Hai chuyên gia Malcolm Cook và Elliot Brennan đã đưa ra nhận định trên khi trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN tại Australia ngày 14/5 về việc Trung Quốc đưa giàn khoan Hải Dương 981 (HD 981) vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ở Biển Đông.
 |
| Tàu Hải cảnh Trung Quốc chủ động đâm thẳng vào mạn trái tàu Cảnh sát biển Việt Nam nhưng tàu Cảnh sát biển Việt Nam đã dừng và lùi máy kịp thời. Nguồn: Cảnh sát biển Việt Nam. |
Chuyên gia Malcolm Cook - Hiệu trưởng trường Nghiên cứu quốc tế thuộc ĐH Flinders ở Adelaide, chuyên gia cao cấp Viện Đông Nam Á đặt trụ sở tại Singapore, nhấn mạnh việc Trung Quốc đưa giàn khoan vào Biển Đông rõ ràng là đi ngược lại Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông mà Trung Quốc đã ký với 10 nước thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).
Hành động này là bằng chứng mới nhất của cách tiếp cận thiếu thiện chí của Trung Quốc trong việc tuân thủ các thỏa thuận đã ký hoặc tham gia đối thoại có tính xây dựng để giải quyết tranh chấp. Trong khi đó, Việt Nam không hề có hành động nào để Trung Quốc có thể coi là “khiêu khích” trong thời gian qua.
Ông Cook nhận định việc Trung Quốc đưa giàn khoan HD 981 vào Biển Đông một tuần trước khi Hội nghị cấp cao ASEAN diễn ra cho thấy nước này thiếu tôn trọng ASEAN cũng như phản ứng của khối này trước những đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc. Ông Cook cũng bày tỏ quan ngại về động cơ của Trung Quốc khi đưa giàn khoan khổng lồ vào Biển Đông.
Trong khi đó, ông Elliot Brennan, chuyên gia về an ninh Đông Nam Á, thuộc Viện Chính sách phát triển và an ninh, khẳng định việc Trung Quốc đưa giàn khoan HD 981 vào Biển Đông là động thái cực kỳ đáng lo ngại và thất vọng, khi nó diễn ra trong bối cảnh các cuộc đối thoại và đàm phán song phương đã và đang diễn ra thuận lợi.
Theo ông Brennan, Việt Nam và Trung Quốc nên kiềm chế và thương lượng để tránh xung đột, đồng thời đề ra các cơ chế kiểm soát xung đột.