Có một con bò già thông thái chỉ vào vật gì đó dưới sông và nói với những người bạn đồng hành rằng đó là một con cá sấu. Người bạn bên cạnh lắc đầu, nói rằng đó chỉ là một khúc gỗ.
Con bò già ném đá vào con cá sấu để chứng minh cho bạn đồng hành rằng bạn đã sai. Tuy nhiên, người bạn đồng hành vẫn bướng bỉnh tin rằng đó là khúc gỗ.
Để thuyết phục đối phương, nó bắt đầu chọc cành cây, vẩy nước, cuối cùng còn quyết định nhảy và giẫm lên người con cá sấu kia. Kết quả là nó đã bị ăn thịt.
Câu chuyện này vừa hài hước vừa đáng suy ngẫm. Nhiều người luôn muốn giáo dục người khác trong cuộc sống, khi thấy lỗi lầm là muốn sửa chữa và chỉ dạy. Nhưng sự thật là bạn không bao giờ có thể thuyết phục được một người thiếu hiểu biết và hoang tưởng, nếu bạn nhất quyết coi trọng việc đó thì bạn chính là đang chuốc về tổn thương cho mình.
Như Dietrich Bonhoeffer đã nói: "Đừng cố thuyết phục sự ngu ngốc, bởi vì sự ngu ngốc không chấp nhận sự giác ngộ."
Nếu bạn tranh luận với một kẻ ngốc về đúng sai, chẳng phải bạn còn ngốc hơn anh ta sao?
Trong thời gian nhà văn Sanmao sống ở sa mạc, cô có mối quan hệ tốt với những người hàng xóm của mình, trong đó có gia đình Handi. Một ngày nọ, tình cờ biết được người hàng xóm sắp gả cưới cô con gái mới 10 tuổi, cô đã rất sốc.
Cô ân cần khuyên nhủ hàng xóm rằng điều này là rất tàn nhẫn đối với một bé gái. Tuy nhiên, những người ở đó đều cho rằng việc họ làm không có vấn đề gì, Guka nên sinh con sớm. Sanmao càng cố gắng sửa lại quan niệm lệch lạc đó, đối phương lại càng chán ghét cô, đôi bên gần như quay lưng lại với nhau vì điều này.
Nhà tâm lý học nổi tiếng Airy cho biết: "Con người thường không sẵn sàng chấp nhận những hạn chế về kiến thức của bản thân và bào chữa cho sự thiếu hiểu biết của mình."
Bạn không bao giờ có thể đánh thức một người đang giả vờ ngủ và không bao giờ có thể thay đổi nhận thức vốn có của một người. Vì vậy, đừng tranh cãi với những kẻ ngốc, nếu không cuối cùng bạn sẽ không biết ai mới là kẻ ngu.
Nói với người khác về những điều họ không hiểu luôn là điều vô ích. Bán kính nhận thức của một người quyết định quan điểm của người đó về mọi thứ. Mọi người chỉ có thể nhìn thấy và hiểu mọi thứ xung quanh dựa trên nhận thức của chính họ. Vì vậy, khi bạn cố gắng khai sáng cho những người ở trình độ thấp, bạn chính là đang nói chuyện với bò và gà.
Làm sao ếch ngồi đáy giếng có thể tin rằng thế giới này rộng lớn biết bao? Một con châu chấu sống có 3 mùa làm sao hiểu được 4 mùa trong năm?
Tranh luận với những kẻ ngu dốt sẽ chỉ lãng phí lời nói của bạn và nếu bạn bắt mình phải khai sáng cho những kẻ ngu ngốc, cuối cùng bạn sẽ là người xui xẻo.
Trong “Những lá thư trong tù”, Dietrich Bonhoeffer có một câu nói đầy cảm hứng rằng: "Sự ngu ngốc còn nguy hiểm hơn ác ý." Với ác ý, bạn có thể chống trả, nhưng với sự ngu ngốc, sự phản kháng và sức mạnh của bạn thường vô ích. Sự giác ngộ cưỡng bức có thể đặt chính bản thân bạn vào tình thế nguy hiểm.
Nhà triết học Socrates đã kể một câu chuyện như vậy trong cuốn “The Republic”. Có một nhóm người sống trong hang động, từ khi sinh ra đã bị xích sắt giam cầm, không thể tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Không gian chật hẹp này là toàn bộ thế giới của họ.
Cho đến một ngày, một tù nhân vô tình thoát khỏi xiềng xích và chạy ra ngoài. Anh phát hiện thế giới bên ngoài thật rộng lớn, bầu xanh, mây trắng, hoa ngát hương thơm. Anh hào hứng chạy trở lại hang, kể cho những người bạn của mình về vẻ đẹp bên ngoài và muốn đưa mọi người bước ra thế giới. Kết quả là không ai tin, thay vào đó mọi người đều cho rằng anh sẽ làm hại họ nên tập hợp nhau lại và giết chết anh ta.
Nếu bạn lý luận với những người ngu ngốc, bạn có thể không nhận được lòng biết ơn mà còn nhận phải sự căm ghét và nguy hiểm. Sự ngu dốt của một người không có gì đáng sợ, cái đáng sợ là ngu dốt mà không biết điều đó.
Trong cuộc sống, bạn sẽ thấy những người có nhận thức thấp không chỉ có tư duy hạn hẹp mà còn có tính cách cực đoan. Bạn càng sửa họ, họ sẽ càng cảm thấy mình đúng. Nếu bạn giúp họ quá nhiều, họ sẽ cảm thấy bạn có ý đồ xấu. Sự nhiệt tình của bạn biến thành con dao vung vào chính mình trong chớp mắt.
Đối với kiểu người này, cách tốt nhất là từ bỏ ý định tốt của mình và tránh xa đối phương càng sớm càng tốt. Như nhà văn Mạc Ngôn đã nói: "Hãy biết kiềm chế mong muốn sửa sai của người khác, đừng tùy tiện cho người khác lời khuyên. Lời khuyên là thứ người ngu ngốc sẽ không nghe."
Chăm sóc bản thân, không ép buộc người khác là cách bảo vệ chính mình và cũng là bước đi khôn ngoan.
Người ta nói rằng, người Do Thái chia người thành 3 kiểu: Những người thông minh, họ học hỏi từ mọi thứ trên thế giới này; Những người bình thường, học hỏi từ kinh nghiệm và bài học của chính họ; Những kẻ ngu ngốc, cho rằng mình không cần phải học gì.
Vì sao lại thế? Bởi trong nhận thức của những kẻ ngốc, họ cho rằng mình có sự thật và câu trả lời cho mọi câu hỏi, bản thân là người hoàn hảo nhất. Với những người như vậy, không có ích gì khi giáo dục họ, điều khôn ngoan nhất bạn nên làm là im lặng tránh xa, không tranh cãi. Ngay cả khi họ nói 1+1=4, bạn chỉ cần nói với họ rằng họ đã đúng.
Năm 1936, họa sĩ nổi tiếng Trung Quốc Zhang Daqian tổ chức triển lãm cá nhân tại Burlington, Anh. Trước lời mời nồng nhiệt, ông đã trổ tài vẽ tranh ngay tại chỗ. Khi vẽ xong, ông cầm tách trà lên, nhấp một ngụm trà, sau đó phun lên giấy vẽ. Những bông mẫu đơn bỗng trở nên tươi sáng, sống động.
Lúc này, một họa sĩ người Anh đứng lên cười: "Hóa ra họa sĩ Trung Quốc vẽ bằng nước bọt!"
Mọi người quay lại nhìn Zhang Daqian, chỉ thấy ông mỉm cười và không nói gì. Sau đó, nhiều người thắc mắc hỏi ông: "Rõ ràng ông đã sử dụng kỹ thuật bắn mực trong tranh thủy mặc của Trung Quốc, tại sao ông không giải thích?"
Zhang Daqian mỉm cười nói: "Có gì để tranh cãi với một người không biết gì cả?"
Tranh luận sự thật với người khôn ngoan tốt hơn là tranh luận với người ngu dốt. Tư Mã Ý từng nói: "Đối đầu trực diện với ngu xuẩn và đánh nhau đến chết bằng đổ máu chẳng phải là ngu ngốc hơn sao? Cuộc sống chắc chắn sẽ đi kèm với sự ngu ngốc, bạn phải học cách cúi đầu đúng lúc."
Cúi đầu không phải là dấu hiệu của sự hèn nhát mà là sự trưởng thành, là sự tỉnh táo để hiểu được điều gì là quan trọng thực sự. Thay vì lãng phí thời gian vào những cuộc tranh cãi, tốt hơn hết bạn nên dồn sức lực vào những việc có giá trị hơn.
Sự tỉnh táo lớn nhất của người lớn là không tranh cãi với những người thiếu hiểu biết về đúng sai. Nếu gặp nhận thức khác, bạn hãy ngừng mỉm cười. Đôi khi, buông bỏ sự thôi thúc phải giúp người khác sửa sai và tôn trọng cuộc sống của họ cũng là một loại trí tuệ.
Một thanh niên nọ hỏi thầy rằng: "Thưa thầy, làm sao để có thể thuyết phục được một kẻ ngu?"
Thầy đáp: "Không tranh cãi, không tranh cãi."
Chàng trai hỏi tiếp: "Nhưng con không đồng ý với quan điểm của thầy."
Thầy mỉm cười: "Ừ, con nói đúng!"