Khi cuộc xung đột Nga-Ukraine xảy ra cách đây hơn một năm, chiến thuật đầu tiên Quân đội Nga áp dụng là “đánh nhanh, thắng nhanh”; mục đích là buộc Ukraine “choáng” và phải nhanh chóng đầu hàng. Nguyên nhân là thực lực của Quân đội Nga có hạn, họ không đủ mạnh nếu chỉ dựa vào các hoạt động quân sự thông thường.Kết quả là ở mặt trận phía nam và hướng Donbass, chiến lược “đánh chớp nhoáng” của Quân đội Nga đã đạt được một số thành công; ở các hướng phía bắc và phía đông, rõ ràng là không khả quan. Khi Quân đội Ukraine lấy lại được thế trận, khả năng răn đe của Quân đội Nga mất tác dụng; sau đó Quân đội Ukraine áp dụng chiến thuật thu nhỏ quân số để phòng thủ các thành phố lớn, gây khó khăn cho lực lượng hạn chế của Nga. Quân đội Nga buộc phải từ bỏ chiến lược ban đầu và chọn quay trở lại Donbass.Tại chiến trường Donbass sau đó, Quân đội Ukraine đã áp dụng một phiên bản nâng cao của chiến thuật “chiến hào” và giằng co với Quân đội Nga từng thành phố, từng làng và từng điểm chốt. Do khu vực này là có nhiều đồng bằng và thảo nguyên, nên phía Ukraine đã biến các đô thị thành các pháo đài chiến đấu.Mặc dù Quân đội Ukraine cũng chịu thương vong nặng nề trong giai đoạn này và phải triệt thoái khỏi hai thành phố song sinh quan trọng của vùng Donbass là Severodonetsk và Lysychansk; nhưng Quân đội Nga đã chịu tổn thất đáng kể và rất kiệt quệ, sau đó bước vào giai đoạn tạm dừng tiến công, củng cố lực lượng. Lúc này, Quân đội Ukraine đã tận dụng thời cơ quý báu để nhanh chóng bổ sung lực lượng chủ lực, điều động binh lực, đẩy nhanh hình thành hiệu quả tác chiến của vũ khí phương Tây. Đồng thời lợi dụng tình trạng Quân đội Nga thiếu hụt quân số trầm trọng, tâm lý chủ quan để mở cuộc phản công tái chiếm lại nhiều khu vực quan trọng ở Kharkov và Kherson.Thành công của các cuộc phản công đã cổ vũ rất nhiều cho Quân đội Ukraine và các nước phương Tây đã tích cực hỗ trợ cho Kiev. Kể từ đó, bất kể là cuộc phản công vào Lugansk, Donbass hay Zaporozhye ; thậm chí là Crimea của Ukraine, đều gây ra “rất nhiều ồn ào”.Nhưng trong một cuộc chiến tổng lực, việc nắm bắt thời cơ tiến hành phản công và thành công trong những điều kiện đặc biệt trong quá khứ; nhưng có thể sẽ không thành công trong hoàn cảnh mới. Do vậy chiến dịch phản công do Quân đội Ukraine lên kế hoạch ở Zaporozhye vào mùa đông năm 2022 bị hủy bỏ, do căng thẳng ở Bakhmut; chiến dịch phản công mùa xuân giờ phải đối mặt với nhiều tình huống mới."Vũ khí ma thuật lớn nhất" của Quân đội Ukraine như đã đề cập từ đầu, đó là chiến thuật kiên quyết “giữ đất” trên toàn mặt trận, để tiêu hao và làm suy yếu quân Nga; và nó vẫn tồn tại cho đến tận bây giờ. Cần phải nói rằng trong giai đoạn trước, chiến lược "phòng thủ" của Ukraine đã đạt được một số mục đích nhất định, đó là làm phá sản chiến thuật “đánh nhanh, thắng nhanh” của Nga.Giai đoạn trước thực tế là Quân đội Ukraine đã huy động quân số nhiều hơn nhiều so với Quân đội Nga. Trong bối cảnh thực lực không đủ, Quân đội Nga khó có thể thực hiện được công kích ác liệt trên mặt trận trải dài hàng nghìn km; thậm chí còn khó đảm bảo quân số trong các cuộc tấn công trọng điểm. Khi xung đột Nga-Ukraine bắt đầu vào tháng 2/2022, Quân đội Nga có hơn 100.000 quân hợp đồng; dân quân Donbass có khoảng 35.000 quân thường trực trước xung đột; lực lượng có thể đưa vào chiến đấu khoảng 200.000 người.Từ đó đến tháng 9/2022, khi Quân đội Nga tuyên bố động viên, họ đã phải chịu hàng chục nghìn thương vong trên chiến trường; nhưng chỉ có hàng chục nghìn lính đánh thuê, tình nguyện viên và nhân viên ở vùng Donbass được đưa vào diện gia tăng.Nói cách khác, tổng quân số thường trực của Quân đội Nga giai đoạn này ở chiến trường Ukraine về cơ bản duy trì ở mức khoảng 200.000 người, và xét đến các yếu tố như luân chuyển, nghỉ ngơi, phòng ngự thì không thể tập trung toàn bộ vào đó. Nếu Quân đội Ukraine đánh trận quyết chiến với Quân đội Nga khi đó thì có thể có kết quả quyết định; nhưng Ukraine đã áp dụng chiến thuật phòng ngự ở khắp mọi nơi. Ngay cả ở chiến trường Donbass, quân Ukraine có mặt phòng ngự khắp mọi nơi.Do những bài học đau đớn mà Quân đội Nga đã rút ra được trong giai đoạn trước, nên Quân đội Nga không “mặn mà” lắm với kiểu tác chiến này. Tuy nhiên, trong cuộc chiến tiêu hao trực diện, phải tiến hành từng bước một, vì vậy tiến độ tất nhiên là cực kỳ chậm. Do đó, cán cân chiến trường dần nghiêng về phía Ukraine, vốn liên tục tăng quân. Nhưng tình hình bây giờ là gì? Khi 300.000 người được Quân đội Nga huy động, đã trải qua giai đoạn huấn luyện cần thiết và có thể tham chiến bình thường. Ngoài ra còn có các binh sĩ hợp đồng tại ngũ, dân quân Donbass, lính đánh thuê Wagner, vệ binh Chechnya…Do vậy quân chiến đấu mặt đất của Nga, đã tăng lên 600.000 người, gấp ba lần giai đoạn đầu cuộc chiến.Trong phần lớn thời gian của năm 2022, Quân đội Ukraine có lợi thế về lực lượng mặt đất gấp 2 đến 3 lần và rõ ràng bây giờ họ không thể có được lợi thế này trước Quân đội Nga và trên thực tế, họ khó có thể gây đột biến trên chiến trường. Do một số lượng lớn sĩ quan và binh lính giàu kinh nghiệm đã thiệt mạng, bị thương và bị bắt trong các trận chiến tàn khốc; một số lượng lớn vũ khí hạng nặng bị hư hỏng và không thể bổ sung, nên sức mạnh chiến đấu của Quân đội Ukraine đã giảm đi rất nhiều. Trong bối cảnh đó, Quân đội Ukraine chỉ có thể lựa chọn lấy số lượng bù chất lượng, và nhanh chóng mở rộng lên khoảng 100 lữ đoàn tác chiến. Cùng với đó là tư tưởng không muốn từ bỏ bất kỳ điểm nào trên tiền tuyến, chỉ cần điểm này bị đe dọa, Quân đội Ukraine sẽ điều động lực lượng dự bị để tiếp viện.Vào giữa tháng 1/2023, quân Nga đã phát động một cuộc tấn công “thăm dò” ở Zaporozhye và Ukraine đã điều quân tiếp viện quy mô lớn; sau đó Quân đội Nga tấn công Vugledar và Ukraine đã tăng quân đến đây; sau đó có tin Nga tập trung lực lượng ở Lugansk, Quân đội Ukraine cũng tăng quân đến Krasnyi Lyman, tạo thành phòng thủ trên toàn chiến tuyến. Đến đầu tháng 3, quân Ukraine ở chiến trường Bakhmut chật vật chống đỡ, khi họ chuẩn bị bỏ thành phố thì Tổng thống Ukraine Zelensky nghiêm cấm rút quân, tiếp tục đổ quân mới vào. Hiện Avadivka đang nguy ngập, Quân đội Ukraine lại phải gửi quân tiếp viện tới đây.Đối với Quân đội Ukraine, “lãnh thổ” nào cũng không thể triệt thoái, điều đó là hoàn toàn đúng đắn; nhưng “con người” có phải là vô hạn? Sau một năm chiến đấu đẫm máu, Quân đội Ukraine đã chịu tổn thất nặng nề và việc huy động lực lượng trên toàn quốc vấn đang diễn ra. Khi binh lính chất lượng cao bị tiêu hao, binh lính được bổ sung sẽ khó thích nghi với xung đột cường độ cao và thường tổn thất trong chiến đấu sẽ lớn hơn. Điều này đòi hỏi Quân đội Ukraine sử dụng nhiều quân số hơn, do đó việc hình thành vòng tròn luẩn quẩn.Vào thời điểm này, mỗi khi Quân đội Nga tấn công vào một cứ điểm tiền phương của Quân đội Ukraine, Quân đội Ukraine sẽ tăng quân và trên thực tế đã hoàn toàn nhường thế chủ động cho Quân đội Nga. Cho dù Quân đội Nga đồng thời tấn công mấy điểm then chốt của Quân đội Ukraine, Quân đội Ukraine cũng cần phải có nhiều viện binh. Những viện binh này đương nhiên sẽ tiêu hao lực lượng cơ động của Quân đội Ukraine; khi lực lượng cơ động của họ bị tiêu hao như vậy, thì chiến dịch phản công mùa xuân có thể tập trung được bao nhiêu lực lượng?
Khi cuộc xung đột Nga-Ukraine xảy ra cách đây hơn một năm, chiến thuật đầu tiên Quân đội Nga áp dụng là “đánh nhanh, thắng nhanh”; mục đích là buộc Ukraine “choáng” và phải nhanh chóng đầu hàng. Nguyên nhân là thực lực của Quân đội Nga có hạn, họ không đủ mạnh nếu chỉ dựa vào các hoạt động quân sự thông thường.
Kết quả là ở mặt trận phía nam và hướng Donbass, chiến lược “đánh chớp nhoáng” của Quân đội Nga đã đạt được một số thành công; ở các hướng phía bắc và phía đông, rõ ràng là không khả quan.
Khi Quân đội Ukraine lấy lại được thế trận, khả năng răn đe của Quân đội Nga mất tác dụng; sau đó Quân đội Ukraine áp dụng chiến thuật thu nhỏ quân số để phòng thủ các thành phố lớn, gây khó khăn cho lực lượng hạn chế của Nga. Quân đội Nga buộc phải từ bỏ chiến lược ban đầu và chọn quay trở lại Donbass.
Tại chiến trường Donbass sau đó, Quân đội Ukraine đã áp dụng một phiên bản nâng cao của chiến thuật “chiến hào” và giằng co với Quân đội Nga từng thành phố, từng làng và từng điểm chốt. Do khu vực này là có nhiều đồng bằng và thảo nguyên, nên phía Ukraine đã biến các đô thị thành các pháo đài chiến đấu.
Mặc dù Quân đội Ukraine cũng chịu thương vong nặng nề trong giai đoạn này và phải triệt thoái khỏi hai thành phố song sinh quan trọng của vùng Donbass là Severodonetsk và Lysychansk; nhưng Quân đội Nga đã chịu tổn thất đáng kể và rất kiệt quệ, sau đó bước vào giai đoạn tạm dừng tiến công, củng cố lực lượng.
Lúc này, Quân đội Ukraine đã tận dụng thời cơ quý báu để nhanh chóng bổ sung lực lượng chủ lực, điều động binh lực, đẩy nhanh hình thành hiệu quả tác chiến của vũ khí phương Tây. Đồng thời lợi dụng tình trạng Quân đội Nga thiếu hụt quân số trầm trọng, tâm lý chủ quan để mở cuộc phản công tái chiếm lại nhiều khu vực quan trọng ở Kharkov và Kherson.
Thành công của các cuộc phản công đã cổ vũ rất nhiều cho Quân đội Ukraine và các nước phương Tây đã tích cực hỗ trợ cho Kiev. Kể từ đó, bất kể là cuộc phản công vào Lugansk, Donbass hay Zaporozhye ; thậm chí là Crimea của Ukraine, đều gây ra “rất nhiều ồn ào”.
Nhưng trong một cuộc chiến tổng lực, việc nắm bắt thời cơ tiến hành phản công và thành công trong những điều kiện đặc biệt trong quá khứ; nhưng có thể sẽ không thành công trong hoàn cảnh mới. Do vậy chiến dịch phản công do Quân đội Ukraine lên kế hoạch ở Zaporozhye vào mùa đông năm 2022 bị hủy bỏ, do căng thẳng ở Bakhmut; chiến dịch phản công mùa xuân giờ phải đối mặt với nhiều tình huống mới.
"Vũ khí ma thuật lớn nhất" của Quân đội Ukraine như đã đề cập từ đầu, đó là chiến thuật kiên quyết “giữ đất” trên toàn mặt trận, để tiêu hao và làm suy yếu quân Nga; và nó vẫn tồn tại cho đến tận bây giờ. Cần phải nói rằng trong giai đoạn trước, chiến lược "phòng thủ" của Ukraine đã đạt được một số mục đích nhất định, đó là làm phá sản chiến thuật “đánh nhanh, thắng nhanh” của Nga.
Giai đoạn trước thực tế là Quân đội Ukraine đã huy động quân số nhiều hơn nhiều so với Quân đội Nga. Trong bối cảnh thực lực không đủ, Quân đội Nga khó có thể thực hiện được công kích ác liệt trên mặt trận trải dài hàng nghìn km; thậm chí còn khó đảm bảo quân số trong các cuộc tấn công trọng điểm.
Khi xung đột Nga-Ukraine bắt đầu vào tháng 2/2022, Quân đội Nga có hơn 100.000 quân hợp đồng; dân quân Donbass có khoảng 35.000 quân thường trực trước xung đột; lực lượng có thể đưa vào chiến đấu khoảng 200.000 người.
Từ đó đến tháng 9/2022, khi Quân đội Nga tuyên bố động viên, họ đã phải chịu hàng chục nghìn thương vong trên chiến trường; nhưng chỉ có hàng chục nghìn lính đánh thuê, tình nguyện viên và nhân viên ở vùng Donbass được đưa vào diện gia tăng.
Nói cách khác, tổng quân số thường trực của Quân đội Nga giai đoạn này ở chiến trường Ukraine về cơ bản duy trì ở mức khoảng 200.000 người, và xét đến các yếu tố như luân chuyển, nghỉ ngơi, phòng ngự thì không thể tập trung toàn bộ vào đó.
Nếu Quân đội Ukraine đánh trận quyết chiến với Quân đội Nga khi đó thì có thể có kết quả quyết định; nhưng Ukraine đã áp dụng chiến thuật phòng ngự ở khắp mọi nơi. Ngay cả ở chiến trường Donbass, quân Ukraine có mặt phòng ngự khắp mọi nơi.
Do những bài học đau đớn mà Quân đội Nga đã rút ra được trong giai đoạn trước, nên Quân đội Nga không “mặn mà” lắm với kiểu tác chiến này. Tuy nhiên, trong cuộc chiến tiêu hao trực diện, phải tiến hành từng bước một, vì vậy tiến độ tất nhiên là cực kỳ chậm. Do đó, cán cân chiến trường dần nghiêng về phía Ukraine, vốn liên tục tăng quân.
Nhưng tình hình bây giờ là gì? Khi 300.000 người được Quân đội Nga huy động, đã trải qua giai đoạn huấn luyện cần thiết và có thể tham chiến bình thường. Ngoài ra còn có các binh sĩ hợp đồng tại ngũ, dân quân Donbass, lính đánh thuê Wagner, vệ binh Chechnya…Do vậy quân chiến đấu mặt đất của Nga, đã tăng lên 600.000 người, gấp ba lần giai đoạn đầu cuộc chiến.
Trong phần lớn thời gian của năm 2022, Quân đội Ukraine có lợi thế về lực lượng mặt đất gấp 2 đến 3 lần và rõ ràng bây giờ họ không thể có được lợi thế này trước Quân đội Nga và trên thực tế, họ khó có thể gây đột biến trên chiến trường.
Do một số lượng lớn sĩ quan và binh lính giàu kinh nghiệm đã thiệt mạng, bị thương và bị bắt trong các trận chiến tàn khốc; một số lượng lớn vũ khí hạng nặng bị hư hỏng và không thể bổ sung, nên sức mạnh chiến đấu của Quân đội Ukraine đã giảm đi rất nhiều.
Trong bối cảnh đó, Quân đội Ukraine chỉ có thể lựa chọn lấy số lượng bù chất lượng, và nhanh chóng mở rộng lên khoảng 100 lữ đoàn tác chiến. Cùng với đó là tư tưởng không muốn từ bỏ bất kỳ điểm nào trên tiền tuyến, chỉ cần điểm này bị đe dọa, Quân đội Ukraine sẽ điều động lực lượng dự bị để tiếp viện.
Vào giữa tháng 1/2023, quân Nga đã phát động một cuộc tấn công “thăm dò” ở Zaporozhye và Ukraine đã điều quân tiếp viện quy mô lớn; sau đó Quân đội Nga tấn công Vugledar và Ukraine đã tăng quân đến đây; sau đó có tin Nga tập trung lực lượng ở Lugansk, Quân đội Ukraine cũng tăng quân đến Krasnyi Lyman, tạo thành phòng thủ trên toàn chiến tuyến.
Đến đầu tháng 3, quân Ukraine ở chiến trường Bakhmut chật vật chống đỡ, khi họ chuẩn bị bỏ thành phố thì Tổng thống Ukraine Zelensky nghiêm cấm rút quân, tiếp tục đổ quân mới vào. Hiện Avadivka đang nguy ngập, Quân đội Ukraine lại phải gửi quân tiếp viện tới đây.
Đối với Quân đội Ukraine, “lãnh thổ” nào cũng không thể triệt thoái, điều đó là hoàn toàn đúng đắn; nhưng “con người” có phải là vô hạn? Sau một năm chiến đấu đẫm máu, Quân đội Ukraine đã chịu tổn thất nặng nề và việc huy động lực lượng trên toàn quốc vấn đang diễn ra.
Khi binh lính chất lượng cao bị tiêu hao, binh lính được bổ sung sẽ khó thích nghi với xung đột cường độ cao và thường tổn thất trong chiến đấu sẽ lớn hơn. Điều này đòi hỏi Quân đội Ukraine sử dụng nhiều quân số hơn, do đó việc hình thành vòng tròn luẩn quẩn.
Vào thời điểm này, mỗi khi Quân đội Nga tấn công vào một cứ điểm tiền phương của Quân đội Ukraine, Quân đội Ukraine sẽ tăng quân và trên thực tế đã hoàn toàn nhường thế chủ động cho Quân đội Nga.
Cho dù Quân đội Nga đồng thời tấn công mấy điểm then chốt của Quân đội Ukraine, Quân đội Ukraine cũng cần phải có nhiều viện binh. Những viện binh này đương nhiên sẽ tiêu hao lực lượng cơ động của Quân đội Ukraine; khi lực lượng cơ động của họ bị tiêu hao như vậy, thì chiến dịch phản công mùa xuân có thể tập trung được bao nhiêu lực lượng?