Lũ quét Mù Cang Chải dưới góc nhìn của Tiến sĩ địa chất

Trận lũ quét lịch sử ngày 3/8 tại huyện Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái) đã để lại những thiệt hại nặng nề với 8 người chết, 6 người mất tích và 9 người bị thương, hàng trăm ngôi nhà bị cuốn trôi, đổ sập, hư hỏng và phải di dời khẩn cấp, hơn 166 công trình cơ sở hạ tầng bị hư hỏng…Tổng giá trị thiệt hại khoảng trên 546 tỷ đồng.

Tiến sĩ Địa vật lý - Lê Huy Y vừa có bài viết gửi Kiến Thức phân tích nguyên nhân dẫn đến việc lũ quét hình thành và gây nên những hậu quả tàn khốc như trận lũ quét lịch sử ở Mù Cang Chải (Yên Bái) vừa qua.

“Ở Mù Cang Chải, nói riêng, Việt Nam và thế giới, nói chung, đồng bào miền núi có truyền thống và thường là buộc phải làm nhà để ở tại lòng các thung lũng sông, suối, khe và ven bờ dốc đứng của chúng.

Về mặt địa chất, nguồn gốc trước tiên của mọi sông, suối, khe là các đứt gãy kiến tạo. Các đứt gãy này được sinh ra bởi sự hoạt động trong lòng đất của các khối đá macma xâm nhập nông á núi lửa trẻ thành phần bazơ. Các khối này có mật độ cao, từ tính mạnh luôn chuyển động cùng quả đất với tốc độ cao (Khoảng 40.000Km/ngày đêm) nên tích lũy năng lượng. Mỗi lần đầy năng lượng chúng đã và sẽ cựa mình gây động đất và tái hoạt động của các đứt gãy.

Cũng do tái hoạt động nhiều lần nên đất đá trong lòng đứt gãy và 2 bên thành của nó bị vò nát, chứa nhiều sét, cát. Khi ngấm nhiều nước mưa sẽ bị sập, lở và cuốn trôi theo dòng nước, tạo thành sông, suối, khe như ngày nay. Sự di chuyển của nước, đất đá tạo thành lũ gây tai nạn cho cư dân trên đường di chuyển của nó như đối với Mù Cang Chải và các vùng miền núi của Việt Nam và thế giới.

Để tránh lũ quét, chỉ có cách chủ động là làm nhà ở càng xa các đứt gãy kiến tạo, nhất là các giao điểm của chúng càng tốt. Khi đã có kiến thức đúng thì việc xác định các đứt gãy ngoài thực địa và trên bản đồ là nhanh và chính xác”.