Hình Đạo Vinh là một nhân vật hư cấu trong tiểu thuyết lịch sử Tam quốc diễn nghĩa của nhà văn La Quán Trung. Trong tiểu thuyết, Hình Đạo Vinh xuất hiện tại hồi thứ 52 của tiểu thuyết và được giới thiệu là bộ tướng của Lưu Hiền, con trai của Lưu Độ, Thái thú Linh Lăng.
 |
| Tạo hình Hình Đạo Vinh trong phim Tam quốc diễn nghĩa 2010. |
Khi Lưu Độ, nghe tin quân mã của Lưu Bị đến xâm chiếm, đã bàn với con là Lưu Hiền. Lưu Hiền nói: "Ta cũng có thượng tướng Hình Đạo Vinh sức địch muôn người, có thể chống cự nổi với Triệu Vân, Trương Phi".
Lưu Độ sai Hình Đạo Vinh dẫn hơn vạn quân ra cách thành ba mươi dặm, lập một cái trại dựa vào sườn núi ven sông. Khi quân Thục đến, Hình Đạo Vinh mang quân ra đối địch. Hai bên dàn trận, Hình Đạo Vinh tay xách một cái búa khai sơn, quát to lên rằng: "Quân nghịch tặc kia! Sao dám xâm phạm vào bờ cõi ta?". Khổng Minh xuất hiện và nói rằng: "Tào Tháo mang trăm vạn quân, bị ta dùng một mẹo nhỏ giết cho không còn mảnh giáp rút về, bọn ngươi địch với ta sao nổi? Nay ta đến chiêu an, sao không hàng đi cho mau?". Hình Đạo Vinh cười, nói lý lẽ rằng: "Trận đánh ở Xích Bích là mưu của Chu Du, can gì đến ngươi mà ngươi dám đến đây khoác lác?".
Trước giờ, chỉ có Gia Cát Lượng đi mắng người khác, có ai dám mắng chửi Gia Cát Lượng, ông từng mắng những hòa kiệt tự xưng trên thông thiên văn dưới tường địa lý của Giang Đông "trôi chảy" tới mức họ chỉ biết đứng im, không có gì để nói, thế mà Hình Đạo Vinh tuy không nổi tiếng tài năng như Chu Du, nhưng lại dám đối diện và mắng thẳng vào mặt Gia Cát Lượng, khiến Gia Cát Lượng "vô ngôn dĩ đối", ép Gia Cát Lượng phải quay về. Đủ thấy được sự ngông cuồng, và coi thường kẻ địch của vị tướng quân Hình Đạo Vinh.
Lúc này, Hình Đạo Vinh vác búa xông vào đánh. Gia Cát Lượng vào trong trận, cửa trận khép lại. Hình Đạo Vinh thúc ngựa xông vào, thế trận bên này bỗng chia thành hai ngả mà chạy. Hình Đạo Vinh trông thấy phía giữa có một đám cờ vàng, đoán chắc Gia Cát Lượng ở đó, nên cứ nhằm chỗ ấy mà đuổi, qua một trái núi, đám cờ vàng đứng dừng lại. Rồi cửa trận mở ra, xe bốn bánh biến mất, chỉ thấy một tướng cầm mâu tế ngựa chạy đến, Hình Đạo Vinh liền hỏi: “ngươi là ai?”. Vị tướng này đáp: “Ông nội ngươi Trương Phi đây”. Hình Đạo Vinh cười khỉnh coi thường bảo Trương Phi chỉ là tên mổ heo hư danh ở Trác Quân, rồi cầm búa lao tới giao chiến.
Hình Đạo Vinh khoa búa đón đánh, được vài hiệp, địch không nổi Trương Phi, liền quay ngựa chạy. Trương Phi đuổi theo, quân phục hai bên đổ ra. Hình Đạo Vinh cố gắng chạy thì gặp Triệu Vân. Hình Đạo Vinh biết chẳng địch nổi, lại không còn đường chạy, phải xuống ngựa xin đầu hàng. Triệu Vân trói giải về nộp cho Lưu Bị và Gia Cát Lượng.
Lưu Bị sai chém, Gia Cát Lượng vội ngăn lại, rồi bảo Hình Đạo Vinh nếu bắt được Lưu Hiền thì cho hàng. Hình Đạo Vinh xin đi và hiến kế: "Nếu quân sư tha cho tôi về, tôi sẽ dùng lời lẽ khéo léo lừa nó. Đêm nay, quân sư đến cướp trại, tôi làm nội ứng, bắt sống Lưu Hiền, đem về nộp quân sư. Lưu Hiền đã bị bắt, thì Lưu Độ tự nhiên phải hàng thôi!".
Gia Cát Lượng nói: "Hình tướng quân không sai lời đâu". Sau đó tha cho Đạo Vinh về. Về đến trại, Hình Đạo Vinh kể đầu đuôi câu chuyện cho Lưu Hiền nghe và hiến kế rằng "Nên nhân kế ấy mà dùng kế ta. Đêm nay, cho quân phục hết ở ngoài trại, trong trại giả vờ cắm cờ quạt, đợi Gia Cát Lượng đến cướp trại, thì đổ ra bắt sống lấy". Lưu Hiền nghe theo.
Đêm hôm ấy, quân Lưu Bị đến, Lưu Hiền, Hình Đạo Vinh đổ ra đánh thì quân đốt lửa của Lưu Bi rút chạy cả. Hai người thừa thế đuổi theo đến hơn chục dặm, quân đốt lửa biến mất. Hai người vội vàng quay về trại, thì thấy ánh lửa chưa tắt, trong trại một tướng kéo quân xông ra là Trương Phi. Lưu Hiền gọi Hình Đạo Vinh đến cướp trại Khổng Minh. Hai bên bèn quay trở lại nhưng đi chưa được chục dặm, bất ngờ gặp Triệu Vân chặn đường đánh ra, phóng giáo đâm Hình Đạo Vinh chết lăn xuống ngựa.
Gia Cát Lượng (181 – 234), tự Khổng Minh, hiệu Ngọa Long tiên sinh, là Thừa tướng, công thần khai quốc, nhà chính trị, nhà ngoại giao, chỉ huy quân sự, và cũng là một nhà phát minh kỹ thuật nổi tiếng của nhà Thục Hán thời Tam quốc trong lịch sử Trung Quốc.
Đóng góp lớn nhất của Gia Cát Lượng là giúp Lưu Bị gây dựng nên nhà Thục Hán, hình thành thế chân vạc Tam quốc, liên minh Thục-Ngô chống Ngụy. Ông được công nhận là một trong những chiến lược gia vĩ đại và xuất sắc nhất trong thời đại của ông, và được so sánh với một chiến lược gia tài ba khác của Trung Quốc là Tôn Tử. Tuy nhiên, năm chiến dịch đánh Tào Ngụy do ông phát động đều không thành công, cuối cùng bệnh mất trong doanh trại.