Ngộ độc thực phẩm không chỉ do nguyên nhân từ thực phẩm mà còn từ các dụng cụ chế biến thức ăn. Thớt là dụng cụ không thể thiếu trong căn bếp. Để sử dụng thớt gỗ an toàn, bạn cần thường xuyên làm sạch đúng cách, tránh lây nhiễm vi khuẩn.
Theo các chuyên gia, người tiêu dùng nên cố gắng sử dụng nhiều loại thớt gỗ khác nhau trong bếp tùy theo mục đích, ví dụ một thớt cho thịt sống và một thớt cho đồ chín.
TS Đặng Xuân Sinh, Viện nghiên cứu Chăn nuôi Quốc tế, từng chia sẻ tại một hội thảo, thịt lợn chiếm phần lớn trong bữa ăn Việt Nam nhưng có nguy cơ mang một số mầm bệnh, trong đó, vi khuẩn Salmonella là một trong 4 vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm/tiêu chảy hàng đầu. Các nhà nghiên cứu cũng thực hành mô phỏng tại phòng thí nghiệm để xem khả năng nhiễm chéo của vi khuẩn Salmonella trong quá trình thực hành tại hộ gia đình.
Người tiêu dùng nên có nhiều loại thớt gỗ khác nhau trong bếp tùy theo mục đích, ví dụ một thớt cho thịt sống và một thớt cho đồ chín.
Theo đó, các nhà nghiên cứu sơ chế, luộc, thái… thịt bằng cách dùng chung dao, thớt để đánh giá khả năng nhiễm chéo vi khuẩn này từ thịt sống sang thịt chín. Tỷ lệ lây nhiễm ở hộ gia đình dùng chung dụng cụ cho thịt sống, thịt chín là gần 78%. Ở các gia đình có điều kiện mua sắm thớt, dao riêng, đeo găng tay tỷ lệ lây nhiễm vi khuẩn Salmonella từ thịt sống sang chín giảm đi rất nhiều.
Đồng quan điểm Ths. Liên Hương - Viện Y học ứng dụng Việt Nam cũng khuyến cáo các gia đình cần có thớt riêng tùy mục đích sử dụng.
Ths. Liên Hương cho biết: “Nếu không thể sử dụng 2 loại thớt riêng biệt, bạn vẫn có thể sử dụng một chiếc thớt cho nhiều mục đích khác nhau, miễn là bạn rửa thật sạch thớt sau mỗi lần sử dụng”.
Dưới đây là hướng dẫn làm sạch thớt gỗ đúng cách:
Bước 1: Rửa với nước nóng và xà phòng
Nếu bạn sử dụng cùng 1 chiếc thớt cho cả thịt sống và thịt chín nên rửa sạch hoàn toàn và khử trùng thớt sau mỗi lần sử dụng. Đầu tiên hãy làm sạch bề mặt thớt với nước nóng và xà phòng để loại bỏ các loại vụn thức ăn và vi khuẩn, sau đó xả sạch lại với nước để loại bỏ cặn xà phòng.
Bước 2: Phơi khô trong không khí
Sau khi rửa, hãy dùng khăn sạch lau khô bề mặt thớt và sau đó dựng hoặc treo thớt trong không khí để khô tự nhiên. Lưu ý rằng, sử dụng các loại khăn lau trong nhà bếp có thể tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn đến bề mặt thớt. Hãy đảm bảo rằng bạn thường xuyên giặt sạch các loại khăn lau này. Cố gắng để thớt khô hoàn toàn trước khi chuyển sang bước khử khuẩn tiếp theo.
Bước 3: Khử trùng
Một số loại thớt có chưa thành phần kháng khuẩn, ví dụ như triclosan. Tuy nhiên, các nghiên cứu cũ hơn đã chứng minh rằng nhìn chung các loại thớt có chứa thành phần này không hiệu quả trong việc phòng chống các vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm. Ngoài ra, việc rửa thớt nhiều lần sau mỗi lần sử dụng cũng sẽ làm giảm hàm lượng các chất kháng khuẩn có trên thớt.
Các nghiên cứu còn gợi ý rằng, tùy thuộc vào loại gỗ được sử dụng để làm thớt, kết cấu cũng như độ xốp và khả năng hấp thu nước của loại gỗ, mỗi loại sẽ có chứa một số loại vi khuẩn đặc trưng. Việc khử trùng thớt để làm giảm lượng vi khuẩn trên bề mặt thớt cũng như giảm mùi là vô cùng quan trọng. Rửa thớt bằng xà phòng rửa bát có thể sẽ không hiệu quả.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng nước điện phân trung tính, các loại nước có chứa acid latic (như nước chanh hoặc giấm táo) và dung dịch có chứa amoni bậc 4 có thể giúp làm giảm vi khuẩn gây ngộ độc thực phẩm trên bề mặt thớt.
Có thể sử dụng dung dịch có tính chất tẩy rửa để khử trùng thớt với công thức như sau: 15ml dung dịch tẩy rửa với 4.5 lít nước hoặc 5ml dung dịch tẩy rửa với 950ml nước. Dưới đây là cách để khử trùng thớt gỗ:
- Chà bề mặt gỗ của thớt bằng một miếng chanh hoặc xịt dung dịch khử trùng bạn đã pha lên bề mặt thớt.
- Để ngâm trong khoảng 1-5 phút.
- Xả sạch với nước và để khô tự nhiên trong không khí như bước 2.
- Cố gắng khử trùng thớt ít nhất 1 lần mỗi tuần.
Bước 4: Bảo dưỡng thớt bằng dầu
Thớt gỗ bị khô sẽ rất dễ bị nứt, hỏng hoặc vỡ. Bạn nên cố gắng bảo dưỡng thớt định kỳ là cách tốt nhất để lưu giữ độ ẩm cũng như kéo dài thời gian sử dụng thớt. Bạn có thể sử dụng các loại dầu khoáng như dầu paraffin lỏng hoặc dầu phong.
Thoa một lớp dầu khoáng lên bề mặt của thớt sạch, khô. Sau đó, sử dụng một chiếc chổi quét sơn loại nhỏ hoặc khăn để thoa dầu cho đến khi thớt ẩm. Ngâm thớt qua đêm hoặc trong vài giờ trước khi sử dụng. Để có kết quả tốt nhất, bạn nên bảo dưỡng thớt gỗ 1 lần/tháng.
Dưới đây là một số mẹo bạn nên tránh khi sử dụng thớt gỗ:
Không ngâm thớt trong nước. Thớt gỗ rất xốp và có thể bị ngấm nước khi ngâm trong nước, dẫn đến nứt vỡ và giảm thời gian sử dụng.
Không cho thớt vào trong máy rửa bát trừ khi thớt được dán nhãn có thể sử dụng được cho máy rửa bát. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng máy rửa bát có thể làm lây nhiễm chéo vi khuẩn từ thớt vào bát đũa.
Không sử dụng dầu ăn thông thường để bảo dưỡng thớt vì có thể gây thối và dẫn đến có mùi khó chịu.
Không sử dụng thớt gỗ đã bị vỡ hoặc nứt vì các rãnh nứt rất khó để làm sạch. Các vết nứt vỡ sẽ là nơi ẩn náu của vi khuẩn và có thể góp phần tạo ra tình trạng ngộ độc thực phẩm. Tốt nhất là nên thay thớt mới ngay lập tức.