Trước Thổ Nhĩ Kỳ, những quốc gia nào từng đổi tên?

Liên Hợp Quốc ngày 2/6 đã thông qua việc đổi tên gọi quốc tế của Thổ Nhĩ Kỳ từ "Turkey" thành "Türkiye".

Stéphane Dujarric, người phát ngôn tổng thư ký Liên Hợp Quốc cho biết việc nhận những yêu cầu thay đổi tên như vậy "không có gì lạ", theo Washington Post.

Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu động thái thay đổi tên thành Türkiye từ tháng 12/2021, khi Tổng thống Tayyip Erdogan công bố bản ghi nhớ và yêu cầu công chúng dùng tên Turkiye trong mọi ngôn ngữ.

"Türkiye là tên gọi thể hiện rõ nét nhất văn hóa, văn minh và các giá trị của con người Thổ Nhĩ Kỳ", ông Erdogan nói hồi tháng 12/2021.

Thay đổi tên quốc gia đi kèm với những phức tạp, bao gồm cập nhật quốc hiệu được ghi trong văn bản hành chính, biển số xe, đồng phục quân đội, tên đội tuyển quốc gia, thậm chí là đơn vị tiền tệ chính thức.

Động thái đổi tên của Thổ Nhĩ Kỳ phần lớn hướng đến việc quảng bá hình ảnh đất nước và khẳng định lại bản sắc quốc gia.

Trong một số trường hợp khác, việc đổi tên nước mang nhiều tác động chính trị và liên quan đến hoạch định chính sách.

Người dân Hy Lạp biểu tình năm 2018 phản đối tên gọi Macedonia của nước láng giềng. Ảnh: Financial Times.

Trong những năm gần đây, việc Bắc Macedonia đổi tên từ Cộng hòa Macedonia được cho là mang nhiều ảnh hưởng nhất, vì điều này đã chấm dứt ba thập niên tranh cãi với quốc gia láng giềng Hy Lạp, cũng như mở đường cho nước này gia nhập NATO.

Tuyên bố độc lập khỏi Nam Tư cũ năm 1991, tên Macedonia không được Hy Lạp chấp nhận bởi nó trùng tên với một tỉnh miền Bắc nước này. Hy Lạp lo ngại việc sử dụng tên Macedonia có thể ngụ ý yêu sách đòi lãnh thổ với địa phương của mình. Ngoài ra, tỉnh Macedonia ở Hy Lạp gắn liền với giá trị văn hóa lịch sử của Đế chế Macedonia hùng mạnh thời cổ đại.

Những tranh cãi khiến Hy Lạp liên tục phủ quyết ý định gia nhập NATO của Macedonia. Mãi đến tháng 6/2018, khi nước này chấp thuận đổi tên nước thành “Cộng hòa Bắc Macedonia”, mọi rào cản vào NATO mới được gỡ bỏ.

Tháng 7/2016, Cộng hòa Czech chính thức có tên gọi ngắn thông thường là Czechia. Các quan chức nước này cho biết sử dụng tên rút gọn sẽ dễ quảng bá bản sắc và hình ảnh quốc gia, tương tự dùng các tên rút gọn như Pháp (tên chính thức là Cộng hòa Pháp), hay Đức (Cộng hòa Liên bang Đức).

Bản thân tên gọi Cộng hòa Czech cũng chỉ mới xuất hiện, cùng với Cộng hòa Slovak (Slovakia) sau khi Tiệp Khắc tách làm hai quốc gia trên vào năm 1993. Dù vậy, đến nay nhiều người vẫn quen sử dụng tên đầy đủ Cộng hòa Czech, trong khi vẫn thường gọi Slovakia thay vì Cộng hòa Slovak.

Cựu Thủ tướng Czech Andrej Babis từng chỉ trích việc sử dụng tên Czech vì dễ gây nhầm lẫn với Chechnya (vùng tự trị thuộc Nga). Năm 2013, CNN đưa tin thủ phạm đánh bom ở cuộc thi marathon tại Boston, Mỹ là người Chechnya, đến từ Czechia. Điều này đã thổi bùng làn sóng chống người Czech trên mạng xã hội, buộc đại sứ Czech tại Washington khi đó phải công khai đính chính nhầm lẫn này.

Tên gọi "Türkiye" sẽ được Thổ Nhĩ Kỳ dùng trong các hoạt động quảng bá hình ảnh, văn hóa, con người nước này. Ảnh: iNews.

Có lẽ những lần thay đổi tên phức tạp nhất thế kỷ trước nằm ở các quốc gia Trung Âu, khi trải qua hai cuộc Thế chiến, Chiến tranh Lạnh và những biến động chính trị.

Nam Tư lần đầu được tập hợp sau Thế chiến I và có tên gọi chính thức là Vương quốc Serbs, Croats, và Slovenes, và lấy tên Vương quốc Nam Tư vào năm 1929. Nam Tư được chính phủ đổi tên thành Cộng hòa Nhân dân Liên bang Nam Tư sau Thế chiến II, và có lần thứ tư đổi tên vào năm 1963, với tên gọi Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư.

Sau nhiều xung đột và tranh chấp lãnh thổ từ khi Liên Xô tan rã, lãnh thổ Nam Tư cũ ngày nay là tập hợp của 6 quốc gia - gồm Serbia, Croatia, Bosnia và Herzegovina, Slovenia, Bắc Macedonia, Montenegro. Hai vùng tự trị của Serbia là Kosovo và Metohija đơn phương tuyên bố độc lập năm 2008.

Tháng 4/2018, Vua Mswati III, vị quân vương chuyên chế cuối cùng ở châu Phi, đã đổi tên nước Swaziland thành Vương quốc Eswatini trong lễ kỷ niệm 50 năm giành độc lập từ Anh.

Vua Mswati nhiều lần than phiền những người ngoài châu Phi thường nhầm lẫn quốc gia này với Thụy Sĩ (Switzerland). Bản thân hai nước này cũng có những điểm tương đồng. Eswatini được biết đến là "vùng đất của người Swazis", cũng là nước không giáp biển và có nhiều ngọn núi. Nhưng Vương quốc Eswatini nhỏ hơn nhiều so với Thụy Sĩ và nằm ở biên giới phía đông của Nam Phi.

Cộng hòa Dân chủ Congo cũng đã trải qua nhiều lần đổi tên. Từ năm 1885 đến năm 1908, nước này được gọi là “Nhà nước Tự do Congo” dưới sự cai trị của Vua Leopold II, Bỉ. Sau những lần đổi tên thành Belgian Congo (Congo thuộc Bỉ) và Congo-Leopoldville, nước này đã giành độc lập vào năm 1960 và lấy tên Cộng hòa Congo, vài năm sau đó là Cộng hòa Dân chủ Congo.

Vào năm 1971, nhà độc tài Mobutu Sese Seko đổi tên nước thành Cộng hòa Zaire, có lẽ vì Zaire là tên gọi khác của sông Congo. Sau khi ông Mobutu mất năm 1997, quốc gia này lấy lại tên Cộng hòa Dân chủ Congo.