Nâng cao chất lượng cuộc thi KH&KT, khơi dậy đam mê, sáng tạo

Phát biểu tại Hội thảo, Chủ tịch Liên hiệp hội Việt Nam, TSKH. Phan Xuân Dũng đã dẫn câu nói của Bác Hồ: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có vước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”.

Theo lời Bác dạy, Đảng và Nhà nước ta, các đồng chí lãnh đạo các cấp và toàn xã hội luôn quan tâm tới các em. Một trong các giải pháp là chúng ta đã tổ chức các cuộc thi KH&KT để khơi dậy niềm đam mê nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo của thế hệ trẻ.

“Chúng ta là những người cha, người ông, người bà, các bậc phụ huynh, là cô giáo, thầy giáo, là người thân sẽ thấy vô cùng hạnh phúc khi nhìn thấy khuôn mặt rạng rỡ của các em đầy hạnh phúc, đầy lòng tự hào, thật là ngây thơ và đáng quý khi các em làm được việc tốt, có sáng tạo mới được chúng ta tôn vinh, động viên khen thưởng”, Chủ tịch Phan Xuân Dũng chia sẻ.

Chủ tịch Phan Xuân Dũng cho hay, đất nước ta đang ở một vị thế, địa vị khác xa trước đây 10 năm, 20 năm. Chúng ta đã thoát nghèo, đã trở thành quốc gia có tiềm lực kinh tế đứng thứ 35 trên thế giới với trên 100 triệu dân, chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của quốc gia chúng ta đứng thứ 44/133 quốc gia năm 2024, tăng 2 bậc so với năm 2023.

Nhưng thế giới không đứng yên mà đang phát triển nhanh chưa từng có dựa trên nền tảng KH&CN của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, tạo điều kiện cho những chuyện không thể thành có thể, biến chuyện hoang tưởng thành sự thật trong cuộc sống.

“Hội thảo hôm nay được tổ chức nhằm đưa ra giải pháp tốt hơn nữa, tiếp tục khơi dậy niềm đam mê, sáng tạo của các em”, Chủ tịch Phan Xuân Dũng chia sẻ.

Tại hội thảo, các đại biểu khẳng định, các giải thưởng khoa học công nghệ, hội thi, cuộc thi khoa học kỹ thuật đã động viên, khuyến khích các nhà khoa học, những tài năng trẻ, vinh danh những thành tựu xuất sắc và sự đóng góp của họ cho sự tiến bộ của khoa học nước nhà.

Thông qua Giải thưởng, Hội thi và Cuộc thi, các nhà khoa học và sáng tạo cả nước đã ứng dụng thành công và hiệu quả hàng nghìn sáng kiến sáng chế vào sản xuất và đời sống, tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng. Đặc biệt làm cho sáng tạo khoa học công nghệ trở thành phong trào tích cực trong các viện nghiên cứu, trường đại học, các doanh nghiệp, trong nhân dân và các cháu thiếu niên nhi đồng. 

Tuy nhiên, cùng với đó là nhiều khó khăn, rào cản, hạn chế. TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Khoa học Công nghệ và Môi trường, Liên hiệp Hội Việt Nam chỉ ra, một trong những hạn chế là chưa có cơ chế khuyến khích, động viên khác như xét thi đua, nâng lương, cộng điểm vào các Trường THPT, đại học… nên chưa khuyến khích được các sản phẩm có chất lượng tham gia cuộc thi, Hội thi.

Hệ thống văn bản hướng dẫn nghiệp vụ từ TƯ đến địa phương hầu như là không có. Mọi hoạt động đều do cán bộ thuộc Cơ quan Thường trực BTC Hội thi của tỉnh tự nghiên cứu, tìm tòi, học hỏi kinh nghiệm ở một số đơn vị bạn để triển khai hướng dẫn các đối tượng đăng ký tham gia Hội thi và lập hồ sơ dự thi.

Đưa ra các đề xuất, TS Lê Công Lương nhấn mạnh, Liên hiệp Hội Việt Nam và Hội đồng Bảo trợ Quỹ VIFOTEC có các cuộc làm việc với các Bộ, Ban, ngành TƯ, đặc biệt là các cơ quan đồng tổ chức bàn về cơ chế phối hợp, đổi mới và nâng cao chất lượng, hiệu quả các giải thưởng, hội thi, cuộc thi sáng tạo KH&KT

Theo ông Lương, cũng cần bổ sung sửa đổi các văn bản về giải thưởng, hội thi, cuộc thi đã ban hành quá lâu hoặc không còn phù hợp như: Quy chế hoạt động của Hội đồng Bảo trợ Quỹ VIFOTEC; Thể lệ giả thưởng, cuộc thi, hội thi; Quy định chế độ tài chính cho Giải thưởng, Hội thi, Cuộc thi…

Ông Nguyễn Thiên Tú, Giám đốc Trung tâm Phát triển Khoa học, Công nghệ và Tài năng trẻ cho rằng, cần tham khảo có chọn lọc các mô hình, cách thức tổ chức sân chơi khoa học công nghệ các nước tiên tiến trên thế giới nhằm đa dạng hóa và đổi mới các sân chơi phù hợp thực tiễn cũng như nhu cầu của thanh thiếu niên trong thời đại mới.

Cùng với đó, mở rộng phạm vi đối tượng để thu hút thanh thiếu niên nước ngoài tham gia các cuộc thi do Việt Nam tổ chức; đồng thời chọn cử các tài năng trẻ khoa hoc công nghệ tham gia các sân chơi quốc tế. Đây là yếu tố thúc đẩy chất lượng các sân chơi dành cho thanh thiếu niên và khẳng định tiềm năng khoa học của Việt Nam trên bản đồ khoa học công nghệ trong khu vực và thế giới.

GS.TS. Tạ Ngọc Đôn, nguyên  Vụ Trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường, Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị Bộ GD&ĐT đánh giá kết quả sau mỗi lần tổ chức và đóng góp của cuộc thi/giải thưởng đối với hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo ở Việt Nam.

"Sau mỗi 5 năm có tổng kết, đánh giá sự phát triển các của thí sinh kể từ khi đoạt giải để thấy được hiệu quả lâu dài của việc tổ chức các cuộc thi/giải thưởng này", ông Đôn nói.