Điều gì biến xe tăng Merkava của Israel thành "Vua" ở Trung Đông?

Trong bốn mươi năm qua, chỉ một số ít quốc gia đã chứng tỏ được khả năng tự chế tạo xe tăng chiến đấu chủ lực. Một trong những “cường quốc xe tăng” như vậy, chỉ là một trong những quốc gia nhỏ nhất trên thế giới: Israel. Xe tăng Merkava của Israel, là một trong những loại MBT có thiết kế tốt nhất từng được sản xuất.Việc ra đời nhà nước Israel vào năm 1948, chứng kiến sự hình thành của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF); mặc dù chỉ với một lực lượng xe tăng khiêm tốn, xiêu vẹo, và chắp vá, nhưng cũng giúp sức để đẩy lùi các cuộc tấn công từ các nước láng giềng Ả Rập.Đến cuộc chiến năm 1956, tình hình đã được cải thiện đáng kể; và đến năm 1967, Quân đoàn Thiết giáp của Israel về cơ bản đã giành chiến thắng trong cuộc “Chiến tranh 6 ngày”, bằng chiến thuật tiến công chớp nhoáng qua Bán đảo Sinai và vào Cao nguyên Golan.Trang bị lực lượng xe tăng của IDF lúc này chủ yếu là xe tăng M48 của Mỹ và Centurion của Anh, đã đè bẹp phe Arab và kết thúc nhanh chóng cuộc chiến.Cuộc tấn công phủ đầu của Israel vào các nước láng giềng, không được một số đồng minh châu Âu ủng hộ. Anh đã hủy bỏ một dự án phát triển xe tăng chung với Israel, Pháp cấm giao thêm máy bay chiến đấu Mirage và tàu tên lửa cho Israel.Bài học rút ra cho người Israel là phải giảm sự phụ thuộc vào các cường quốc nước ngoài về trang bị vũ khí của mình; và vào năm 1970, IDF bắt đầu phát triển một loại xe tăng của riêng họ.Khi tiến hành phát triển mẫu MBT đầu tiên, cũng là một thách thức lớn với Israel, vì tổ hợp công nghiệp-quân sự của Israel đang ở giai đoạn sơ khai và nước này chưa từng chế tạo xe tăng; bù lại, Israel có kinh nghiệm phong phú trong sử dụng xe tăng.Ba thuộc tính xác định một chiếc xe tăng hiện đại là hỏa lực (pháo chính), khả năng cơ động và khả năng bảo vệ (chủ yếu là giáp xe). Trong quá trình phát triển, Israel ưu tiên thuộc tính bảo vệ cao hơn; mục đích nhằm bảo vệ con người.Tiếp theo, xe tăng Israel sẽ ưu tiên hỏa lực vì ngoài sự sống còn, cách duy nhất để giành chiến thắng trong một cuộc chiến là tiêu diệt xe tăng của đối phương. Tính cơ động là cuối cùng, do là một quốc gia nhỏ, Israel không có khả năng chiến đấu trong các chiến dịch dài hơi, trên những chiến trường rộng lớn.Pháo chính của Merkava I là khẩu M68 105 mm, đây cũng là loại pháo lắp trên các xe tăng Centurion, Patton và M60 của IDF. Cơ số đạn của pháo chính là 62 viên, trên mức trung bình một chút, để đảm bảo xe tăng có thể chiến đấu trong tình trạng dài hơn.Về hỏa lực phụ, Merkava trang bị ba súng máy, bao gồm một súng máy 7,62 mm đồng trục với khẩu pháo chính và 2 khẩu súng máy 12,7 và 7,62 mm bổ sung ở phía trên nóc tháp pháo cho trưởng xe và nạp đạn.Những hỏa lực phụ này của Merkava rất hữu ích để giao chiến với bộ binh, xe bọc thép và các đội tên lửa chống tăng của đối phương. Một loạt súng máy bắn qua đầu của người điều khiển tên lửa, có thể làm trắc thủ điều khiển tên lửa đi chệch hướng, cứu một xe tăng và tổ lái.Khả năng cơ động là mức thấp nhất trong ba ưu tiên đối với xe tăng Merkava; phiên bản Merkava I chỉ sử dụng động cơ diesel 900 mã lực để cung cấp năng lượng cho toàn bộ xe nặng 63 tấn, do đó Merkava có tốc độ tương đối chậm, tối đa chỉ 45km/h. Tuy nhiên điều này cũng không quan trọng, vì chiều dài của lãnh thổ của Israel chỉ 423 km.Xe tăng Merkava được đưa vào biên chế IDF vào tháng 5/1979, tham gia chiến đấu lần đầu tiên vào năm 1982, khi nó đối đầu với xe tăng T-72 của Quân đội Syria do Liên Xô sản xuất ở Thung lũng Bekaa. Merkavas đã tiêu diệt tám chiếc T-72 ở tầm bắn lên đến 2.000 mét, không thua một chiếc T-72 nào.Các cuộc chiến tranh mà Israel tham gia thường xuyên, đã tạo ra một nguồn kinh nghiệm chiến đấu phong phú, dẫn đến các phiên bản Merkava mới và ngày càng được cải tiến.Mẫu mới nhất của Merkava là Merkava IV, vẫn giữ các ưu tiên thiết kế của Merkava I và kết hợp tháp pháo được thiết kế lại mới, giáp phản ứng nổ và giáp thụ động mô-đun để sửa chữa thiệt hại nhanh hơn trong trận chiến.Merkava IV thay thế pháo chính 105mm bằng pháo nòng trơn 120 mm với cơ số đạn trong xe là 58 viên, bao gồm cả tên lửa chống tăng LAHAT phóng qua nòng pháo, nhiều hơn 18 viên đạn so với xe tăng M1A2 Abrams của Mỹ. Xe cũng lắp động cơ 1.500 mã lực lớn hơn, do vậy tốc độ xe nhanh hơn.Merkava cũng được bảo vệ bởi hệ thống bảo vệ chủ động Trophy, sử dụng sự kết hợp của các cảm biến gắn trên tháp pháo và các đạn đánh chặn, để bắn hạ đạn pháo xe tăng, rocket và tên lửa chống tăng dẫn đường của đối phương.Hệ thống Trophy đã chứng minh về khả năng chiến đấu, khi đã cứu một số xe tăng Merkava IV khỏi vũ khí chống tăng do Hamas sử dụng trong Chiến dịch ở Dải Gaza năm 2014.Là mẫu xe tăng nổi tiếng, nhưng Merkava không được xuất khẩu, nhưng nó là xe tăng chiến đấu chủ lực hoàn hảo của IDF, góp phần quan trọng trong việc bảo đảm an ninh của Israel, trước các quốc gia Arab hùng mạnh.Không ngủ quên trên chiến thắng, người Israel đã bắt đầu phát triển một phiên bản kế nhiệm cho Merkava IV trước khi nó trở nên lạc hậu với những vũ khí chống tăng mà các quốc gia Arab mới được trang bị; do vậy, Merkava sẽ là một cỗ xe tăng khó đánh bại. Nguồn ảnh: INF. Nội thất bên trong của xe tăng Merkava - rộng rãi một cách bất ngờ. Nguồn: Discovery.

Trong bốn mươi năm qua, chỉ một số ít quốc gia đã chứng tỏ được khả năng tự chế tạo xe tăng chiến đấu chủ lực. Một trong những “cường quốc xe tăng” như vậy, chỉ là một trong những quốc gia nhỏ nhất trên thế giới: Israel. Xe tăng Merkava của Israel, là một trong những loại MBT có thiết kế tốt nhất từng được sản xuất.

Việc ra đời nhà nước Israel vào năm 1948, chứng kiến sự hình thành của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF); mặc dù chỉ với một lực lượng xe tăng khiêm tốn, xiêu vẹo, và chắp vá, nhưng cũng giúp sức để đẩy lùi các cuộc tấn công từ các nước láng giềng Ả Rập.

Đến cuộc chiến năm 1956, tình hình đã được cải thiện đáng kể; và đến năm 1967, Quân đoàn Thiết giáp của Israel về cơ bản đã giành chiến thắng trong cuộc “Chiến tranh 6 ngày”, bằng chiến thuật tiến công chớp nhoáng qua Bán đảo Sinai và vào Cao nguyên Golan.

Trang bị lực lượng xe tăng của IDF lúc này chủ yếu là xe tăng M48 của Mỹ và Centurion của Anh, đã đè bẹp phe Arab và kết thúc nhanh chóng cuộc chiến.

Cuộc tấn công phủ đầu của Israel vào các nước láng giềng, không được một số đồng minh châu Âu ủng hộ. Anh đã hủy bỏ một dự án phát triển xe tăng chung với Israel, Pháp cấm giao thêm máy bay chiến đấu Mirage và tàu tên lửa cho Israel.

Bài học rút ra cho người Israel là phải giảm sự phụ thuộc vào các cường quốc nước ngoài về trang bị vũ khí của mình; và vào năm 1970, IDF bắt đầu phát triển một loại xe tăng của riêng họ.

Khi tiến hành phát triển mẫu MBT đầu tiên, cũng là một thách thức lớn với Israel, vì tổ hợp công nghiệp-quân sự của Israel đang ở giai đoạn sơ khai và nước này chưa từng chế tạo xe tăng; bù lại, Israel có kinh nghiệm phong phú trong sử dụng xe tăng.

Ba thuộc tính xác định một chiếc xe tăng hiện đại là hỏa lực (pháo chính), khả năng cơ động và khả năng bảo vệ (chủ yếu là giáp xe). Trong quá trình phát triển, Israel ưu tiên thuộc tính bảo vệ cao hơn; mục đích nhằm bảo vệ con người.

Tiếp theo, xe tăng Israel sẽ ưu tiên hỏa lực vì ngoài sự sống còn, cách duy nhất để giành chiến thắng trong một cuộc chiến là tiêu diệt xe tăng của đối phương. Tính cơ động là cuối cùng, do là một quốc gia nhỏ, Israel không có khả năng chiến đấu trong các chiến dịch dài hơi, trên những chiến trường rộng lớn.

Pháo chính của Merkava I là khẩu M68 105 mm, đây cũng là loại pháo lắp trên các xe tăng Centurion, Patton và M60 của IDF. Cơ số đạn của pháo chính là 62 viên, trên mức trung bình một chút, để đảm bảo xe tăng có thể chiến đấu trong tình trạng dài hơn.

Về hỏa lực phụ, Merkava trang bị ba súng máy, bao gồm một súng máy 7,62 mm đồng trục với khẩu pháo chính và 2 khẩu súng máy 12,7 và 7,62 mm bổ sung ở phía trên nóc tháp pháo cho trưởng xe và nạp đạn.

Những hỏa lực phụ này của Merkava rất hữu ích để giao chiến với bộ binh, xe bọc thép và các đội tên lửa chống tăng của đối phương. Một loạt súng máy bắn qua đầu của người điều khiển tên lửa, có thể làm trắc thủ điều khiển tên lửa đi chệch hướng, cứu một xe tăng và tổ lái.

Khả năng cơ động là mức thấp nhất trong ba ưu tiên đối với xe tăng Merkava; phiên bản Merkava I chỉ sử dụng động cơ diesel 900 mã lực để cung cấp năng lượng cho toàn bộ xe nặng 63 tấn, do đó Merkava có tốc độ tương đối chậm, tối đa chỉ 45km/h. Tuy nhiên điều này cũng không quan trọng, vì chiều dài của lãnh thổ của Israel chỉ 423 km.

Xe tăng Merkava được đưa vào biên chế IDF vào tháng 5/1979, tham gia chiến đấu lần đầu tiên vào năm 1982, khi nó đối đầu với xe tăng T-72 của Quân đội Syria do Liên Xô sản xuất ở Thung lũng Bekaa. Merkavas đã tiêu diệt tám chiếc T-72 ở tầm bắn lên đến 2.000 mét, không thua một chiếc T-72 nào.

Các cuộc chiến tranh mà Israel tham gia thường xuyên, đã tạo ra một nguồn kinh nghiệm chiến đấu phong phú, dẫn đến các phiên bản Merkava mới và ngày càng được cải tiến.

Mẫu mới nhất của Merkava là Merkava IV, vẫn giữ các ưu tiên thiết kế của Merkava I và kết hợp tháp pháo được thiết kế lại mới, giáp phản ứng nổ và giáp thụ động mô-đun để sửa chữa thiệt hại nhanh hơn trong trận chiến.

Merkava IV thay thế pháo chính 105mm bằng pháo nòng trơn 120 mm với cơ số đạn trong xe là 58 viên, bao gồm cả tên lửa chống tăng LAHAT phóng qua nòng pháo, nhiều hơn 18 viên đạn so với xe tăng M1A2 Abrams của Mỹ. Xe cũng lắp động cơ 1.500 mã lực lớn hơn, do vậy tốc độ xe nhanh hơn.

Merkava cũng được bảo vệ bởi hệ thống bảo vệ chủ động Trophy, sử dụng sự kết hợp của các cảm biến gắn trên tháp pháo và các đạn đánh chặn, để bắn hạ đạn pháo xe tăng, rocket và tên lửa chống tăng dẫn đường của đối phương.

Hệ thống Trophy đã chứng minh về khả năng chiến đấu, khi đã cứu một số xe tăng Merkava IV khỏi vũ khí chống tăng do Hamas sử dụng trong Chiến dịch ở Dải Gaza năm 2014.

Là mẫu xe tăng nổi tiếng, nhưng Merkava không được xuất khẩu, nhưng nó là xe tăng chiến đấu chủ lực hoàn hảo của IDF, góp phần quan trọng trong việc bảo đảm an ninh của Israel, trước các quốc gia Arab hùng mạnh.

Không ngủ quên trên chiến thắng, người Israel đã bắt đầu phát triển một phiên bản kế nhiệm cho Merkava IV trước khi nó trở nên lạc hậu với những vũ khí chống tăng mà các quốc gia Arab mới được trang bị; do vậy, Merkava sẽ là một cỗ xe tăng khó đánh bại. Nguồn ảnh: INF.

Nội thất bên trong của xe tăng Merkava - rộng rãi một cách bất ngờ. Nguồn: Discovery.