Chim én nhà (tên khoa học Hirundo rustica) là một trong số ít loài chim hoang dã gần gũi với con người. Én đã có trong vô số tác phẩm văn học dân gian, truyện cổ tích ở Trung Quốc cổ đại.
Thông thường, các những cặp én thường sống cùng nhau và bay lượn thành cặp. Ở nhiều này, chúng còn xây tổ ở nhà người dân thường, thậm chí mỗi năm cứ đến mùa xuân là chúng về lại tổ cũ sau một mùa tránh rét.
Người Trung Quốc xưa có rất nhiều câu tục ngữ và câu nói về chim én làm tổ dưới mái hiên nhà. Hầu hết mọi người đều rất quan tâm đến chim việc chim én đến làm tổ. Nhiều nơi coi đây là biểu tượng của sự may mắn.
Tuy nhiên cũng có phong tục dân gian địa phương ở một số vùng cho rằng chim én về làm tổ ở nhà sẽ khiến gia chủ bị lụi bại, gặp điều không may, khi thấy chim én bay vào sẽ xua đuổi.
Có một câu tục ngữ dân gian ở vùng Tây Bắc Sơn Đông, Trung Quốc: "Nghèo một xà gồ, giàu hai xà gồ, ba xà gồ đầy kho, bốn xà gồ là đại phú đại quý". Xà gồ ở đây dùng để chỉ những thanh gỗ dài có tác dụng nâng đỡ khung mái hoặc mái dốc trong nhà.
Tục ngữ này ý nói chim nếu chim én làm tổ dưới xà gồ thứ nhất gần cổng thì khiến gia đình nghèo khó. Nếu làm tổ dưới xà gồ thứ 2 thì giàu có. Nếu làm tổ ở xà gồ thứ 3 thì năm đó bội thu, và ở xà gồ thứ 4 thì phú quý tìm đến.
Có thể nói, trong quan niệm dân gian xưa của Trung Quốc, việc én đến làm tổ có cả may mắn lẫn tai họa. Vậy tại sao én thích làm tổ dưới mái hiên nhà người hoặc trong nhà? Các nhà khoa học đã đi tìm câu trả lời cho vấn đề này.
Không phải gia đình nào cũng có chim én về làm tổ. Trên thực tế, theo các chuyên gia, có 3 yếu tố chính để thu hút chim én đến làm tổ đó là thức ăn, nước uống và an toàn.
Trước tiên là thức ăn. Con mồi chủ yếu của én là ruồi và các loại côn trùng bay khác, trong khi đó ruồi thích sống ở những nơi đông dân cư. Rệp và cào cào được tìm thấy ở đất nông nghiệp, vì vậy chim én sẽ ưu tiên chọn ở những ngôi nhà cạnh đồng để làm tổ.
Thứ hai là nguồn nước. Do thức ăn của én rất ít và hàm lượng nước không cao nên cần bổ sung nước uống. Trong thời gian làm tổ, chúng cũng cần nước để tạo thành một hỗn hợp kết dính. Vì vậy điểm làm tổ không được quá xa nguồn nước. Mà nhà của con người luôn gần với nguồn nước nên được chim én ưu tiên lựa chọn.
Thứ ba là mức độ an toàn. Chim én có thể sống chung với con người và là loài vật nhanh nhẹn xong vẫn cần tránh những thiên địch. Làm tổ trong nhà có thể giúp chúng ngăn được một số nguy hiểm rình rập ở tự nhiên.
Bên cạnh đó, sau một thời gian sinh sống và không bị làm phiền thì trong năm tới chúng sẽ lại trở về tổ cũ để tiếp tục sinh sống.
Tùy thuộc vào quan điểm nhìn nhận của mỗi nơi mà việc én xây tổ trong nhà sẽ được đánh giá là điềm tốt hay điềm lành.
Tuy nhiên, dựa trên khía cạnh khoa học, có thể thấy chim én đến làm tổ là dấu hiệu của những nơi trù phú và yên bình. Bên cạnh đó, dù quan niệm như thế nào đi chăng nữa, chúng ta cũng cần bảo vệ những loài động vật này.