Những hạt mưa nhỏ rơi trên sa mạc khô cằn nằm ở lòng chảo Tarim (thuộc phía tây Trung Quốc) có thể bốc hơi ngay khi chúng vừa chạm xuống mặt đất nóng. Tuy nhiên, ở vùng đất hoang vu và khô cằn này lại là nơi lưu giữ nhiều hài cốt từ thời cổ đại.
Theo đó, những người chăn nuôi gia súc và cưỡi ngựa đã chôn cất người chết tại nghĩa trang Yanghai ở lòng chảo Tarim. Đồng thời họ cũng chính là những người tiên phong trong việc may quần dài cách đây khoảng 3.000 – 3.200 năm trước.
Nhờ sự kết hợp khéo léo giữa những kỹ thuật dệt và hoạ tiết trang trí có ảnh hưởng từ các xã hội trên khắp Á – Âu, đã giúp họ tạo ra một chiếc quần dài đầy phong cách và có độ bền cao. Đây cũng chính là chiếc quần cổ nhất từng được phát hiện trên thế giới.
Gần đây, một nhóm các chuyên gia khảo cổ, nhà thiết kế thời trang, nhà khoa học địa chất, nhà hóa học và nhà bảo tồn đã tiến hành tìm hiểu về cách để tạo ra một chiếc quần cổ nhất này và tạo ra một bản sao hiện đại.
Trong báo cáo trên tạp chí Archaeological Research in Asia số tháng 3, nhà khảo cổ Mayke Wagner tại Viện Khảo cổ Đức ở Berlin, cho biết, chiếc quần cổ đại này không những hé lộ về sự sáng tạo ở chất liệu, mà còn về cách những tập tục văn hóa lan truyền rộng ra khắp châu Á.
Chiếc quần cổ đại này được tìm thấy ở xác ướp tự nhiên của một người đàn ông. Các nhà nghiên cứu gọi xác ướp này là người Turfan vì địa điểm Yanghai nằm cách thành phố Turfan khoảng 43 km về phía Đông Nam. Xác ướp này cùng với hơn 500 hài cốt khác được phát hiện trong cuộc khai quật do các nhà khảo cổ Trung Quốc tiến hành vào đầu những năm 1970 tại nghĩa trang Yanghai.
Xác ướp người đàn ông này mặc trang phục gồm quần dài, áo choàng có thắt lưng và hai vòng dây bện để buộc ống quần bên dưới đầu gối. Ngoài ra, các chuyên gia còn phát hiện có hai vòng dây khác dùng để xỏ đôi ủng da mềm ở mắt cá chân, một chiếc băng đô len có đính 4 miếng đồng và 2 vỏ sò trên đó.
Việc tìm thấy rìu chiến và dây cương bằng da trong mộ cổ chứng tỏ rằng xác ướp là một chiến binh cưỡi ngựa.
Chiếc quần đặc biệt sở hữu kỹ thuật dệt bậc thầy
Theo các nhà nghiên cứu, chiếc quần dài của người Turfan thực sự đặc biệt. Bởi nó không chỉ lâu đời hơn ít nhất vài thế kỷ so với những ví dụ khác mà còn có vẻ ngoài hiện đại và tinh tế.
Chiếc quần khoảng 3.000 năm tuổi này được dệt bằng nhiều kỹ thuật khác nhau. Ảnh: Mayke Wagner
Chiếc quần cổ này có hai ống chân may rộng dần lên trên, được nối với đũng quần giúp người mặc vận động chân thoải mái hơn. Ngoài ra, việc ống quần được may bằng vải dệt kết hợp với phần đũng được thiết kế rộng rãi giúp người mặc giảm bớt ma sát khi cưỡi ngựa trong suốt chặng đường dài.
Mặc dù rất hợp thời trang, nhưng các nhà nghiên cứu vẫn băn khoăn về cách mà chiếc quần của chiến binh ở Yanghai được làm ra. Vì không có dấu vết cắt trên vải nên nhóm nghiên cứu nghi ngờ rằng chiếc quần được dệt để vừa vặn với người mặc.
Sau khi tiến hành kiểm tra kỹ lượng, kết quả cho thấy, chiếc quần của người Turfan được làm ra bằng cách kết hợp 3 kỹ thuật dệt. Chính phiên bản tái tạo được một chuyên gia dệt từ lông cừu thô, tương tự với những sợi len mà người thợ dệt ở Yanghai cổ đại sử dụng, đã giúp xác nhận về nhận định này.
Theo các chuyên gia, phần lớn chiếc quần cổ đại này sử dụng kiểu dệt chéo. Đây là sự đổi mới quan trọng trong lịch sử dệt may. Cụ thể, kiểu dệt chéo đã làm thay đổi đặc tính của len dệt, đó là từ cứng trở thành co giãn, từ đó giúp cho người mặc có thể di chuyển một cách thoải mái với chiếc quần bó sát.
Những họa tiết gồm nhiều đường chéo, song song, được tạo ra nhờ sử dụng những cuộn sợi được đặt trên khung cửi.
Bà Karina Grömer, nhà khảo cổ dệt may tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên Vienna cho biết, bà nhận ra kiểu dệt đan chéo trên chiếc quần của người Turfan trong khi kiểm tra mẫu vật này cách đây khoảng 5 năm trước.
Những người ở châu Âu và Trung Á có thể đã độc lập phát minh ra kiểu dệt chéo này. Tuy nhiên, ở Yanghai, những người thợ dệt đã kết hợp kỹ dệt chéo với các kỹ thuật và thiết kế sáng tạo khác nhằm tạo ra những chiếc quần cưỡi ngựa chất lượng cao.
Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu còn phát hiện ra rằng phần đầu gối của chiếc quần này đã dùng kỹ thuật dệt thảm để tạo ra lớp vải dày hơn và điều này có tác dụng giúp bảo vệ cao hơn ở chỗ nối. Kỹ thuật dệt thứ ba mà những cư dân cổ đại này sử dụng là ở phần trên của ống quần để giúp tạo ra phần thắt lưng dày dặn.
Ngoài ra, chiếc quần này còn được làm từ một phương pháp quấn khác thường. Cụ thể, hai sợi vải dệt ngang được xoắn xung quanh nhau bằng tay và xỏ qua các sợi dọc, từ đó tạo thành họa tiết hình trang trí đầu gối giống như chữ T. Việc áp dụng phương pháp tương tự cũng giúp tạo ra những đường zigzag ở mắt cá chân và bắp chân của quần.
Có thể thấy rằng, chiếc quần này thể hiện kỹ thuật dệt đi trước thời đại của những người thợ thủ công lúc bấy giờ.