Ở Huế có một loại cây dại mọc ở ven đường và các bãi đất trống, có vị mặn và chát nhẹ nhưng ít ai biết rằng chúng có thể dùng để chế biến thành nhiều món ăn ngon, đó là rau sương muối.
Rau sương muối còn có tên gọi khác là rau muối, tên khoa học là Chenopodium album thuộc họ cây thảo. Cây này có lá và nõn màu tím, dần dà chuyển sang màu xanh, bề mặt được phủ một lớp mỏng trắng như phấn bột giống như rắc muối nên người dân địa phương gọi chúng là cây rau sương muối.
Cây rau sương muối có lá và nõn màu tím, dần dà chuyển sang màu xanh
Được biết, cây dại này mọc ở những bãi hoang, sau vườn, ven đường, nương rẫy, trên các bãi ven sông, các bãi đất mặn và ruộng muối... Ở Việt Nam, cây rau sương muối có ở nhiều nơi nhưng nhiều nhất và phổ biến nhất là ở Huế.
Mùa rau muối kéo dài từ tháng 2 đến tháng 8 hàng năm, rộ nhất vào khoảng tháng 5, trời càng nắng gắt thì rau càng phát triển xanh tốt.
Biết đến cây rau muối trong chuyến đi công tác vào Huế, chị Dương (ở Hà Nội) kể: "Lúc cả đoàn vào một nhà hàng ở thị xã Hương Trà, nhìn thực đơn có món nộm rau sương muối. Chúng tôi tò mò nên gọi một đĩa ăn thử. Vị mằn mặn tự nhiên, giòn sần sật của đĩa rau muối trộn lạc béo bùi hòa trong vị cay nồng của ớt tỏi giúp tôi có trải nghiệm thú vị".
Rau sương muối là đặc sản ở Huế, nghe thấy tên nhiều người tò mò hương vị của chúng
Anh Hoàn (chủ nhà hàng ở Huế) cho biết trước đây rau sương muối được xem là rau nhà nghèo, là món ăn "cứu đói" cho bà con thời còn nghèo khó. Hồi đó rau muối mọc dại khắp nơi, nhiều nhất là ở ngoài bãi sông. Đất phù sa rất thích hợp cho cây rau sương muối phát triển. Người dân thu hái các ngọn non và lá non của loài cây hoang dại này làm rau ăn, chế biến bằng cách luộc, xào hoặc nấu canh. Còn bây giờ khi rau muối được biết tới nhiều hơn, thành đặc sản được lòng du khách gần xa thì số lượng lại không có nhiều.
"Tôi thường lấy số lượng nhiều cho nhà hàng nên phải gom vài mối và đặt hàng trước. Giá mua sỉ khoảng 50.000 đồng/kg. Còn giá rau muối bán trên thị trường đắt hơn. Đúng như tên gọi của nó, cây rau này vốn đã có vị mặn nên khi chế biến, người ta thường đem vo qua nước lạnh, vắt bớt vị mặn đi. Đặc biệt, khi trộn món rau này, người chế biến chỉ cần phi hành với dầu ăn cho thơm, bỏ thêm các loại gia vị như bột ngọt, ớt tỏi và lạc rang là đã có một đĩa rau ngon mà không cần nêm muối. Trong các món từ rau muối, thì món rau muối trộn là được thực khách ưa chuộng nhất", anh Hoàn chia sẻ.
Ngoài là một món ăn ngon, cây rau sương muối còn là một cây thuốc dân gian nếu biết cách sử dụng. Trong đông y, loại rau dại này có vị ngọt, tính bình, mùi thơm, có tác dụng thanh nhiệt, nhuận tràng, sát trùng, điều hòa các khí, làm thông ấm tỳ vị, chữa đau bụng, phong lở, đau đầu gối và bàn chân sưng nhức.