Những ngày qua, nghi vấn Formosa Hà Tĩnh xả hóa chất tẩy rửa đường ống độc hại xuống biển, gây hiện tượng cá chết hàng loạt đang nóng dư luận. Trên thực tế, trong lịch sử thế giới từng chứng kiến không ít những vụ kiện môi trường rùm beng và tốn kém. Người dân đã nỗ lực không ngừng nghỉ trong những vụ kiện này để bảo vệ môi trường, cũng là để đấu tranh cho sự an toàn của chính mình trước những nguy cơ độc hại.
Vụ kiện môi trường lớn nhất thế giới
Tập đoàn Chevron của Mỹ phải đối mặt với vụ kiện môi trường lớn nhất thế giới khi 30.000 người da đỏ và 100 tổ chức, doanh nghiệp khác ở Ecuador nộp đơn kiện công ty dầu mỏ Texaco. Vụ kiện này bắt đầu từ năm 1994 và kéo dài từ đó cho đến nay. Mức tiền bồi thường từ khi mới bắt đầu vụ kiện đã tăng từ 40 - 90 tỷ USD.
Vụ kiện do luật sư Steve Donziger ở New York (Mỹ) và luật sư Pablo Fajardo ở Ecuador khởi xướng. Theo nội dung trong đơn kiện, trong thời gian 20 năm (từ 1972 – 1992), Texaco là một công ty con của Chevron Corp đã xả trên 68 triệu lít vật liệu độc hại vào các hố đựng không có vách ngăn cũng như vào thẳng sông Amazon.
 |
| Công ty Chevron xả thải ra sông Amazon gây hậu quả khủng khiếp. |
Thậm chí, công ty Texaco còn áp dụng tiêu chuẩn nồng độ độc hại trên 1m3 chất thải cao gấp 10 lần so với tiêu chuẩn áp dụng tại Mỹ. Các luật sư cho hay nhằm tiết kiệm chi phí, công ty Texaco đã xả thải độc hại ra môi trường và hậu quả là hàng chục người chết và hàng trăm người khác cũng sẽ chết vì ung thư và các bệnh do ô nhiễm môi trường gây ra tại khu vực này.
Theo các số liệu chính thức được công bố, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi mắc bệnh ung thư bạch cầu tại khu vực Texaco hoạt động cao gấp 3 lần tỷ lệ ghi nhận được tại bất cứ nơi nào khác tại Ecuador. Tỷ lệ mắc bệnh ung thư cao hơn tới 150%, tỷ lệ sảy thai cao hơn 2,5 lần; trong khi các bệnh về hô hấp, tiêu hóa và bệnh ngoài da cũng cao hơn rõ rệt tại các khu vực có hoạt động hóa dầu.
Vụ kiện công ty Texaco là trường hợp đầu tiên trong lịch sử ghi nhận một công ty đa quốc gia phải hầu tòa ở một quốc gia Nam Mỹ do bị người dân bản xứ kiện.
Sau 17 năm diễn ra vụ kiện môi trường trên, năm 2011, tòa án Ecuador đưa ra phán quyết Tập đoàn năng lượng Mỹ Chevron phải bồi thường 18 tỷ USD vì hành vi xả hóa chất tại lưu vực sông Amazon trong suốt hơn 20 năm. Sau đó, tập đoàn này gửi đơn kháng cáo nhằm thay đổi phán quyết của tòa án vào năm 2012. Tập đoàn năng lượng Chevron cho rằng họ không phải chịu trách nhiệm về lượng nước thải có chứa hóa chất độc hại được xả ra diện tích đất rừng trong khoảng thời gian từ năm 1972 - 1992 bởi Texaco, công ty mà Chevron đã mua lại năm 2001. Tuy nhiên, tòa phúc thẩm tại Ecuador bác đơn kháng án của Tập đoàn năng lượng Chevron.
Vụ ô nhiễm môi trường đầu tiên xét xử ở Trung Quốc
Năm 2009, Trung Quốc lần đầu tiên chấp nhận xét xử một vụ kiện về ô nhiễm môi trường trong đó nguyên đơn là một tổ chức xã hội bảo vệ môi trường và bị đơn là một cơ quan nhà nước.
Cụ thể, vào ngày 28/7/2009, Tòa án quận Thanh Trấn, thành phố Quý Dương, tỉnh Quý Châu đã thụ lý vụ án Liên đoàn Môi trường toàn Trung Quốc kiện Sở Quản lý tài nguyên và đất đai Thanh Trấn với ký do cơ quan này tắc trách trong việc quản lý dự án xây dựng nhà máy bia.
 |
| Người dân cầm trên tay cá chết vì ô nhiễm nguồn nước ở tỉnh An Huy. Ảnh: Chinadaily.cn. |
Theo đó, dự án xây dựng trên nhà máy bia trên đã khởi động từ năm 1994 đến thời điểm diễn ra vụ kiện vẫn chưa xong và có khả năng gây ảnh hưởng đến nguồn nước sinh hoạt của người dân trong vùng.
Trước đó, vào đầu tháng 7/2009, Liên đoàn Môi trường toàn Trung Quốc nộp đơn kiện một công ty gây ô nhiễm không khí và tiếng ồn ở thành phố Giang Dương, tỉnh Giang Tô.
Video Bà Rịa - Vũng Tàu khởi kiện doanh nghiệp xả thải khiến cá chết hàng loạt (nguồn: ANTV):