Những bí ẩn về Machu Picchu và nỗi ám ảnh khảo cổ

Tàn tích của Machu Picchu, có nghĩa là “Núi cũ”, được nhà thám hiểm người Mỹ và nhà khảo cổ học Yale Hiram Bingham tái phát hiện vào ngày 24 tháng 7 năm 1911 sau khi bị bỏ hoang 400 năm.

Trước đó, Bingham là người đầu tiên tiến hành các cuộc khai quật tại Machu Picchu và đã để lại rất nhiều thông tin, tài liệu, bản đồ cho hậu thế.

Mặc dù Machu Picchu đã được phát hiện hơn 100 năm trước, nhưng hiện nay vẫn là một điểm nóng của tranh cãi học thuật, với các nhà khảo cổ học và sử học tiếp tục tranh luận về nguồn gốc của nó. Tin tức thường xuyên được lấp đầy với các nghiên cứu và khai quật mới, vì hơn một thế hệ các nhà khảo cổ tiếp tục được truyền cảm hứng từ truyền thuyết của nó.

Một con đường mòn cũ của người Inca dẫn đường xuyên qua những ngọn núi đến thành phố Machu Picchu. Các nhà khảo cổ học tin rằng địa điểm này được xây dựng vào khoảng năm 1400 sau Công nguyên bởi Vua Pachacuti, chỉ để bỏ rơi thành phố khi có sự xuất hiện của người Tây Ban Nha. Tuy nhiên, truyền thuyết địa phương cho biết Machu Picchu là một nơi linh thiêng được xây dựng sớm hơn rất nhiều. Vì vậy, không rõ chính xác tại sao nó được xây dựng, bởi ai, hoặc bằng cách nào.

Đền Mặt trời ở Machu Picchu.

Machu Picchu là một thành phố bao gồm hơn 200 công trình kiến trúc, đền đài, nhà ở, lối đi, đài phun nước và bàn thờ đều được cắt từ đá granit xám từ trên đỉnh núi. Không có bằng chứng về bất kỳ bức tường kiên cố nào, có nghĩa là nó không phải là một pháo đài. Nhiều khối đá nặng hơn 50 tấn (45 tấn), và tất cả đều được cắt và lắp lại với nhau mà không cần sử dụng vữa và theo cách chính xác đến mức làm dấy lên sự hoài nghi về việc làm thế nào người Inca cổ đại có thể xây dựng một nơi hoành tráng.

Các nhà khảo cổ đưa ra giả thuyết về lý do Machu Picchu được tạo ra như một đài quan sát thiên văn. Một viên đá cụ thể ở phần cao nhất của địa điểm, được gọi là đá Intihuatana, được sử dụng để chỉ ra độ chính xác của hai điểm phân, cũng như các sự kiện thiên thể khác.

Truyền thuyết pháp sư địa phương coi viên đá này như một cánh cổng dẫn đến thế giới linh hồn, quan niệm rằng người chạm vào viên đá bằng trán của mình sẽ mở ra tầm nhìn đến thế giới linh hồn.

Các công trình kiến trúc chính khác bên trong thành phố Machu Picchu là Đền Mặt Trăng, Đền Mặt Trời và Căn Phòng Ba Cửa Sổ. Thật không may, không có manh mối bằng văn bản hoặc hình khắc nào ở Machu Picchu chứng minh rằng đây là mục đích duy nhất của địa điểm này.

Quay trở lại năm 2011, nhà khảo cổ học Thierry Jamin đã hợp tác với một kỹ sư người Pháp tên là David Crespy, người trong chuyến thăm Machu Picchu vào năm 2010 đã nhận thấy một đặc điểm giống như cánh cửa giữa các tàn tích. Để kiểm tra kỹ hơn, họ quyết định xin phép Bộ Văn hóa để tiến hành một cuộc khảo sát địa vật lý bằng các thiết bị dẫn điện từ.

Forbes báo cáo rằng công trình của họ dường như xác nhận rằng có một số căn phòng ẩn dưới đống đổ nát, mà kết quả của họ khiến họ tin rằng chứa đầy kim loại, vàng và bạc. Sau khi yêu cầu được phép mở "cánh cửa", mà họ đặt giả thuyết là lăng mộ của Pachacuti, yêu cầu của họ đã bị chính quyền từ chối. Theo National Geographic , David Ugarte, Giám đốc Viện Văn hóa Khu vực ở Cuzco, tuyên bố rằng không có đủ bằng chứng để đảm bảo một cuộc thám hiểm khảo cổ dựa trên “trực giác của những thợ săn kho báu”.

Nghiên cứu này không phải là công trình đáng ngạc nhiên duy nhất đang diễn ra liên quan đến Machu Picchu. Một nghiên cứu được thực hiện bởi nhà khảo cổ học Yale Richard Burger, và được công bố trên tạp chí Antiquity vào năm 2021, sử dụng phương pháp xác định niên đại cacbon phóng xạ tiên tiến trên di tích người từ Machu Picchu (phép đo khối phổ gia tốc) để kết luận rằng địa điểm này “ít nhất 20 năm tuổi so với ghi chép lịch sử cho thấy. ” Hãy nhớ rằng dòng thời gian được thiết lập dựa trên các tài khoản được viết bởi người Tây Ban Nha xâm lược, nhờ có bằng chứng mới này mà dường như Pachacuti đã thực sự trở nên nổi tiếng sớm hơn những gì người ta nghĩ trước đây.

Một khu vực nghi lễ tại địa điểm Chachabamba.

Những tiến bộ trong công nghệ, chẳng hạn như laser và máy bay không người lái, đang cho phép các nhà khảo cổ học thực hiện những khám phá mới thường xuyên hơn. Năm 2022, Tạp chí Khoa học Khảo cổ học đã công bố thông tin về việc nghiên cứu Chachabamba, một địa điểm nghi lễ ngay bên ngoài Machu Picchu. Được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1941, công nghệ mới này đã giúp các nhà khảo cổ học từ Trung tâm Nghiên cứu Andean của Đại học Warsaw phát hiện ra những tàn tích vẫn còn ẩn gần đó trong rừng.

Nghiên cứu mới này đã giúp nhóm nghiên cứu hiểu được vai trò của những bậc thang, bồn tắm và kênh dẫn nước được xây dựng bằng đá này cũng như cách chúng được sử dụng bởi nền văn minh Inca. Theo Dominika Sieczkowska từ Đại học Warsaw, được trích dẫn trên NBC News , du khách đến Machu Picchu “phải dừng lại ở Chachabamba để tắm rửa tâm linh cho sạch sẽ và tinh khiết để đến Machu Picchu.”

Hơn một thế kỷ sau khi các cuộc thám hiểm khảo cổ bắt đầu ở Machu Picchu , những tàn tích Inca cổ đại vẫn đang hé lộ những bí mật của chúng. Khi công nghệ tiến bộ và các chuyên gia đặt ra những câu hỏi mới và sâu sắc hơn, chúng ta ngày càng hiểu sâu hơn về lịch sử của điểm đến hấp dẫn nhất Peru.