Cần phát hiện dậy thì sớm ở trẻ để phòng ngừa

Người xưa có câu “nữ thập tam, nam thập lục” chỉ thời điểm bắt đầu giai đoạn dậy thì lúc 13 tuổi ở nữ và 16 tuổi ở nam. Tuy nhiên, thực tế hiện nay có nhiều trẻ dậy thì sớm hơn nhiều so với mốc ấy.

Dậy thì ở tuổi….lên 2, lên 3

Mặc dù mới chỉ 18 tháng tuổi nhưng con gái của chị Nguyễn Ng.Y., ngụ tại tỉnh Tiền Giang đã bắt đầu có kinh nguyệt. Theo lời kể của chị, trước đó cháu bé bị ra huyết trắng âm đạo, đi khám thì bác sĩ kêu do vệ sinh không kỹ. Tuy nhiên ngay sau đó, cháu bé có hiện tượng xuất huyết âm đạo.

Quá lo lắng, chị mang con đi khám lần nữa thì các bác sĩ nghi ngờ cháu bé bị xâm hại tình dục. Qua theo dõi, chị Ng.Y. nhận thấy cứ mỗi tháng một lần, bé lại xuất huyết âm đạo và chị quyết định đưa con lên bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP.HCM) để được điều trị. Tại đây, chị vô cùng ngỡ ngàng khi bác sĩ kết luận con của chị mắc chứng dậy thì sớm.

Tương tự, một bé trai 3 tuổi cũng được gia đình đưa đến bệnh viện Nhi Đồng 1 vì bỗng dưng… vỡ giọng. Thay vì có giọng nói trong trẻo của một đứa trẻ thì bé lại có giọng nói ồm ồm của một người đàn ông trưởng thành. Qua thăm khám, các bác sĩ xác nhận có một khối u ở vùng hạ đồi (vùng não) đã tiết ra nội tiết tố sinh dục khiến cho dây thanh quản của bé dày lên và có hiện tượng vỡ giọng như bước vào giai đoạn dậy thì.

Giống trường hợp trên, 6 tháng trước chị Nguyễn Thị Tr.,ngụ tại tỉnh Bến Tre bắt đầu lo lắng khi con gái của chị dù mới chỉ 4 tuổi nhưng ngực có dấu hiệu to ra, có huyết trắng âm đạo. Vào cuối tháng 3 vừa qua, chị càng hốt hoảng khi con gái bắt đầu xuất hiện kinh nguyệt, chị đành đưa con lên bệnh viện Nhi Đồng 1 để được điều trị. “Ban đầu tôi nghĩ là con mình mắc bệnh gì đó chứ thật tình không nghĩ cháu dậy thì khi mới chỉ 4 tuổi”, chị Nguyễn Thị Tr. cho hay.

Trên đây là những trường hợp điển hình mà bệnh viện Nhi Đồng 1 (TP.HCM) đã tiếp nhận và điều trị gần đây cho các trẻ bị dậy thì sớm.

Bác sĩ Huỳnh Thoại Loan (Trưởng khoa Thận - Nội tiết, bệnh viện Nhi Đồng 1) cho biết, trẻ dậy thì sớm là trẻ có những biểu hiện về thể chất và hormone của tuổi dậy thì ở lứa tuổi sớm hơn bình thường, dưới 8 tuổi đối với trẻ gái và dưới 9 tuổi đối với trẻ trai. Đó là những bất thường gây ra kích thích nội tiết tố ở vùng hạ đồi, tuyến yên và tuyến sinh dục khiến trẻ dậy thì sớm. Nếu như trước đây, mỗi năm khoa Thận – Nội tiết, bệnh viện Nhi Đồng 1 chỉ tiếp nhận 5-6 ca bệnh thì chỉ trong năm 2016 đã có khoảng 200 trẻ đến khám, trong đó có 120 trẻ được xác định dậy thì sớm.

Cần phát hiện sớm để kịp thời khống chế dậy thì sớm

Theo bác sĩ Huỳnh Thoại Loan, tuổi dậy thì tùy thuộc vào chủng dân, tiền sử, gene di truyền của gia đình, thông thường bố mẹ dậy thì vào lứa tuổi nào thì con cũng bắt đầu dậy thì ở lứa tuổi tương đương. Tuy nhiên, nhiều trẻ rơi vào trường hợp dậy thì sớm không rõ nguyên nhân. 90% trường hợp trẻ gái dậy thì sớm không rõ nguyên nhân còn 40% trẻ trai dậy thì sớm do có một khối u nằm trong vùng não tiết ra nội tiết tố khiến trẻ dậy thì sớm.

Ngoài ra, tình trạng dinh dưỡng cũng quyết định một phần đến việc dậy thì sớm của trẻ. “Khi trẻ được cung cấp quá nhiều dinh dưỡng, trẻ béo phì cũng dễ dẫn đến dậy thì sớm. Hoặc trẻ thường xuyên xem các loại phim, ảnh liên quan đến quan hệ khác giới cũng dễ kích thích dậy thì sớm”, bác sĩ Huỳnh Thoại Loan cho biết.

Nhận định về số lượng trẻ dậy thì sớm đến điều trị ngày càng tăng, bác sĩ Huỳnh Thoại Loan cho rằng có thể liên quan đến việc ăn các loại thực phẩm có sử dụng chất tăng trưởng như thịt heo, gà, vịt. Bên cạnh đó, trong các sản phẩm sữa tắm, dầu gội đầu dành cho người lớn cũng có chứa estrogen, có thể kích thích dậy thì sớm nếu trẻ sử dụng các sản phẩm này thường xuyên.

Dậy thì sớm ở trẻ có thể dễ dàng nhận biết từ các triệu chứng như tuyến vú phát triển, to lên, xuất hiện kinh nguyệt ở trẻ gái; còn trẻ trai thì xuất hiện lông mu, vỡ giọng, có mụn, dương vật lớn hơn so với trẻ cùng tuổi.

Mặc dù các bác sĩ khẳng định, dậy thì sớm không ảnh hưởng đến chức năng sinh sản sau này nhưng có thể để lại những hậu quả ảnh hưởng lớn đến sự phát triển thể chất cũng như tâm lý của trẻ. Trước mắt, trẻ dậy thì sớm khó thích nghi được với những thay đổi đặc tính sinh dục thứ phát, không thể tự mình xoay xở khi có kinh nguyệt quá sớm chẳng hạn.

Bên cạnh đó, trẻ dậy thì sớm mặc dù phát triển nhanh hơn trẻ cùng lứa nhưng lại có nguy cơ thấp lùn hơn khi đến tuổi trưởng thành do xương phát triển nhanh khi còn bé nhưng đến giai đoạn nhất định, xương sẽ tự đóng lại. “Ngoài ra, do dậy thì sớm, cơ thể trẻ trở nên phổng phao, nở nang hơn, thu hút sự chú ý của người khác và trẻ dễ rơi vào tình trạng bị xâm hại tình dục”, bác sĩ Huỳnh Thoại Loan cho biết.

Các bác sĩ cảnh báo, phụ huynh cần phát hiện các biểu hiện dậy thì sớm của trẻ để được điều trị can thiệp kịp thời. Để phòng ngừa, phụ huynh nên giữ tình trạng dinh dưỡng của trẻ ở mức ổn định, vừa phải, hạn chế tình trạng tăng cân quá nhiều, nhất là ở trẻ gái.

Hạn chế cho trẻ tiếp xúc sớm với các hình ảnh gợi lên quan hệ giới tính. Khoa học cũng chứng minh, trong 20-30 năm trở lại đây, tuổi dậy thì đến sớm hơn và hiện nay trẻ từ 9-12 tuổi đã bắt đầu bước vào tuổi dậy thì, do vậy phụ huynh cần có kiến thức nhất định tránh tình trạng lo lắng thái quá, ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ.