Tan Mengmeng, cô gái 28 tuổi, chủ một studio chụp ảnh ở tỉnh Hà Nam, cảm thấy cần phải mở rộng nguồn thu nhập và thích ứng với xu hướng ly hôn đang gia tăng.
Ngoài việc ghi lại khoảnh khắc đôi tình nhân trao nhau lời thề ước, hiện tại Tan Mengmeng còn chụp ảnh các cặp đôi muốn tổ chức lễ kỷ niệm, thậm chí là ghi lại cả ngày kết thúc cuộc hôn nhân của họ. Theo dữ liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, tỷ lệ kết hôn đang giảm mạnh, từ khoảng 13 triệu vào năm 2013 xuống dưới 7 triệu vào năm 2022, mức thấp nhất kể từ khi bắt đầu ghi nhận vào năm 1985. Mặc dù có sự gia tăng nhẹ lên 8 triệu cặp đôi vào năm ngoái, các nhà chức trách vẫn lo ngại về xu hướng này.
Trong khi đó, số vụ ly hôn đã tăng vọt, đạt mức cao kỷ lục 4,7 triệu vụ vào năm 2019, cao gấp hơn 4 lần so với hai thập kỷ trước. Chính phủ Trung Quốc đã cố gắng đảo ngược tình trạng gia tăng số vụ ly hôn bằng cách áp dụng luật mới vào năm 2021, yêu cầu các cặp đôi phải trải qua giai đoạn "hòa giải" 30 ngày trước khi chia tay. Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy nỗ lực này chỉ dẫn đến sự sụt giảm tạm thời, và số vụ ly hôn lại tiếp tục tăng 25% vào năm 2023 so với năm trước.
Ly hôn gia tăng tại Trung Quốc
Một cặp đôi vừa hoàn thành thủ tục ly hôn tại Trung Quốc. Ảnh: CNN.
Sự thay đổi này đã làm sâu sắc thêm cuộc khủng hoảng nhân khẩu học mà Trung Quốc đang phải đối mặt. Khủng hoảng này đã trở nên trầm trọng hơn bởi nền kinh tế tăng trưởng chậm lại, dân số già đi nhanh chóng và thực tế ngày càng ít phụ nữ muốn sinh con. Tan Mengmeng cho biết cô đã chuyển hướng dịch vụ chụp ảnh của mình sang các vụ ly hôn sau khi chứng kiến hàng dài người xếp hàng bên ngoài các văn phòng xử lý ly hôn. Kể từ năm ngoái, Tan đã chụp ảnh cho khoảng 30 cặp đôi, ghi lại những khoảnh khắc đau lòng và cả vui mừng khi họ cắt đứt quan hệ hôn nhân.
"Đây là một công việc kinh doanh tốt. Suy cho cùng, niềm vui hay nỗi buồn đều đáng ghi lại", Tan nói.
Sự gia tăng của nền kinh tế ly hôn ở Trung Quốc đang phản ánh thái độ thay đổi của người dân đối với hôn nhân. Trong khi trước đây, việc ly hôn thường bị xã hội Trung Quốc kỳ thị, với sự tập trung vào sự đoàn kết và ổn định gia đình, thì hiện nay, nhiều người trẻ đã lựa chọn không kết hôn. Đối với những người quyết định kết hôn, họ cũng dễ chấp nhận ly hôn hơn nếu cuộc hôn nhân không thành công. Sự thay đổi văn hóa này đã tạo ra sự bùng nổ trong lĩnh vực chụp ảnh ly hôn không chỉ đối với Tan mà còn đối với nhiều nhiếp ảnh gia khác đang hy vọng kiếm thêm thu nhập.
Những bức ảnh được chia sẻ trên mạng xã hội Xiaohongshu của Trung Quốc cho thấy một số cặp đôi chụp ảnh khi ký giấy ly hôn, trong khi những người khác chụp ảnh với giấy chứng nhận ly hôn. Một người dùng Xiaohongshu đã viết kèm theo bức ảnh giấy chứng nhận kết hôn và ly hôn của cô đặt cạnh nhau với chú thích: "29 tuổi. Ly hôn vui vẻ nhé".
Các công ty hiện cũng cung cấp dịch vụ loại bỏ những vật lưu niệm cũ trong cuộc hôn nhân của người đã ly hôn theo một cách có "nghi lễ". Peng Xiujian, nhà nghiên cứu cao cấp tại Đại học Victoria ở Australia, cho biết sự thay đổi này phản ánh thế hệ trẻ ưu tiên tự do cá nhân và phát triển nghề nghiệp. Bà nói: "Ý tưởng tiếp tục một cuộc hôn nhân không hạnh phúc 'vì vẻ bề ngoài' hoặc vì nghĩa vụ đang mất dần sức ảnh hưởng".
Peng Xiujian cũng cho rằng sự suy giảm tỷ lệ kết hôn là do các yếu tố kinh tế và xã hội, bao gồm môi trường làm việc áp lực cao, thị trường lao động cạnh tranh và chi phí sinh hoạt cao. Đối với những người lựa chọn ly hôn, điều đó không còn bị coi là đáng xấu hổ nữa. Tan Mengmeng cho biết: "Không có gì đáng xấu hổ khi dũng cảm ly hôn. Cả hai bên vẫn còn tình nghĩa... và muốn kỷ niệm mối quan hệ".
Một cặp đôi thuê Tan chụp ảnh đã chọn nhà hàng nơi họ hẹn hò lần đầu tiên. Cặp đôi gọi vài món ăn hoài niệm, ngồi đối diện nhau bất động. "Cuối buổi chụp hình, cả hai đều khóc", Tan kể. Cô cho biết, mặc dù hai người vẫn quan tâm lẫn nhau, nhưng mối quan hệ của họ đã trở nên căng thẳng và không còn bền vững.
Xu hướng lười kết hôn và mạnh dạn ly hôn đang gia tăng tại Trung Quốc. Ảnh: CNN.
Ngành công nghiệp phục vụ ly hôn tại Trung Quốc
Tuy nhiên, không phải mọi cuộc chia tay đều diễn ra êm đẹp. Tan cho biết có lần một người đàn ông dành cả buổi chụp ảnh để nghịch điện thoại, trong khi người phụ nữ khóc. Khi nhận lại những bức ảnh, người phụ nữ thấy không có nhiều ảnh của chồng cũ. Tan sau đó phát hiện người đàn ông đã thuê một nhiếp ảnh gia khác để chụp ảnh cưới với bạn đời mới.
Ở một nhà máy cách thủ đô Bắc Kinh khoảng 90km, Liu Wei và nhóm của anh điều hành một doanh nghiệp giúp các cặp vợ chồng đã ly hôn tiêu hủy bằng chứng về cuộc hôn nhân của họ. Các bức ảnh cưới cũ được phun sơn để bảo vệ sự riêng tư trước khi bị nghiền cùng với các vật kỷ niệm khác. Liu Wei cho biết đôi khi anh cảm thấy mình giống như một bác sĩ phải vượt qua những cuộc chia ly mà không quá xúc động. "Ly hôn có thể không hẳn là điều xấu. Nó có thể là một điều tốt. Vì vậy, không cần phải buồn về điều đó", Liu nói.
Dịch vụ của Liu có giá từ 8 đến 28 USD, và nhu cầu cao giúp việc kinh doanh đang phát đạt. Kể từ khi mở nhà máy vào năm 2021, anh đã hủy ảnh cưới của khoảng 2.500 cặp đôi. Gary Ng, nhà kinh tế học của ngân hàng đầu tư Natixis (Pháp), cho biết tỷ lệ ly hôn tăng cao đồng nghĩa với việc "chắc chắn sẽ có nhiều hoạt động kinh tế xung quanh nó".
Tan Mengmeng đã suy nghĩ về cách phát triển công việc kinh doanh của mình, với kế hoạch thu hút khách hàng quay lại nếu các cặp vợ chồng đã ly hôn quyết định tái hôn. Cô cho biết: "Tôi sẽ giảm giá 18% nếu hai người tái hôn và nhờ tôi chụp ảnh".