Cùng với khoai lang, khoai sọ, củ khoai từ là thứ vô cùng dân dã, gắn với người dân ở cả 3 miền.
Củ khoai từ còn có tên gọi khác là khoai từ, củ từ, là cây dây leo thân thảo lâu năm có nguồn gốc từ châu Phi, châu Á và châu Mỹ, được trồng để lấy củ chứa tinh bột ở nhiều vùng ôn đới và nhiệt đới. Khoai từ có vỏ sần sùi, nhiều tua rễ đâm ra từ vỏ, khó bóc tách nhưng dễ làm mềm khi nấu. Vỏ có nhiều màu sắc khác nhau từ nâu sẫm đến hồng nhạt.
Giáp Tết là thời điểm củ khoai từ vào mùa
Trước đây, khi cuộc sống còn khó khăn, củ từ là món ăn "cứu đói", ăn nhiều đến mức nhiều người thấy phát sợ. Bây giờ, khoai từ trở thành đặc sản được người thành phố tìm mua về chế biến đủ món ngon như chè khoai từ, bánh khoai từ, canh khoai từ...
"Tuổi thơ của mình gắn liền với tàu lá chuối, khoai từ luộc... Mình còn nhớ khoai từ thường thu hoạch vào dịp giáp Tết. Trong cái lạnh hanh hao, cả lá và cây khoai từ bắt đầu vàng, lụi xuống, người trồng khoai biết đó chính là thời điểm khoai từ đã đến độ thu hoạch. Lúc này chẳng cần phải lựa, củ nào cũng ngon, cũng bùi, không có củ nào sượng. Nồi khoai từ luộc lên thơm phức, chỉ cần chấm với tí đường cát là đã ngon lắm rồi, đến giờ mình vẫn nhớ như in những nồi khoai từ đầu mùa của mẹ", bạn Giang (ở TP Vinh, Nghệ An) nhớ lại.
Cận cảnh củ khoai từ, thứ "cứu đói" của người dân lúc còn nghèo khó
Trong khi đó, bạn Ngọc Anh (ở Nam Định) nhớ nhất nồi canh khoai từ nấu với tôm đồng: "Mẹ chọn những củ từ thuôn nhỏ rồi gọt vỏ, rửa sạch để loại bỏ lớp đất bám bên ngoài, sau đó cắt thành lát vừa ăn rồi dùng bản dao lớn đập dập. Tôm đồng được bóc vỏ, rửa sạch, giã nhuyễn và ướp gia vị. Khác với một số loại canh khác, canh khoai từ có nước đặc sền sệt, chất nhựa của củ làm cho món ăn có độ sánh nhuyễn, hấp dẫn như thế. Bát canh khoai từ mới múc ra tô đã thơm nức mũi. Bây giờ đến mùa mình vẫn tìm mua khoai từ để về nấu canh tôm cho cả nhà cùng thưởng thức".
Khoai từ bở bung, vừa thơm vừa ngọt
Theo Ngọc Anh, để chọn những củ khoai từ ngon, bùi và không bị sượng thì bạn nên chọn những củ còn nguyên vẹn, khi cầm khoai lên có cảm giác chắc tay. Đồng thời, khi dùng tay nhấn vào khoai thì cảm nhận được khoai vẫn còn cứng là khoai ngon. Hơn thế nữa, chị em cũng không nên chọn những củ khoai từ có vết bầm hay giập, tránh việc mua những củ khoai to vì có nhiều xơ và sẽ không ngon khi chế biến.
Đến mùa, ở các chợ truyền thống hay chợ mạng, chợ chung cư có nhiều địa chỉ rao bán khoai từ với giá từ 40.000-70.000 đồng/kg tuỳ thời điểm. Tuy nhiên, củ khoai từ không phổ biến như khoai lang, khoai sọ nên không dễ để mua được.
Khoai từ nấu canh hoặc hầm xương là món ăn được ưa chuộng trong những ngày đông
Chị Ân (người bán rau củ ở chợ Xa La, Hà Đông, Hà Nội) cho biết: "Củ từ được trồng ở nhiều nơi, nhưng tuỳ đất và tuỳ giống mà cho sản phẩm khác nhau. Mình thường lấy mối của người quen ở Hoà Bình, củ từ được trồng đất đồi nên rất bở và ngon. Khách mua về ăn đều tấm tắc khen ngon rồi đặt hàng tiếp. Loại củ này chỉ có trong một tháng giáp Tết chứ không có quanh năm như khoai lang nên các chị em đều tranh thủ mua về thưởng thức".