Dún đá là cái tên xa lạ với nhiều người, nhưng ở Ninh Bình, đây là đặc sản nổi tiếng được hình thành từ nước mưa đọng lại trên những tảng đá vôi.
Người dân địa phương cho biết không phải núi đá vôi nào cũng tìm thấy dún đá. Chúng chỉ mọc trên những dãy núi đá tai mèo, có nhiều nắng và có đủ ngóc ngách để nước đọng lại.
Dún đá được hình thành từ nước mưa đọng lại trên những tảng đá vôi
Theo quan sát, dún đá giống hình dạng của nấm tai mèo, trong như thạch, có mùi tanh của rêu, sờ vào mát lạnh.
Trước đây dún đá gắn với những bữa cơm dân dã của người dân địa phương. Những năm gần đây, thứ đặc sản độc lạ này được biết tới nhiều hơn nên cứ sau mỗi cơn mưa, bà con lại rủ nhau đi hái dún đá về ăn và bán cho các nhà hàng.
Tại chợ địa phương ở Ninh Bình, dún đá tươi được bán với giá khoảng 30.000 đồng/kg. Thế nhưng vì nó mỏng manh như thạch, dễ giập nát nên dún đá không bảo quản được lâu, khó vận chuyển đường dài. Bà con nghĩ ra cách mang phơi, làm thành dún đá khô như rong biển để có sử dụng quanh năm.
Dún đá mềm như thạch, vị ngọt mát
Chị Trang (ở khu vũng núi Nghẽn, Ninh Bình) chia sẻ: "Những người thường xuyên đi hái dún đá thì sẽ biết chỗ nào có nhiều. Tôi thường tìm những mỏm đá cũ, nơi trước đây người ta nổ mìn tạo thành khoảng trống mênh mông. Đó là nơi dún đá dễ hình thành, từng cụm trong veo, mềm nhũn, có những cụm to bằng cái rổ.
Sau khi hái về, tôi bán lại cho nhà hàng. Hôm nào được nhiều sẽ mang phơi, 3-4kg dún tươi mới làm thành kg dún khô và được bán với giá khoảng 100.000 đồng/kg".
Chị Trang cho biết nghề hái dún đá cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ, phải những người có kinh nghiệm và thông thạo địa hình mới nên đi hái. Bởi dún đá mọc sau những cơn mưa, núi đá trơn trượt nguy hiểm. Nhưng người ta cũng không thể chờ tạnh ráo hẳn vì dún sẽ lụi dần và hỏng.
Các món ngon từ dún đá được thực khách ưa chuộng
Dún đá khô có thể bảo quản để ăn quanh năm
Tại các nhà hàng, quán ăn ở Ninh Bình, dún đá được làm thành nhiều món đặc sản vừa ngon vừa lạ miệng như: xào, nộm, canh, riêu cua, salad, thậm chí là muối chua. Khi ăn, dún sần sật tan dần trong miệng, ngọt mát.
Anh Hoàng - chủ một nhà hàng ở Ninh Bình chia sẻ: "Dún đá giờ đây rất nổi tiếng, nhiều thực khách từ khắp các tỉnh khác cũng tới để thưởng thức món ăn này. Tại nhà hàng của tôi có phục vụ dún đá làm gỏi tôm thịt, dún đá xào thịt, canh dún đá, dún đá ăn kèm rau sống… Nhưng món được thực khách yêu thích nhất là lẩu riêu dún đá. Để nấu lẩu riêu cua dún đá phải chọn cua đồng Ninh Bình bắt tự nhiên thì riêu mới chắc và thơm, ăn kèm với dún đá có vị mát lạnh giải nhiệt rất tốt”.
Từ món ăn dân dã, dún đá giờ đây đã thành đặc sản nhiều người muốn ăn thử. Người dân Ninh Bình ví dún đá như "lộc trời" vì không cần trồng, không tốn công chăm sóc vẫn mang lại thu nhập cho nhiều người.