Quả vả có hình dáng bên ngoài giống với quả sung nhưng kích thước lớn hơn nhiều. Cây vả vốn có nguồn gốc ở miền Nam của Trung Quốc, vùng núi Himalaya, một số quốc gia Đông Nam Á. Ở Việt Nam, cây vả là một đặc sản của vùng đất Cố đô Huế.
Quả vả là đặc trưng ở Huế
Ở Huế, cây vả được trồng ở miệt vườn, các ngôi chùa, trước cửa nhà để làm cảnh. Để phục vụ cho nhu cầu hàng ngày, ở thành phố Huế có cả một vùng trồng vả lớn tại huyện Phú Lộc. Thông thường mùa quả vả sẽ bắt đầu từ tháng 12 kéo dài cho đến tận tháng 7 năm sau. Ngoài thời gian này, cây vẫn có khả năng cho ra trái nhưng khá ít và rải rác. Giống như trái sung, vả mọc thành từng chùm dài hàng chục quả từ gốc, hoặc mọc nhỏ lẻ ở những cành cây không có lá.
Theo quan sát, quả vả khi xanh có nhiều nhựa và nước bên trong, chỉ cần cắn thử sẽ cảm nhận được vị chua chát, rất khó nuốt. Lúc chín, vả chín đổi sang màu vàng nâu, có vị ngọt thanh mát, dịu nhẹ.
Từ quả vả, người dân xứ Huế có thể chế biến thành rất nhiều món đặc sản như vả trộn, ăn kèm nem lụi, bánh khoái, hến xúc bánh tráng... trong đó vả trộn đặt biệt nhất. Theo đó, để chế biến vả trộn, người ta chọn những trái không quá già, dầm với nước pha một ít muối, vài giọt chanh cho bớt vị chát. Sau đó khứa vả từng lát mỏng theo hình tròn. Để ăn vả trộn ngon, người dùng không cần đũa, chén mà thường bẻ bánh tráng nướng xúc.
Từ một món ăn dân dã, trái vả đã chinh phục được sở thích của nhiều người và đã tạo được phong vị riêng cho đất Huế.
Quả vả vào mùa từ tháng 12 đến tháng 7 năm sau
Không chỉ chế biến trái vả thành một đặc sản ẩm thực với nhiều món ăn hấp dẫn du khách, ở Huế còn có một số cơ sở chế biến quả vả thành loại trà độc đáo, đó là trà vả, thích hợp cho những ngày hè.
"Cây vả ở Huế nhiều lắm, trước đây quả rụng đầy nhưng gần đây, những món ngon từ trái vả được khách du lịch tìm đến thưởng thức. Vả còn được bán đi các tỉnh thành. Vì thế, ở Huế có nhiều vùng chuyên trồng vả để cung ứng ra thị trường. Vả cũng có thể muối như sung để làm món ăn chống ngán trong các bữa cơm thường ngày", bạn Hoàng Giang (ở Huế) chia sẻ.
Quả vả làm thành nhiều món ngon ở Huế, du khách đều tìm thưởng thức mỗi khi tới đây
Các nhà hàng, quán ăn, thậm chí quán vỉa hè tại Huế đều đưa những món ngon từ trái vả vào thực đơn. Nếu mua tại vườn, quả này có giá khoảng 20.000-30.0000 đồng/kg nhưng khi về tới các thành phố, quả vả “đội giá” lên từ 70.000 - 80.000 đồng/kg. Các cửa hàng bán nông sản hay trên các sàn thương mại điện tử đều có thể tìm mua loại quả này.
Được biết, để cây vả đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh đã có những hỗ trợ giống cho bà con. Không chỉ giống, bà con còn được hỗ trợ về phân bón, kỹ thuật trồng và cả những cách chế biến để gia tăng giá trị cho quả vả.
Theo đông y, quả vả có vị ngọt, có thể chữa được bệnh táo bón, kiết lỵ, trĩ, điều hòa ruột, lợi tiểu, tốt cho những người ăn kiêng vì nhiều chất xơ và ít năng lượng. Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng, trong trái vả có chứa nhiều chất xơ, nên nếu người muốn giảm cân thường xuyên nên ăn vả hoặc uống trà vả sẽ giúp bạn cảm thấy no bụng, giảm các ham muốn ăn thức ăn chứa nhiều dầu mỡ và chất béo.