Câu chuyện cảm động về chiếc áo Chủ tịch Hồ Chí Minh mặc ngày 2/9/1945

Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập ngày 2/9/1945. Ảnh tư liệu

Tuyên ngôn độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo, đọc tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội ngày 2/9/1945. Ảnh: Gia Đạt.

Thời gian này, Hà Nội đang chuẩn bị cờ hoa và cả vũ khí cho ngày trọng đại sắp tới. Trong các lần chia sẻ với báo chí khi chưa khuất núi, bà Hoàng Thị Minh Hồ (đã mất 2017) vợ ông Trịnh Văn Bô vẫn còn nhớ rõ những ngày tháng hào hùng ấy. Vào khoảng những ngày 26,27/8, tức là khi đã ấn định Lễ tuyên ngôn vào 2/9/1945, anh em cán bộ mới sực nhớ ra cần phải trang bị mỗi người một bộ quần áo thật tươm lúc ra mắt trên lễ đài, đặc biệt là Hồ Chủ tịch. Đa số anh em từ chiến khu trở về và kể cả Bác cũng đều mặc những bộ quần áo đã cũ sờn, có nhiều miếng vá.

“Lúc bấy giờ trong tủ của nhà chúng tôi có rất nhiều vải (vì là nhà buôn vải vóc), tôi lấy ra mấy súc ka ki để may cho anh em. Ngoài ra trong tủ cũng có hàng chục bộ quần áo khá sang trọng may sẵn mà ông Bô chưa dùng, nên tôi lấy ra cho các anh mặc tạm trước. Ai mặc vừa bộ nào thì dùng bộ nấy… nhưng tầm người như Ông Cụ không hợp bộ nào cả…”- trích chia sẻ của bà Hoàng Thị Minh Hồ.

Gần sát ngày đại lễ, ông bà Trịnh đã chọn riêng loại vải kaki của anh và ông Vũ Đình Huỳnh - Nguyên là thư ký lễ tân mang đến xin ý kiến Bác. Bác nói: “Tôi mặc xuềnh xoàng thôi. Không len, dạ đắt tiền làm gì, cốt tươm tất giản dị, không phải cà vạt cổ cồn là tốt…”.

Tuyên ngôn độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo. Ảnh: Gia Đạt.

Ông Vũ Đình Huỳnh chợt nhớ tới một bức ảnh của Xtalin nên ướm thử với Bác may theo kiểu áo đó, cũng không có cà vạt mà oai vệ. Bác mỉm cười nói: “Nhưng mình có phải là Xtalin đâu”. Cuối cùng ông Vũ Đình Huỳnh mời ông Phú Thịnh - chủ hiệu may có tiếng ở Phố Hàng Quạt tới và trình bày việc muốn may một bộ quần áo cho Ông Cụ mặc khi có việc quan trọng, nhưng phải thoải mái, đơn giản, loại bốn túi, mặc kín cổ, đi giày hay dép đều phù hợp.

Ông Phú Thịnh ngẫm nghĩ một lúc dè dặt nói: “Tôi đã mường tượng ra kiểu áo ấy rồi. Chỉ cần tính toán cái ve áo nhọn hay tù?”. Ông Phú Thịnh ngắm nghía tấm ảnh Xtalin rồi nói: “Kiểu tướng soái này oách lắm nhưng không hợp với các cụ người nhà mình. Thôi được tôi sẽ lo liệu để có bộ áo hợp ý với cụ”. Hai hôm sau, ông Phú Thịnh đem hai bộ quần áo đến, cười ý nhị nói: “Tôi trộm nghĩ cụ lý này không phải là lý trưởng mà có lẽ là một cụ lý… khác thường”- Ông Vũ Đình Huỳnh cười đáp lại tình cảm tinh tế của ông thợ may.

Micro Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập. Ảnh: Gia Đạt.

Hôm sau, lựa lúc Bác tập thể dục, tắm buổi sáng xong, ông Vũ Đình Huỳnh đem bộ quần áo mới vào. Bác ướm thử, ngắm kỹ cổ áo và mỉm cười: “Được, thế này là hợp với mình”. Ông Vũ Đình Huỳnh lúc đó đã rất vui và thầm mỉm cười nghĩ, chỉ trong vài ngày nữa, ông Phú Thịnh sẽ vô cùng sung sướng và ngạc nhiên vinh dự khi “cụ lý” mà mình may quần áo cho lại chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người đọc Tuyên ngôn Độc Lập tại Vườn hoa Ba Đình để khai sinh ra một quốc gia mới - Nước Việt Nam dân chủ cộng hoà.

75 năm đã qua, nhưng khi nghe được câu chuyện, ta vẫn thấy bồi hồi, xúc động và thán phục. Bồi hồi, xúc động vì sự giản dị của Bác, giản dị ấm áp, biểu tượng sáng ngời về đạo đức cách mạng. Bộ quần áo ka ki Bác mặc đến khi bạc màu, sờn cổ áo, những người giúp việc xin Bác thay bộ quần áo mới thì Bác bảo: “Bác mặc như thế phù hợp với hoàn cảnh của dân, của nước, không cần phải thay”. Bác đã sống một đời giản dị, đơn sơ, mộc mạc, toát lên vẻ thanh thoát, lịch lãm của một con người đã trọn đời sống vì dân vì nước.

Bộ quần áo kaki Chủ tịch Hồ Chí Minh đã mặc sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công. Ảnh: Gia Đạt.

Trong thời gian trước và sau Cách mạng Tháng Tám, gia đình thương nhân Trịnh Văn Bô (gọi tắt là ông bà), chủ nhân tiệm vải Trịnh Phúc Lợi, số 48, Hàng Ngang, nổi tiếng Hà thành thời đó, đã ủng hộ cho cách mạng tổng cộng 5.147 lạng vàng.

Đó cũng là phần lớn số vàng mà ông bà có được nhờ tích cóp bằng việc buôn bán vải. Trước Cách mạng Tháng Tám, khi nhận 100 lạng vàng, đồng chí Nguyễn Lương Bằng (khi đó là Trưởng Ban Tài chính Đảng) xúc động nói: “Anh chị đóng góp cho cách mạng tận tình quá, tài chính của Đảng hiện có vẻn vẹn 4 đồng tiền Đông Dương...”. Sau Tổng khởi nghĩa, bà ủng hộ 20 vạn, trị giá 500 cây vàng.

Cách mạng Tháng Tám thành công, khi quân Tưởng tràn vào miền Bắc nước ta, ông bà ủng hộ hàng trăm lạng vàng để Bác thương lượng, hòa hoãn với chúng. Khi Bác Hồ phát động “Tuần lễ vàng”, gia đình ông bà ủng hộ 117 lạng vàng. Ngoài ra, ông bà thường xuyên đến các gia đình đồng nghiệp để vận động họ ủng hộ tiền, vàng.

Với những đóng góp trên, Nhà nước đã trao tặng cho ông bà mỗi người một Huân chương Độc lập hạng Nhất.

Cụ bà Hoàng Thị Minh Hồ qua đời vào ngày 5/11/2017 tại nhà riêng (phố Hoàng Diệu, Hà Nội), hưởng thọ 104 tuổi. Nhà tư sản yêu nước Trịnh Văn Bô qua đời vào năm 1988.