Vua xoài Đông Nam Á "khóc hận" trước Việt Nam: Vì một tấm biển chữ Trung Quốc?

Theo Cục trưởng Đàm phán Thương mại Thái Lan Auramon Supthaweethum, Thái Lan hiện là quốc gia xuất khẩu xoài số một trong ASEAN, và xếp thứ 7 trên thế giới. Trong đó, Thái Lan xuất khẩu xoài nhiều nhất sang các nước ASEAN. Nửa đầu năm 2020, xuất khẩu xoài Thái Lan sang ASEAN chiếm 37,5%, kim ngạch thương mại đạt khoảng 15,3 triệu USD, tăng 143% so với cùng kỳ năm 2019; chủ yếu xuất khẩu sang Malaysia, Việt Nam và Lào.

Cũng trong nửa đầu năm 2020, kim ngạch xuất khẩu xoài từ Thái Lan sang Trung Quốc Đại lục đạt xấp xỉ 5,3 triệu USD, tăng 71%, trong khi kim ngạch xuất khẩu xoài sang Hồng Kông (Trung Quốc) tăng 196%.

Tuy là Thái Lan quốc gia xuất khẩu xoài số một ASEAN, nhưng trên thị trường Trung Quốc, xoài Việt Nam lại chiếm đa số. Theo thống kê của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), năm 2020, Trung Quốc nhập khẩu 84.000 tấn xoài, 80% con số này này đến từ Việt Nam. Hiện 2/3 sản phẩm xoài tươi trên thị trường Trung Quốc là nhập khẩu từ Việt Nam.

Vậy lý do nào khiến cho "Vua xoài Đông Nam Á" Thái Lan không chiếm lĩnh được thị trường Trung Quốc?

Người Trung Quốc chê xoài Thái vì "một tấm biển"?

Có thể có rất nhiều lý do khác nhau, tuy nhiên một hiện tượng khá đặc biệt được chia sẻ lớn trên hàng loạt nền tảng mạng Internet ở Trung Quốc đã hé mở thái độ của người tiêu dùng nước này đối với xoài Thái Lan.

Thái Lan là một quốc gia Đông Nam Á, tuy không có biên giới với Trung Quốc nhưng lại cách Trung Quốc không xa nên là một điểm đến được rất nhiều du khách Trung Quốc yêu thích.

Theo Viện nghiên cứu du lịch Trung Quốc, mặc dù khách du lịch Trung Quốc đi rất nhiều nước nhưng phần lớn tập trung ở các nước láng giềng và Thái Lan luôn nằm trong top 3 quốc gia được du khách Trung Quốc đến thăm nhiều nhất. Thời điểm trước khi đại dịch COVID-19 bùng phát, năm 2019, có gần 11 triệu lượt khách Trung Quốc đến Thái Lan du lịch.

Các món ăn của Thái Lan cũng rất phù hợp với khẩu vị của người Trung Quốc. Trong số đó, trái cây Thái Lan cũng được du khách Trung Quốc rất ưa chuộng.

Thái Lan nằm trong khu vực nhiệt đới nên có rất nhiều loại trái cây nhiệt đới, từ sầu riêng, xoài đến chuối… Xoài Thái Lan không chỉ có giá rẻ hơn so với xoài Trung Quốc mà còn có hương vị rất thơm ngon.

Theo nội dung được người dùng chia sẻ trên mạng Internet ở Trung Quốc, xoài Thái Lan vốn được du khách Trung Quốc rất ưa chuộng nhất nhưng chỉ vì "một tấm biển" đã làm mất lòng du khách Trung Quốc.

Nguyên do là nhiều tiểu thương bán xoài tại Thái Lan đã đặt một tấm biển với dòng chữ bằng tiếng Trung Quốc: "Xin đừng ấn tay vào hoa quả, nếu ấn rồi thì bạn sẽ phải mua chúng". Điều này được cho là nhằm vào du khách đến từ Trung Quốc và làm họ cảm thấy phật ý.

Có người cho rằng các tiểu thương Thái Lan "tự làm tự chịu", số khác lại cho rằng du khách Trung Quốc "chuyện bé xé ra to".

Theo thói quen, nhiều du khách Trung Quốc thường dùng ngón tay ấn vào quả xoài xem đã chín chưa. Tuy nhiên, xoài Thái Lan khá mọng nước, nếu ấn quá tay rất dễ làm hỏng xoài. Bởi vậy, các tiểu thương Thái Lan mới đặt tấm biển như vậy. Nhưng du khách Trung Quốc lại cảm thấy người Thái đang ám chỉ mình, không chào đón mình, mặc dù không phải ai cũng ấn tay vào quả xoài, nên rất khó chịu.

Những tiểu thương Thái Lan biết lý do tại sao du khách Trung Quốc khó chịu nhưng họ cũng nói rằng mình không có ý đồ xấu mà chỉ muốn nhắc nhở du khách. Trong khi đó, du khách Trung Quốc cho rằng họ đang ở Thái Lan nhưng bảng hiệu lại viết bằng tiếng Trung, rõ ràng là nhằm vào họ và là một kiểu phân biệt đối xử. Kết quả là rất nhiều du khách Trung Quốc "tẩy chay" xoài Thái Lan.

Xoài Việt Nam chiếm lĩnh thị trường Trung Quốc

Theo thông tin của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn vào giữa năm 2021, Việt Nam hiện là nước sản xuất xoài lớn thứ 13 thế giới. Cả nước hiện có khoảng 87.000ha xoài, trong đó vùng Đồng bằng sông Cửu Long chiếm 48%. Địa phương có diện tích trồng xoài lớn nhất là Đồng Nai (12.3000 ha), Đồng Tháp (11.400 ha), An Giang (11.200ha). Tổng sản lượng xoài trong năm 2020 đạt 893,2 ngàn tấn, tăng 6,5% so với cùng kỳ năm 2019.

Năm 2020, kim ngạch xuất khẩu xoài của Việt Nam đạt 180,8 triệu USD, giảm 9% so với năm 2019. Nguyên nhân được cho là do đại dịch Covid-19 làm ách tắc dòng lưu chuyển hàng hóa toàn cầu. Thị trường xuất khẩu xoài chính của Việt Nam là Trung Quốc (chiếm 83,9%, với giá trị xuất khẩu là 152 triệu USD - gấp nhiều lần so với kim ngạch xuất khẩu xoài của Thái Lan sang thị trường Trung Quốc Đại lục), tiếp theo là Nga, Mỹ, Hàn Quốc, EU, Australia và Nhật Bản.

Tại Trung Quốc, xoài Việt Nam nổi tiếng vì chất lượng cao và giá cả hợp lý. Theo chuyên gia nông nghiệp Trung Quốc trên trang Q2d, Việt Nam có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho cây xoài phát triển tốt, ít sâu bệnh, năng suất cũng rất cao; giá nhân công rẻ nên giá thu mua cũng rẻ.

Bên cạnh đó, xoài Việt Nam và xoài Hải Nam (vùng trồng xoài nổi tiếng nhất Trung Quốc) cũng như xoài Quảng Tây có thời điểm chín khác nhau.

Xoài Hải Nam thường được thu hoạch từ tháng 4 đến tháng 8, xoài Quảng Tây là từ đầu tháng 6 đến giữa tháng 9, trong khi xoài Việt Nam lại chín vào thời điểm cuối năm. Bởi vậy, vào thời điểm này, Trung Quốc thường nhập số lượng lớn xoài Việt Nam với các chủng loại chính: xoài tượng xanh, xoài Úc và xoài ngọt.

Đại diện Cục Chế biến và Phát triển Thị trường Nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết, điều kiện tiên quyết để xuất khẩu xoài là truy xuất được nguồn gốc xuất xứ. Vào năm 2020, Đồng bằng sông Cửu Long đã có 271 mã vùng trồng, trong đó Đồng Tháp chiếm đến 109 mã.

Trong đó, mới chỉ có 1.789ha diện tích trồng xoài của Việt Nam áp dụng tiêu chuẩn VietGap và GlobalGAP phục vụ xuất khẩu, chiếm 3,8% tổng diện tích xoài. Vì vậy, cần mở rộng hơn nữa diện tích trồng xoài đạt chuẩn để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.

Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã đặt mục tiêu đến năm 2030, diện tích trồng xoài của Việt Nam đạt 140.000ha, sản lượng đạt 1,5 triệu tấn, giá trị xuất khẩu đạt 650 triệu USD với thị trường xuất khẩu chính vẫn là Trung Quốc.