Một ông bố trẻ nắm tay con gái 6 tuổi băng qua đường ở Bronx hay một đứa trẻ 15 tuổi từ chối nói chuyện với cảnh sát ở Manhattan là một trong số 64 người bị bắn trong một vụ xả súng vào cuối tuần qua tại thành phố New York. Mười người trong số những người bị bắn đã mất mạng, theo New York Times.
Tuy nhiên, làn sóng bạo lực súng đạn trong năm nay đã bị lu mờ trước đại dịch Covid-19 và nạn bạo lực cùng phân biệt chủng tộc của cảnh sát.
Số vụ xả súng ở thành phố New York đã lần đầu tiên kể từ năm 2016 vượt qua con số 400 chỉ trong 6 tháng đầu năm. Tính đến cuối tháng trước, New York có 528 vụ nổ súng và số vụ nổ súng ghi nhận vào tháng 6/2020 là 205 vụ, con số cao nhất trong tháng kể từ năm 1996, cảnh sát cho biết.
 |
| Một thanh niên 19 tuổi đã bị bắn chết và một người đàn ông khác bị thương vào hôm 5/7 ở Brooklyn. Họ là một trong 64 người bị bắn ở thành phố New York ngày hôm đó. Ảnh: New York Times. |
Các thành phố khác ở Mỹ cũng có số vụ nổ súng tăng đột biến tương tự. Trong đó, đáng chú ý nhất là Chicago. Số vụ giết người ở đây đã gần đạt mức cao kỷ lục được ghi nhận vào năm 2016. Chicago đã có 336 vụ giết người tính đến ngày 2/7. New York, một thành phố có dân số gần gấp 3 lần Chicago, có 181 vụ giết người đến cuối tháng 6, cao hơn so với 147 vụ của cùng kỳ năm ngoái.
Cảnh sát và chính quyền đổ lỗi qua lại
Sự gia tăng các vụ xả súng đã gây ra tình trạng báo động trong thành phố. Nó cũng dẫn đến tranh cãi giữa Thị trưởng New York Bill de Blasio và các quan chức cảnh sát cấp cao về nguyên nhân gây ra hiện tượng này.
“Chúng ta phải tăng gấp đôi nỗ lực để giải quyết vấn đề này”, ông de Blasio nói trong một cuộc họp báo hôm 6/7. Ông cũng nói thêm rằng có một số yếu tố thúc đẩy sự gia tăng các vụ nổ súng, nhưng chủ yếu là do “những xáo trộn xảy ra trong bốn tháng qua vì đại dịch Covid-19”.
“Hệ thống tòa án không hoạt động, nền kinh tế không hoạt động, mọi người phải ở nhà trong nhiều tháng và nhiều vấn đề khác tiềm ẩn trong thách thức này”, ông de Blasio nói.
Tuy nhiên, các quan chức cảnh sát cấp cao quy sự gia tăng bạo lực cho các cải cách trong lĩnh vực tư pháp hình sự được các nhà lập pháp và công tố viên thực hiện trong nhiều năm qua. Những thay đổi này, trong đó bao gồm nỗ lực giảm số tù nhân trên khu nhà tù đảo Rikers, đã thả nhiều tội phạm bạo lực. Đồng thời, việc thả tù nhân cũng làm giảm tính răn đe và hậu quả của việc sử dụng súng, cảnh sát lập luận.
“Tôi rất kinh ngạc khi có người thả một nửa số tù nhân trên đảo Rikers và sau đó tự hỏi chuyện gì đang xảy ra”, ông Dermot F. Shea, ủy viên cảnh sát, ám chỉ số lượng tù nhân được thả ra từ nhà tù của thành phố trong đại dịch trên đài phát thanh 1010 WINS vào hôm 6/7.
Ông Shea thể hiện sự phẫn nộ với những người “nghĩ rằng họ biết nhiều về thực thi pháp luật hơn là lực lượng cảnh sát”. Ông cũng nhắc đến một đạo luật vừa được Hội đồng thành phố thông qua đưa hành động quỳ gối lên lưng nghi phạm của cảnh sát thành hành vi phạm tội. Ông Shea cho biết các sĩ quan cần nhiều nguồn lực, sự hỗ trợ của công chúng và luật pháp giúp họ chống lại tội phạm hơn là kìm hãm họ.
Ông Shea không phải là cảnh sát duy nhất đổ lỗi cho người khác về sự gia tăng bạo lực. Hôm 5/7, hai chỉ huy cảnh sát cấp cao ở Manhattan đã chỉ trích công tố viên của quận, ông Cyrus R. Vance Jr., trên Twitter vì không xuất hiện tại hiện trường vụ án. Họ cũng đả kích các quan chức dân cử và những người can thiệp bạo lực - những người dân bình thường tham gia vào việc ngăn chặn bạo lực súng đạn.
 |
| Hiện trường nơi bé Mekhi James, 3 tuổi, thiệt mạng trong vụ nổ súng ở Chicago vào ngày 20/6. Ảnh: AP. |
Cảnh sát trưởng Kathleen O’Reilly ở khu Bắc Manhattan đã viết trên Twitter rằng thật “nhục nhã” về số người bị bắn trong 24 giờ qua. Bà O’Reilly hỏi các quan chức dân cử và người can thiệp bạo lực ở đâu trong khi “cộng đồng đang đau khổ”.
Các quan chức bị đổ lỗi đã phản đối lại các tuyên bố mà họ cho là không chính xác và nhằm chuyển sự chú ý khỏi việc cảnh sát đang phải chật vật để bảo vệ thành phố.
Ông Rory Lancman, chủ tịch Ủy ban Tư pháp của Hội đồng thành phố và là người đưa ra dự luật cấm khóa cổ, cho biết cảnh sát đang dùng mọi thứ có thể để chống lại những thay đổi mang tính hệ thống từ bên ngoài.
“Ủy viên cảnh sát đã tuyệt vọng tìm kiếm khắp nơi lý do cho sự gia tăng của tội phạm”, ông Lancman nói. “Nhưng họ lại không chịu nhìn vào gương. Vấn đề không nghiêm trọng. Nếu anh ta không thể giữ an toàn cho người dân New York trong khi vẫn tuân thủ các biện pháp hạn chế dùng đầu gối và khóa cổ trong hướng dẫn tuần tra thì đã đến lúc chúng ta có ủy viên mới”.
Cảnh sát đang cố tình hoạt động kém hiệu quả?
Ông Donovan Richards, chủ tịch Ủy ban An toàn Công cộng của Hội đồng thành phố, cho biết việc của cảnh sát là chống tội phạm. Ông cũng nói cảnh sát dường như đang làm ngược lại những điều cần thiết để tránh bị cắt giảm ngân sách và nhân sự.
“Chắc chắn hoạt động của họ đang kém hiệu quả đi và Sở Cảnh sát Thành phố New York (NYPD) để điều đó xảy ra”, ông Richards nói trong một cuộc phỏng vấn. “Chúng tôi đã chứng kiến những thứ NYPD làm khi họ muốn giữ số vụ xả súng ở mức thấp trong vài năm qua. Thành phố này tự phá kỷ lục của mình mỗi năm. Họ không cố gắng làm gì cả”.
Cảnh sát trưởng NYPD, ông Terence A. Monahan, phủ nhận cảnh sát cố tình hoạt động kém hiệu quả.
John Eterno, giáo sư của Cao đẳng Molloy và cựu đội trưởng cảnh sát thành phố, cho biết dường như sự gia tăng các vụ nổ súng liên quan đến việc các sĩ quan suy giảm nhuệ khí vì những lời chỉ trích từ các chính trị gia và công chúng.
“Nhiều người nghĩ rằng cảnh sát cảm thấy quyền lực khi đeo huy hiệu và mang súng nhưng tình hình đang ngược lại”, ông Eterno nói. “Vì vậy, khi cảnh sát thấy họ không được nhiều bên hỗ trợ, không chỉ người dân mà còn các chính trị gia, tôi nghĩ cảnh sát đã thay đổi cách họ thực hiện công việc”.
 |
| Cảnh sát điều tra vụ nổ súng vào ngày 19/6 tại New York khiến một người thiệt mạng và một người khác bị thương. Ảnh: New York Times. |
Ông Eterno cũng nhắc đến sự thất bại trong việc đưa ra các biện pháp kiểm soát nghi phạm hiệu quả để thay thế biện pháp bị cấm.
Và trong một cuộc họp báo hôm 6/7, cảnh sát tuyên bố bắt giữ một người liên quan đến cái chết của một cầu thủ bóng rổ 17. Họ cũng yêu cầu sự giúp đỡ của công chúng để giải quyết một số vụ nổ súng gần đây, bao gồm cả vụ nổ súng khiến ông bố trẻ ở Bronx thiệt mạng.
Cảnh sát đã công bố video về vụ nổ súng vào hôm 5/7. Anthony Robinson, 29 tuổi, đang băng qua một con đường trong khu phố Claremont với con gái thì một chiếc xe hơi dừng bên cạnh anh.
Một người đàn ông ở ghế trước đã chĩa súng ra khỏi cửa sổ và bóp cò. Anh Robinson sau đó ngã gục trên vỉa hè.
Michael Robinson, em họ của Anthony Robinson, cho biết hai cha con anh Anthony Robinson đang đi đến ga tàu điện ngầm để trở về Brooklyn sau khi mừng Ngày quốc khánh ở khu vực Bronx. “Đứa bé rất quấn quít với cha mình”.
Cảnh sát thông báo họ sẽ trao phần thưởng 10.000 USD cho người cung cấp thông tin giúp giải quyết vụ nổ súng, cảnh sát trưởng Jason Wilcox tuyên bố hôm 6/7.
"Ông Robinson không phải là nạn nhân duy nhất của tội ác đó", ông Wilcox nói. “Đứa bé là nạn nhân và cộng đồng ở khu vực đó cũng là nạn nhân”.