Thời gian qua trên mạng xã hội lan truyền chuyện bắt cóc trẻ em một cách quá mức, không đúng đắn. Khi sự việc bị thổi phồng một cách không được kiểm chứng làm cho nhiều người dân tưởng thật, dẫn tới sự lo lắng thái quá”, Đại tá, PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn (Trung tâm nghiên cứu tội phạm học và điều tra tội phạm – Học viện Cảnh sát Nhân dân) cho biết.
Tình trạng tự xử nếu lan rộng sẽ rất nguy hiểm
Thời gian gần đây tại nhiều vùng nông thôn liên tục xảy ra những vụ việc người dân vì nghi ngờ người lạ mặt vào làng bắt cóc trẻ em. Họ hô hoán tạo đám đông và tự xử một cách thái quá khiến nhiều người bị đòn oan.
Điển hình là vụ xảy ra tối 20.7, tại xã Hồng Lạc, huyện Thanh Hà, Hải Dương. Một vị doanh nhân và người lái xe tiện đường vào cửa hàng xem gỗ bị nghi thôi miên bắt cóc trẻ em nên bị đám đông dân làng bủa vây đòi đánh. Trong đám đông có những đối tượng quá khích còn lật chiếc xe ô tô Fortuner của vị doanh nhân xuống ruộng và đốt.
 |
|
Người dân quá khích đã đập phá chiếc xe Fortuner ở xã Hồng Lạc. Chiếc xe Fortuner sau đó bị đốt cháy.
|
Theo Đại tá PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn, việc người dân quá khích, tự xử như vụ việc nêu trên là biểu hiện của yếu tố lây lan tâm lý đám đông, có hiệu ứng từ mặt trái của mạng xã hội.
“Khi sự việc bị thổi phồng một cách không kiểm chứng kiểu một đồn mười, mười đồn trăm, nhiều người dân tưởng thật dẫn tới sự lo lắng thái quá nên có hành động đề phòng, cảnh giác quá mức, nghi ngờ thiếu căn cứ. Chính vì thế mới xảy ra chuyện người bình thường đi mua bán hàng hóa, đi phun thuốc diệt muỗi, đi xin việc làm… cũng bị nghi bắt cóc trẻ em và bị đánh oan” – PGS.TS Thìn nói.
Vẫn theo Đại tá Đỗ Cảnh Thìn, việc người dân tự xử là biểu hiện của sự xuống cấp về mặt nhận thức pháp luật.
“Người dân bị lây lan tâm lý hội chứng đám đông cộng với sự kém hiểu biết pháp luật dẫn tới những hành vi tiêu cực mang tính bộc phát, không nhận ra hậu quả tiêu cực cho bản thân, cho người khác cũng như xã hội. Hiện tượng này lan rộng là một điều hết sức đáng lo ngại” – Đại tá Thìn băn khoăn.
Đồng quan điểm với PGS.TS Thìn, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hồng, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng – An ninh của Quốc hội bổ sung thêm: Những vụ người dân nghi ngờ và tự xử cũng giống như những vụ bà con đánh chết đối tượng trộm chó trước đó. Nếu hiện tượng này không được ngăn chặn để lan rộng thì rất nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến an ninh trật tự.
Hành vi quá khích cần phải được xử lý ngay
Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hồng cho rằng, ở nơi xảy ra những vụ việc người dân vì nghi ngờ có hành động sai trái, điều đó cho thấy công tác phát động quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc ở đó chưa tốt.
Công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý thức cho người dân trong việc phát hiện tội phạm chưa hiệu quả, nhiều người không nhận thức được đâu là hành vi vi phạm pháp luật, chỉ ùa theo đám đông.
Theo PGS.TS Đỗ Cảnh Thìn, trong những vụ việc kể trên, có những đối tượng lợi dụng sự bức xúc và nghi ngờ thái quá của người dân để kích động tạo thành đám đông nhằm đạt mục đích cá nhân.
Đại tá Thìn cho rằng, vụ việc quá khích đốt cả xe ô tô như vụ việc ở xã Hồng Lạc, huyện Thanh Hà, Hải Dương phải được lên án một cách quyết liệt qua nhiều kênh khác nhau. Bên cạnh đó là tăng cường giáo dục ý thức pháp luật cho người dân, kịp thời xử lý ngay hành vi sai phạm để vừa giáo dục, răn đe, phòng ngừa sự lây lan.
 |
| Chiếc xe sau khi bị thiêu rụi.
|
“Việc xử lý nghiêm minh không phải ở chỗ mức án nặng hay nhẹ mà là xử lý đúng với hành vi sai phạm. Nếu cơ quan chức năng để lâu, xử lý không đúng dẫn đến sự coi thường, hành vi dễ bị lây lan” – Đại tá Thìn nói.
Ông cho rằng, để ngăn ngừa hiện tượng trên, cơ quan chức năng, chính quyền địa phương phải có biện pháp tuyên truyền để người dân biết thượng tôn pháp luật. Để làm được hiệu quả cần phát huy vai trò của những thiết chế từ gia đình, dòng tộc, đến tổ chức chính trị - xã hội.
“Khi người dân được giáo dục hiểu biết pháp luật họ sẽ biết điều chỉnh hành vi đúng mực, không dám có những hành động quá khích, khi biết làm như vậy phải đi tù thì còn ai dám” – Đại tá Thìn nhấn mạnh.
Theo Luật sư Nguyễn Quang Tiến (Đoàn luật sư TP. Hà Nội), đối với những thông tin thiếu kiểm chứng khiến người dân hoang mang lo lắng như chuyện bắt cóc trẻ em, bắt trẻ con lấy nội tạng thì chính quyền và các đoàn thể cần nắm bắt để giải tỏa cho người dân.
Đối với những sự việc xảy ra làm mất an ninh trật tự trong thôn xóm như đối tượng vào làng trộm cắp, phải được cơ quan pháp luật xử lý kịp thời, tạo sự yên tâm, tin tưởng cho người dân.
Thiếu tướng Hồ Sỹ Tiến – Cục trưởng Cục cảnh sát hình sự (Tổng cục Cảnh sát, Bộ Công an): Không có chuyện bắt cóc trẻ lấy nội tạng bán như đồn thổi. Phần lớn các thông tin bắt cóc trẻ em trên mạng là không chính xác. Đa số các trường hợp các cháu mất tích là do đi lạc, tự bỏ nhà ra đi, người trong gia đình hay bố mẹ ly hôn xảy ra mâu thuẫn rồi tìm cách đưa các cháu bé đi, hoặc có cháu gặp nạn tử vong không tìm thấy… Một số vụ bố mẹ tới trường đón con nhưng không thấy đâu đã trình báo con bị bắt cóc nhưng thực tế điều tra thấy, khi các cháu rời khỏi trường lên xe của bạn hoặc bố mẹ bạn để về nhà…
Một số vụ bị đánh oan vì bị nghi là bắt cóc trẻ em:
Ngày 5.7, do nghi ngờ 2 người đàn ông lạ mặt là đối tượng bắt cóc trẻ em, hàng trăm người dân phường Quảng Phong, thị xã Ba Đồn (Quảng Bình) đã vây đánh gây thương tích nhưng rút cục đây là những người đang đi phun thuốc diệt muỗi.
Ngày 7.7, hai thanh niên mang hồ sơ đến thôn Lương Tân, xã Yên Trung, huyện Yên Phong, Bắc Ninh để xin việc làm bị nghi bắt cóc trẻ em nên dân làng đã quây đánh hai thanh niên.
Ngày 24.6, tại khu vực chợ giáp ranh giữa địa bàn 2 xã Nam Nghĩa và Nam Thái, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An, một phụ nữ bị người dân vây chặt và dí dao vào cổ vì nghi bắt cóc trẻ em. Tuy nhiên sau khi công an vào cuộc xác minh thì người phụ nữ đó chỉ là người có biểu hiện không bình thường chứ không phải đối tượng có dấu hiệu bắt cóc trẻ em.