5 thời điểm thế giới trên bờ vực chiến tranh hạt nhân(2)

Ngày 26/9/1983, trung tá Stanislav Petrov trực tại sở chỉ huy Serpukhov-15. Lúc này thế giới đang bị bao phủ bởi chiến tranh lạnh. Nước Nga vừa đưa vào trang bị hệ thống vũ trụ cảnh báo sớm, hệ thống này có thể ngay lập tức báo cáo ban lãnh đạo Liên Xô nếu xảy ra tấn công tên lửa.

Hôm đó (theo những nguồn tin khác là tháng 7 không phải tháng 9), hệ thống vệ tinh cảnh báo tấn công tên lửa của Liên Xô mới được đưa vào trực chiến đưa ra thông báo về cuộc tấn công tên lửa của Mỹ. Các vệ tinh trên quỹ đạo ê líp rất cao quan sát thấy ở vùng căn cứ tên lửa của Mỹ dưới góc nhìn hầu như trên ranh giới nhìn thấy được của Trái Đất.

Điều này đã cho phép phát hiện ra tên lửa được phóng lên trên nền không gian vũ trụ tối và như vậy ghi nhận việc phóng tên lửa theo phát xạ hồng ngoại của động cơ tên lửa đang hoạt động. Cấu hình như vậy đã được lựa chọn để giảm thiểu xác suất các cảm biến của vệ tinh bị ánh sáng mặt trời phản chiếu từ mây hoặc tuyết chiếu vào.

Tuy nhiên, trưa hôm đó thì vệ tinh, khu căn cứ của tên lửa Mỹ và Mặt Trời có vị trí tương hỗ mà ánh sáng mặt trời bị phản chiếu mạnh từ các đám mây ở độ cao rất lớn. Có lẽ, đây là lần đầu tiên xảy ra một trường hợp như vậy đối với hệ thống mới được đưa vào trực chiến một năm trước. Vệ tinh đưa ra cảnh báo về việc một vài tên lửa Mỹ đã được phóng đi từ lục địa Mỹ. Nhưng các đài radar đã không khẳng định được điều này, bởi vì “tên lửa” còn ở cách quá xa.

Có lẽ, Bộ chỉ huy Liên Xô đã không ra lệnh đánh đòn giáng trả hạt nhân bởi vì cho rằng đòn đánh của Mỹ phải mang tính chất ồ ạt, nhằm tiêu diệt các sở chỉ huy của Liên Xô và phần lớn tiềm năng hạt nhân của đất nước, còn việc phóng vài quả tên lửa thì không thích hợp với tình hình này.

Tuy máy tính thông báo cho trung tá Petrov về các tên lửa được phóng đi từ Mỹ. Song vị trung tá này đã không chỉ dựa vào máy tính vô hồn, mà tự quyết định phân tích tình hình được máy tính mô tả, sau đó Petrov kết luận là hệ thống đã bị lỗi. Hóa ra ông đã đúng. Như vậy, một cái đầu lạnh và khả năng phân tích của một con người đã giúp ngăn chặn chiến tranh hạt nhân thế giới. Cuộc điều tra được tiến hành sau đó đã cho thấy nguyên nhân lỗi của hệ thống là các tia nắng mặt trời đã chiếu vào các cảm biến của vệ tinh.

Câu chuyên này được giữ bí mật nhiều năm, và chỉ mới gần đây trung tá bộ đội vũ trụ đã nhận được phần thưởng của tổ chức công dân của thế giới.

Sáng sớm ngày 25/1/1995, các nhà khoa học Nauy với sự hỗ trợ của Mỹ đã phóng tên lửa khí tượng lớn nhất thời điểm đó từ đảo Annyoi gần bờ biển Nauy.

Tên lửa này dùng để nghiên cứu hiện tượng cực quang miền Bắc, có dùng tầng thứ nhất của tên lửa chiến thuật Mỹ Onest John, đã đạt đến độ cao hơn 580km. Khi radar của hệ thống cảnh báo tấn công tên lửa Nga quan sát thì quỹ đạo của tên lửa này giống với quỹ đạo của tên lửa Mỹ Triadent D-5 được phóng lên từ tàu ngầm.

Tên lửa Trident D-5 có thể được dùng để tạo vụ nổ hạt nhân trên cao, vô hiệu hóa tức thời các radar cảnh báo tấn công tên lửa của Nga. Đòn đánh hạt nhân trên cao được coi là một phương án mở đầu cuộc tấn công hạt nhân ồ ạt của Mỹ.

Vụ phóng tên lửa của Nauy đã đặt thế giới trước nguy cơ Nga và Mỹ có thể đánh đòn hạt nhân vào nhau. Ngày hôm sau tổng thống Boris Yeltsin đã tuyên bố, lần đầu tiên ông đã sử dụng “vali hạt nhân” của mình để liên lạc khẩn cấp với các cố vấn quân sự của mình và thảo luận tình hình.

Dù sao thì giữa những năm 1990 hệ thống cảnh báo tấn công tên lửa vũ trụ thực chất đã hoạt động hết công suất và đảm bảo chắc chắn việc phát hiện các cuộc phóng tên lửa đạn đạo liên lục địa.

Đồng thời, theo hồi ức của Victor Baranets, chỉ có Tổng thống Nga bị bất ngờ vì vụ phóng tên lửa. Các thông báo kịp thời (điện số № 1348) từ Oslo (thủ đô Nauy) đã được gửi đến bộ tổng tham mưu ba tuần lễ trước khi vụ việc xảy ra. Tổng tham mưu trưởng Mikhail Kolesnikov cũng khẳng định điều đó.