Cả triệu đồng một trái sầu riêng
Tại Trung Quốc, sầu riêng không chỉ là loại quả được ưu chuộng mà đang trở thành hot trend - món yêu thích của giới trẻ, trong đó có pizza sầu riêng, nước uống pha với sầu riêng, bánh nhân sầu riêng và cả lẩu gà nước dừa với sầu riêng.
Hiện giá sầu riêng phổ biến tại các siêu thị Bắc Kinh khoảng 280.000 đồng/kg. Trái sầu 3-4 kg có giá bạc triệu. Sầu riêng Việt Nam xuất sang Trung Quốc bao nhiêu hết bấy nhiêu.
Từ giữa tháng 9/2022 (thời điểm xuất lô sầu riêng chính ngạch đầu tiên sang thị trường Trung Quốc), giá sầu riêng thu mua tại vườn bắt đầu tăng mạnh. Đến nay, sầu riêng nghịch vụ ở ĐBSCL sốt giá chưa từng có.
Tại Vĩnh Long, nhà vườn cắt bán sầu riêng Ri6 với giá 155.000 đồng/kg, còn Monthong giá 180.000 đồng/kg. Trong khi đó, ở Cần Thơ, giá loại quả này dao động từ 140.000-160.000 đồng/kg.
Ông Huỳnh Tấn Lộc, Giám đốc Hợp tác xã Sầu riêng Ngũ Hiệp, thừa nhận, loại trái cây này hiện có giá cao kỷ lục lịch sử. Khoảng 30 năm trồng sầu riêng, ông chưa bao giờ thấy có giá cao như vậy.
Xuất khẩu tăng mạnh, giá sầu riêng cao chót vót (Ảnh: Tâm An)
Trước kia, giá sầu riêng đỉnh điểm cũng chỉ dừng ở 105.000 đồng/kg. Nhưng giữa tháng 1, giá sầu Thái vọt lên 170.000-190.000 đồng/kg, Ri6 140.000-160.000 đồng/kg. Hiện giá sầu hạ nhiệt đôi chút nhưng vẫn đang neo ở mức cao.
Theo ông Lộc, giá sầu riêng càng đắt đỏ thì hàng càng dễ bán. Trước kia loại sầu 3,5 hộc múi mới đạt tiêu chuẩn thu mua xuất khẩu, nay loại quả 2,5 hộc các vựa cũng gom mua sạch. Đến sầu kem giờ cũng bán được giá cao.
Không chỉ thu mua từ 120.000-190.000 đồng/kg sầu Monthong, Ri6 giá thu mua đang thấp hơn so với Monthong 20.000-30.000 đồng/kg, chị Linh - thương lái sầu riêng tại Tiền Giang - còn phải chi hoa hồng 1.000 đồng/kg cho người giới thiệu vườn sầu riêng tới vụ thu hoạch. Vậy nhưng, lượng hàng chị gom được vẫn không đủ để cung ứng cho đối tác xuất đi Trung Quốc.
Tại kho đóng hàng ở Tiền Giang, thương lái bán sầu riêng cho đối tác xuất đi Trung Quốc giá 290.000 đồng/kg với monthong loại A, loại B là 210.000 đồng/kg. Với Ri6 giá dao động 170.000-230.000 đồng/kg.
Tính ra, một trái sầu riêng 3-5kg có giá tiền triệu.
Năm 2022, kim ngạch xuất khẩu trái cây tươi giảm mạnh, nhưng riêng xuất khẩu sầu riêng tăng tới gần 137% so với năm 2021, đạt khoảng gần 421 triệu USD. Đó chủ yếu là nhờ sầu riêng được xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc.
Xuất khẩu sang Trung Quốc thuận lợi, thương lái vét sạch hàng đưa sang thị trường hơn 1,4 tỷ dân này, đẩy giá sầu riêng tăng kỷ lục. Tại thị trường nội địa, loại quả này cũng dần vắng bóng.
Anh Lê Thế Thành, chủ một cửa hàng sầu riêng ở Đống Đa (Hà Nội), cho hay, từ trung tuần tháng 1/2023, cửa hàng của anh không nhập khẩu được sầu riêng tươi về bán vì giá quá cao. Hiện, ở cửa hàng chỉ còn các loại cơm sầu đông lạnh, có giá từ 550.000-600.000 đồng/kg.
Anh Đặng Mạnh Khương, đầu mối bỏ sỉ sầu ở Cần Thơ, cũng cho biết, anh dừng cắt sầu trả các mối sỉ nội địa từ sau Tết Nguyên đán đến giờ. Lý do bởi giá sầu tăng cao, hàng khan hiếm các thương lái tranh nhau mua nên nhà vườn chọn bán cho người trả giá cao nhất.
Nỗi lo chất lượng
Trao đổi với PV. VietNamNet, bà Ngô Tường Vy, Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn xuất khẩu trái cây Chánh Thu, cho biết, năm 2023, doanh nghiệp của bà dự tính sẽ xuất khẩu khoảng 20.000-30.000 tấn sầu riêng sang Trung Quốc. Tuy nhiên, những ngày này, vấn đề thu mua sầu để đóng hàng xuất khẩu đang gặp rất nhiều khó khăn.
Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng cần đảm bảo chất lượng cũng như các tiêu chuẩn, quy chuẩn cho trái sầu riêng xuất khẩu (Ảnh: Tâm An)
Theo bà, giá sầu riêng tăng cao là theo quy luật thị trường. Thông thường, giá cao đi cùng với chất lượng. Tuy nhiên, một số nhà vườn đang chạy theo lợi nhuận, thấy giá cao, hàng khan hiếm ép vựa mua cả hàng xấu, cắt hàng non (có lợi về cân nặng) chứ không có sự chọn lọc. Một số thương lái thiếu hàng cũng gom mua các loại sầu mà không phân biệt chất lượng.
Bởi vậy, giá cao nhưng chất lượng giảm. Nghịch lý này đang xảy ra tại các vùng trồng sầu riêng ở ĐBSCL.
Trung Quốc là thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất thế giới. Thời điểm này, Thái Lan không có sầu tươi, còn Việt Nam có sầu nghịch vụ. Bà Vy cho rằng, đây là lợi thế lớn của Việt Nam.
"Nhưng thay vì làm hàng đạt chuẩn xuất sang Trung Quốc để chiếm thị phần, chúng ta lại chạy theo lợi nhuận, thu mua ồ ạt cả hàng kém chất lượng, sầu non, chẳng khác nào quay lại thời kỳ tư duy "buôn chuyến". Không thể vì khoản lãi 1-2 tỷ mỗi chuyến mà đánh mất uy tín, mất đi mối hàng mà nhiều năm mới xây dựng được", bà nhấn mạnh.
Theo Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Phùng Đức Tiến, nhu cầu sầu riêng của Trung Quốc còn rất lớn, trong khi diện tích của nước ta mới đảm bảo được 35-40% diện tích quy hoạch, sản lượng đạt hơn 20%. Do vậy, xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc còn nhiều tiềm năng và có lợi thế lớn.
Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo, cung cầu phải có sự tương thích. Nước ta có khoảng 90.000ha sầu riêng. Nếu phát triển được các giống tốt, quy trình canh tác, chất lượng cùng tem nhãn chuẩn được thị trường Trung Quốc ghi nhận thì sẽ đạt được mục tiêu của năm 2023, có thể thành trái cây tỷ USD.