Các khối u vùng cổ xuất phát từ cơ quan nào?
Khối u vùng cổ có thể cứng hoặc mềm, đau hoặc không. Chúng có thể nằm trong hoặc dưới da, như nang bã, u mỡ. Chúng cũng có thể tới từ các mô hoặc những cơ quan nằm sâu bên dưới.
Vùng cổ có nhiều cơ, mô và cơ quan khác nhau. Do đó, những vị trí này đều có thể là nguồn gốc của khối u. Cụ thể là:
- Các hạch lympho.
- Tuyến giáp, tuyến cận giáp.
- Các cơ vùng cổ.
- Thanh quản.
- Khí quản.
- Tuyến nước bọt.
- Thần kinh, mạch máu vùng cổ.
Dấu hiệu cảnh báo u vùng cổ ác tính.
Các nguyên nhân thường gặp
Hạch lympho phì đại: là nguyên nhân thường gặp nhất. Hạch lympho là một tổ chức chứa các tế bào miễn dịch giúp cơ thể chống lại sự nhiễm trùng hay các tế bào ác tính. Do đó khi cơ thể mắc bệnh, những hạch này có thể lớn lên tạo ra một khối u ở vùng cổ, gọi là hạch phản ứng. Hoặc đôi khi chính chúng cũng bị nhiễm trùng và sưng lớn lên.
Các bệnh lý liên quan tuyến giáp: thường gặp là hạt giáp, bướu giáp làm cho tuyến giáp, một cơ quan nội tiết nằm vùng trước cổ, lớn một phần hay toàn bộ. Ung thư tuyến giáp cũng có thể gây nhầm lẫn với những bệnh lý kể trên.
Ung thư: các khối u vùng cổ thường lành tính những số ít cũng có thể là ác tính. Tỉ lệ này tăng lên ở những người trên 50 tuổi. Những yếu tố nguy cơ lớn nhất của ung thư vùng họng, cổ là nghiện rượu, hút thuốc lá, nhiễm virus HPV. Ung thư vùng này liên quan tới tuyến giáp, các mô đầu-cổ, hạch lympho, phổi, vú, da…
Virus, vi khuẩn: ví dụ nhiễm quai bị có thể gây phì đại tuyến nước bọt. Nhiễm trùng ở tai, răng, viêm họng cũng có thể gây ra khối ở cổ.
Các triệu chứng đi kèm
Ở một số người khối u vùng cổ chỉ tồn tại đơn độc, không có triệu chứng nào. Trong khi số còn lại sẽ có một số triệu chứng khác, giúp gợi ý tới nguyên nhân nào đó.
Nếu khối u vùng cổ nghi ngờ là hạch lympho phì đại và liên quan tới nhiễm trùng, người bệnh có thể cảm thấy đau họng, khó nuốt, đau tai.
Một số khối u ác tính có thể thấy sự thay đổi màu sắc da xung quanh. Ngoài ra người bệnh còn có thể khạc ra đàm hay máu.
Khi khối u đủ lớn, chúng có thể chèn ép làm người bệnh khó thở, khó nuốt hoặc khàn tiếng
Những dấu hiệu gợi ý nguyên nhân ác tính
- Khối u tồn tại hơn 2-3 tuần.
- Khối u lớn dần lên hoặc nhỏ đi nhưng không biến mất hẳn.
- Thay đổi giọng nói.
- Nuốt khó hoặc đau khi nuốt.
- Kèm theo vấn đề về nghe hoặc đau tai cùng bên với khối u ở cổ.
- Đau cổ, đau họng.
- Ho ra máu.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân.
Khối u ở vùng cổ khá thường gặp, nhưng việc xác định nguyên nhân chính xác không phải lúc nào cũng dễ dàng, cần kết hợp giữa hỏi bệnh, khám kĩ càng và thực hiện các xét nghiệm phù hợp.
Phần lớn các khối u là lành tính, thường nhất là hạch lympho phì đại do phản ứng hoặc nhiễm trùng và sẽ biến mất khi bệnh nền được điều trị. Các bệnh lý liên quan tuyến giáp cũng khá phổ biến, bao gồm hạt giáp, bướu giáp.
Những nguyên nhân ác tính như ung thư tuyến giáp, ung thư hạch tuy ít hơn nhưng không thể bỏ qua, nhất là ở những người có nguy cơ và khi các triệu chứng liên quan gợi ý.
Do đó, điều quan trọng khi gặp một khối ở vùng cổ là đi khám sớm nhất có thể để được đánh giá một cách đầy đủ.
ThS.BS Nguyễn Xuân Tuấn, Giảng viên trường ĐH Y Dược, Đại học quốc gia Hà Nội