Chị Ka Sát Ka Hồng (27 tuổi), con gái ông Ha Yang kể lại, cách đây 8 năm, ông Ha Yang sau mỗi buổi đi ra đồng về lại rầu rĩ than phiền với vợ con về đôi chân của mình hay đau nhức, sưng tấy. Đôi bàn chân trần cứng ráp thô kệch ít khi nào cần đến chiếc dép nâng đỡ mà vẫn giẫm gãy cả gai rừng là niềm tự hào của cả nhà bỗng nổi lên những mụn đỏ, bên trong như có nước. Ban đầu cả nhà ai cũng nghĩ có thể ông Ha Yang chỉ bị sâu nước nên xem đó cũng là chuyện bình thường, chẳng đáng gì phải quan tâm.
 |
| Đôi bàn chân ông Yang có nguy cơ hoại tử |
Rồi một ngày, cả nhà không ai có thể dửng dưng với ban chân của Ha Yang được nữa. Đó là hôm ông Ha Yang bỏ cả công việc lên rẫy đều đặn bất kể nắng mưa mà nằm nhà rên rĩ vì đau đớn. Đôi chân nhức buốt mỗi khi ông muốn đặt xuống đất định bước đi.
Thế nhưng, ông Ha Yang vẫn không được chuyển tới bệnh viện, cũng không ai biết đó là căn bệnh gì. Theo quan niện của đồng bào Cill (Chin), có bệnh thì tự khỏi chứ không đưa đi khám bệnh hay uống thuốc. Nếu bệnh mà không tự khỏi thì chắc chắn người đó đã bị con ma rừng theo và muốn bắt đi. Chính vì vậy mà suốt 8 năm qua, ông Ha Yang phải sống trong bệnh tật và đau đớn. Luôn bị những người xung quanh đối xử thiếu công bằng vì họ sợ bị con ma “bắt lây” sang mình.
Người nhà đã đẩy ông ra một góc sau nhà bếp kê mấy tấm ván cho ông làm giường ngủ cùng mấy con gà, ruồi, muỗi. Đối với người Cill nơi đây, chế độ hôn nhân mẫu hệ chi phối tới địa vị, cấp bậc vợ chồng trong gia đình. Người phụ nữ bỏ tiền cưới chồng, bị thách cưới và được quyết định mọi vấn đề trong cuộc sống.
 |
| Chỗ ở của ông Yang suốt 8 năm qua |
Chính vì vậy, bị đẩy xuống ở sau bếp nhưng ông Ha Yang phải chấp nhận mà không được quyền lên tiếng. Do suy nghĩ lạc hậu nên cộng đồng Cill nơi đây cũng xem đó là hành động chấp nhận được, tất nhiên không gia đình nào phản đối vợ con ông Ha Yang xử thậm tệ với ông.
Lúc chúng tôi tìm tới, Ha Yang vẫn nằm co ro trên mấy tấm ván sau gian bếp, đó là giường của người đàn ông bất hạnh này trong suốt 8 năm qua. Một mùi hôi tanh bốc ra từ cơ thể ông vì nhiều tháng nay ông không được tắm cùng với đôi chân đang có nguy cơ bị hoại tử, không thể đi lại được nữa.
Chúng tôi đưa Ha Yang ra giếng nước sau nhà tắm mà nước mắt của ông trực trào. Bánh bóc ra Ha Yang ăn ngấu nghiến vì đói. Một người hàng xóm thì thào vào tai tôi: “Nó nằm đó để chờ chết thôi, chứ con ma đã muốn bắt đi rồi thì có chăm thế nào cũng không thể sống được đâu!...”.
 |
| Một thanh niên từ Đà Lạt vượt 80km tới chăm sóc, vệ sinh cho ông Yang |
Suy nghĩa và nhận thức lạc hậu cùng với cái đói triền miên của gia đình cũng là nguyên nhân khiến các thành viên trong nhà không còn đủ sức để lo lắng cho bệnh tật của ông Ha Yang. Bà Ka Ba, vợ ông Ha Yang nói: “Không có ruộng, đi làm thuê thôi mà, hôm no, hôm đói”. Những người hàng xóm cho biết, mỗi năm có tới bảy tám tháng gia đình này lâm vào cảnh đói kém vì không có đất sản xuất. Trong căn nhà gỗ rộng khoảng 30m2, tài sản có giá trị duy nhất là một chiếc nệm cũ kỹ được đặt dưới nền nhà làm nơi ngủ cho mẹ con bà Ka Ba.
Bác sĩ Nguyễn Hải Dương, Bệnh viện Đa khoa Lâm Đồng cho biết, có thể ông Ha Yang đã mắc chứng bệnh sừng hóa da chân tay, trường hợp bệnh nặng như vậy là thuộc diện hiếm gặp. Thông thường bệnh không trực tiếp đe dọa đến tính mạng nhưng không được vệ sinh, không được đưa tới các cơ sở y tế điều trị sẽ trở nên trầm trọng, dễ gây nhiễm trùng và phát sinh các bệnh tật khác.