Núi rừng Bắc Kạn có một loại măng nghe tên rất lạ tai, đó là măng vầu. Măng vầu chính là cây con được mọc từ cây vầu. Cây vầu sinh trưởng tốt ở các khe núi, ưa ẩm ở tầng dưới có cây gỗ lớn.
Không giống các loại măng khác, măng vầu chỉ ngọt khi cây măng vẫn còn được bao bọc trong lòng đất. Một khi cây măng nhú ra khỏi mặt đất thì vị măng sẽ trở nên đắng. Độ đắng của cây tùy thuộc vào độ cao nó đã vươn ra khỏi mặt đất.
Măng vầu được ví như sản vật "trời ban" cho người dân miền Bắc
Người dân địa phương cho biết khi có những cơn mưa rả rích, đất ẩm, trời ấm là thời điểm những búp măng vầu mập mạp, cựa mình, ủi đất thò hai cái tai xanh xanh, hồng hồng nhô lên khỏi mặt đất. Ngoài Bắc Kạn, măng vầu còn có ở Tuyên Quang, Yên Bái, Phú Thọ..., được ví như sản vật "trời ban" cho người dân những vùng đất này.
Từ măng vầu có thể chế biến thành các món: măng cuốn thịt, măng xào với củ kiệu, măng nộm, nấu canh, luộc chấm với muối vừng, măng phơi khô để dành.
Chị Giang (ở Bắc Kạn) chia sẻ: "Măng tre, măng trúc đã quá quen thuộc nhưng măng vầu thì ít người biết đến. Trước đây người dân vào rừng hái măng vầu về làm những món ăn đơn giản nhưng ngon ngọt và hấp dẫn.
Măng này giòn ngòn, vừa có vị đắng vừa có vị ngọt
Bây giờ măng vầu trở thành đặc sản, đến mùa nhiều người đặt mua về thưởng thức. Nghề trồng và thu hoạch măng vầu cũng mang về thu nhập cho nhiều người dân ở đây".
Theo chị Giang, cây vầu cao, xanh tốt, rễ càng dài, càng bò đi xa thì măng mọc càng nhiều hơn. Bất cứ nơi nào có vết đất nứt, chỉ cần lấy cuốc cào một lúc là thấy ngọn măng tròn lẳn, ngọn to nhất cũng phải bằng bắp chân người lớn, nhưng chỗ nào đất xấu cũng chỉ bằng cổ tay. Mùa măng vầu kéo dài từ tháng 12 âm lịch đến tháng 3 âm lịch năm sau.
Trên thị trường và trên chợ mạng, măng vầu được nhiều địa chỉ rao bán với giá tới 70.000 đồng/kg. Đặc biệt, vào dịp Tết Nguyên đán, nhiều người mua măng vầu về chế biến. Ngoài măng tươi, người dân địa phương còn sấy khô để bảo quản được lâu hơn. Giá măng khô khoảng 200.000 đồng/kg.
Măng vầu được làm thành nhiều món ăn hấp dẫn
Là người chuyên đi hái măng vầu, anh Thái (ở Bắc Kạn) chia sẻ, việc hái măng vầu không hề đơn giản, thường phải vào những bụi rậm, tìm gốc măng và nhìn quanh tìm khe đất nứt, nơi có những đọt măng non chưa vượt khỏi mặt đất còn nằm ủ trong đất. Theo đó, những ngọn măng non như thế ăn vừa ngọt vừa thơm.
Còn đối với măng đã lên cao có vị đắng, chúng thường được bóc vỏ đi trước khi luộc. Để giảm bớt vị đắng có thể luộc lại thêm một nước nữa. Măng vầu đắng luộc thường được chấm cùng mẻ chưng, vị chua của mẻ sẽ chung hòa vị đắng của măng được coi là món quà mỹ vị dành riêng cho những người có thể ăn được đồ đắng.