Một đời khắc sâu ân nghĩa!
Bên lề sự kiện kỷ niệm ngày mất của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ và nhà thơ Xuân Quỳnh ở không gian "Ơ kìa Hà Nội" của đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp vào tháng 4/2019, người viết đã được nghe NSND Hoàng Dũng kể lại câu chuyện đầy ân nghĩa thuở hàn vi. Cho đến mãi sau này, những ân nghĩa đó vẫn được nam nghệ sĩ "khắc cốt ghi tâm" với lòng biết ơn vô hạn.
 |
| Nghệ sĩ Hoàng Dũng nghẹn ngào khi đọc thơ Lưu Quang Vũ gửi Xuân Quỳnh trong sự kiện diễn ra năm 2019. |
Theo đó, NSND Hoàng Dũng gặp nhà viết kịch tài năng Lưu Quang Vũ năm 1981. Khi đó, anh mới 24 tuổi và mới về công tác tại Đoàn Kịch Hà Nội (tiền thân của Nhà hát Kịch Hà Nội) được vài năm. Thời điểm đó, nhà viết kịch Lưu Quang Vũ cùng NSND Nguyễn Đình Nghi vào Đoàn kịch để bàn bạc dựng vở Cô gái đội mũ nồi xám do ông viết kịch bản.
"Lúc nhìn thấy tôi, anh Vũ liền nói với chú Nghi: "Em thích thằng cu này, nhìn mặt nó thông minh anh nhỉ?". Sau đó, anh Vũ hỏi tôi đã đọc kịch bản của anh chưa, có thích không, thích đóng vai nào. Thật lòng, lúc đó tôi chưa dám mơ mình sẽ được đóng vai chính nên chỉ thật thà nói thích một vai phụ. Anh Vũ cười bảo: "Sao chú không thích đóng vai chính, vai Nhật mà lại thích vai phụ?".
Thật bất ngờ, khi công bố danh sách tham gia vở, tôi được phân công đóng vai Nhật ở kíp 2. Vai Nhật là nhân vật trung tâm của vở. Đóng kíp 2 hiếm có cơ hội lên sân khấu trừ khi các anh chị ở kíp 1 bận nhưng với tôi thế cũng đủ hạnh phúc lắm rồi. Chúng tôi, những diễn viên ở kíp 2 lặng lẽ ngồi xem các anh chị kíp 1 tập vở.
Bỗng một ngày đẹp trời tôi được chú Nghi gọi lên hỏi có theo dõi vai diễn và có thuộc lời của nhân vật Nhật không? May mắn, tôi được trời phú cho khả năng thuộc lời rất nhanh nên khi xem diễn viên tập vai Nhật tôi đã nhớ từng lời thoại.
Tôi được lên sàn diễn thử. Diễn xong anh Vũ cười rất vui còn chú Nghi nhìn tôi và chẳng biểu cảm gì… Bất ngờ hơn nữa, hôm sau tôi được chính thức giao vai Nhật. Lúc đó, tôi run bắn lên, chẳng nghĩ cơ hội lại đến với mình nhanh như thế", NSND Hoàng Dũng bồi hồi nhớ lại.
Ngay sau khi dàn dựng, vở kịch Cô gái đội mũ nồi xám đã dự Liên hoan Sân khấu đề tài chính trị tại Nhà hát Lớn Hà Nội và thành một trong những vở diễn làm say lòng khán giả trong giai đoạn những năm 80 của thế kỷ XX. Khi đó tờ báo Độc Lập viết về vở diễn có nhắc tới NSND Hoàng Dũng ở một khổ riêng với nhiều lời khen ngợi khiến anh cảm thấy vui nhưng cũng có chút xấu hổ.
Anh lặng lẽ mua báo về đọc nhưng chẳng dám khoe với ai ngoài những người trong gia đình. Nhưng khi gặp nhà viết kịch Lưu Quang Vũ thì ông đã đọc bài báo đó rồi. Nhà viết kịch họ Lưu nói với anh rằng: "Tác giả ấy quý em rất nhiều, em cần phấn đấu xứng đáng với lời khen đó nhiều hơn…".
"Anh Vũ như một "bà đỡ" có tâm trên con đường nghệ thuật của tôi"
Sau vở kịch Cô gái đội mũ nồi xám, nghệ sĩ Hoàng Dũng còn được đóng rất nhiều vai chính ở kịch của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ như: Quyền hạnh phúc, Nguồn sáng trong đời, Hẹn ngày trở lại, Khoảnh khắc vô tận... Huy Chương Vàng đầu tiên trong cuộc đời nghệ thuật của anh là vai Phó Giám đốc Chính trong vở Tôi và chúng ta của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ tại Hội diễn Sân khấu toàn quốc năm 1985.
Có thể nói, từ sau vở diễn đầu tiên, mối quan hệ của nam nghệ sĩ với gia đình nhà viết kịch Lưu Quang Vũ và nhà thơ Xuân Quỳnh gắn bó thân thiết hơn.
"Anh Vũ như một "bà đỡ" có tâm trên con đường nghệ thuật của tôi. Những vở anh dàn dựng cho Nhà hát Kịch Hà Nội cũng như trên truyền hình có tôi tham gia, anh thường dành cho tôi "đặc ân" riêng giống như tôi "ăn vạ" anh vậy.
 |
| NSND Hoàng Dũng thời trẻ. |
Mỗi khi xem kịch của anh Vũ, tôi thường nghiên cứu và đề đạt anh lại viết thêm tình tiết cho nhân vật của tôi đầy đặn hơn. Cái "đặc ân" ấy có lẽ vì anh cảm nhận được lòng yêu nghề, khao khát được làm nghề của tôi.
Tôi vẫn nhớ như in những lời anh nói về tôi với chị Quỳnh: "Cái thằng này nó yêu nghề và trăn trở lắm! Mới đưa kịch bản một vài hôm nó đã nghiên cứu rất kĩ cho vai diễn nên viết thêm cho nó có cảm xúc diễn tốt hơn", nghệ sĩ Hoàng Dũng kể.
Những bữa cơm chan chứa tình thương của anh Vũ, chị Quỳnh
Thời gian đã lùi xa nhưng nhắc đến người anh chị lớn Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh, nghệ sĩ Hoàng Dũng vẫn đầy ắp kỷ niệm. Những kỷ niệm tươi mới như ngày hôm qua và anh trân trọng từng dòng quá khứ. Mỗi một kỷ niệm đều chan chứa những cảm xúc riêng khó gọi thành tên.
Hoàng Dũng kể, ông mất mẹ sớm nên sống cùng anh trai. Bối cảnh chung của đất nước những năm thập niên 80 vô cùng khó khăn và đối với những diễn viên trẻ như anh lại càng khó khăn.
"Tôi cùng bạn diễn Minh Trang thường được vợ chồng anh Vũ – chị Quỳnh kéo lên ăn tất niên cuối năm cùng gia đình. Minh Trang lúc ấy cũng chỉ có một mình ở Hà Nội. Trước khi họ mất 5 năm, tết nào chúng tôi cũng đều đặn được nhận "đặc ân" này. Những bữa cơm chan chứa tình thương của anh chị đã nuôi ngọn lửa nghệ thuật yêu nghề của chúng tôi.
 |
| Sau này, khi cuộc sống đầy đủ hơn, NSND Hoàng Dũng vẫn luôn nhớ về những ân tình mà Lưu Quang Vũ - Xuân Quỳnh từng dành cho anh. |
Lần nào ăn xong là anh chị lại dúi vào tay chúng tôi vài nghìn đồng để tiêu tết. Có năm anh Vũ lén lúc chị Quỳnh xuống bếp dúi vào tay chúng tôi tiền, rồi lúc sau về chị Quỳnh lại chạy xuống cho mỗi đứa thêm vài nghìn đồng nữa. Tình cảm của anh chị đã giúp chúng tôi vượt qua những khó khăn, vất vả của con đường nghệ thuật và cảm thấy đỡ tủi thân khi thiếu vắng những cái tết sum vầy, đầm ấm gia đình…
Anh Vũ - chị Quỳnh và chúng tôi đều đã sống trong một thời kỳ khó khăn trong cái khó khăn chung của đất nước. Anh chị không hề dư dả nhưng trong con người anh chị luôn sẵn có sự vĩ đại, nhân ái. Đó là lý do họ sẵn sàng chia sẻ miếng cơm và những phút giây đầm ấm cho lứa diễn viên trẻ như tôi thời ấy.
Giờ đây, có được cuộc sống sung túc trong ngôi nhà trang khang cùng hai người con trai trưởng thành nhưng trong lòng tôi không khỏi xúc động khi hồi tưởng lại quá khứ, khi nhớ về anh Vũ, chị Quỳnh. Bên nỗi nhớ về những cảm xúc thăng hoa trong từng vai diễn ở kịch của anh Vũ là nỗi nhớ nụ cười, ánh mắt thân thương và sự đầm ấm của bữa cơm tất niên đầy tình người của anh chị", NSND Hoàng Dũng hoài niệm.