Núi rừng Việt Nam có nhiều cây quả mọc hoang dại, tưởng không ăn được nhưng thực chất là nguyên liệu làm nên nhiều món ăn nổi tiếng, trong đó có cây dây cứt quạ.
Theo tìm hiểu, dây cứt quạ còn có tên gọi khác mướp đất hay cây cứt trâu, có tên khoa học là Gymnopetalum integrifolium. Đây là cây dây leo, có thể dài đến 5m. Người dân địa phương cho biết lá của dây cứt quạ chia thùy, mặt dưới có nhiều lông, có thể hái lá non để luộc hoặc nấu canh. Quả có hình elip, khi còn non có màu xanh, khi chín chuyển sang màu vàng cam, phần ruột chuyển sang màu đen, đó cũng là lý do mà quả này có tên cứt quạ.
Dây cứt quạ mọc hoang dại trong bìa rừng, từ xưa bà con địa phương đã hái lá non và quả về chế biến các món ăn độc đáo
"Cả lá và quả của dây cứt quạ đều có vị nhẩn đắng, nhưng khi chế biến thành món ăn lại mang hương vị thơm ngon đặc biệt. Từ tháng 7 đến tháng 9 hàng năm là thời điểm dây cứt quạ vào mùa. Trước đây, bà con dân tộc vào rừng hái cây này về ăn. Bây giờ, khi mà các loại rau dại được dân thành phố ưa chuộng thì chúng mới được biết tới nhiều hơn", chị Giàng (ở Đắk Nông) chia sẻ.
Quả cứt quạ rừng có thể dùng để kho cá, nấu canh cá,.. Khi nấu món này, người ta bóc bỏ xương cá, chỉ lấy phần thịt. Phần thịt thơm thơm, mằn mặn của cá biển kết hợp với vị nhẩn đắng của quả cứt quạ rừng tạo nên món ăn độc đáo. Nhiều người ăn thử rồi thích mê cái mùi vị của chúng.
Theo chị Giàng, không chỉ làm thành món ăn lạ miệng, dây cứt quạ còn có tác dụng giải nhiệt, tiêu độc. Người dân địa phương cũng thường hái lá và quả, rễ về phơi khô, sắc uống dần trong năm, vị hơi đắng nhưng giúp tiêu hóa thứ ăn, đem lại cảm giác ngon miệng, giải cảm, bổ máu.
Quả cứt quạ có thể xào, nấu canh hoặc kho cá, vị hơi nhẩn đắng nhưng nhiều người yêu thích
Hiện nay, một số nhà hàng, quán ăn ở Đắk Nông cũng đem dây cứt quạ vào chế biến món ăn. Vì tò mò, nhiều du khách tìm đến để thưởng thức.
Giới thiệu rau cứt quạ trên chợ mạng, chị Vinh (ở Tây Nguyên) cho biết nhiều người sẽ nhầm cây này với mướp đắng rừng. Thực chất rau cứt quạ có vị đắng nhẹ hơn so với mướp đắng và vỏ quả trơn nhẵn chứ không gai góc, xù xì. Ngoài Đắk Nông, các tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Lâm Đồng... cũng tìm thấy cây dại này.
Hiện nay, bà con đi rừng hái quả về phơi khô, bán trên chợ mạng để kiếm thêm thu nhập. Quả khô để uống như trà, có tác dụng tốt cho sức khỏe
"Mình rao bán cả quả tươi lẫn quả khô trên chợ mạng. Nhiều người tò mò vào hỏi tên và cách ăn như thế nào. Quả tươi dùng để chế biến món ăn, còn quả khô thì sắc uống. Từ cây mọc dại, giờ đây nhiều bà con đi rừng hái về phơi khô rồi bán. Mua sỉ tận nơi giá chỉ khoảng vài nghìn đồng/kg nhưng khi bán trên chợ mạng giá đội lên, có thể tới 30.000 đồng/kg vào thời điểm khan hiếm.
Tôi cũng thường xuyên gửi hàng cho khách đặt ở TP.HCM hay Đà Nẵng", chị Vinh chia sẻ.