Rất khó hình dung rằng, đến tận những năm 1960, ở nhiều thành phố của nước Mỹ, người da đen vẫn bị coi là thành phần hạ đẳng...
- Dù từng nói sẽ không bao giờ liều lĩnh đương đầu với đám đông người da trắng kích động thêm một lần nữa, nhưng Elizabeth Eckford, nhân vật chính trong bức ảnh nổi tiếng nhất của Phong trào đấu tranh đòi nhân quyền cho người da đen ở Mỹ (1955 - 1968) vẫn khẳng định mình không hề hối tiếc.
Bị ném cà chua vẫn là tuyệt vời
Với nhiều người trẻ hiện nay, rất khó hình dung rằng, đến tận những năm 1960, ở nhiều thành phố của nước Mỹ, người da đen vẫn bị coi là thành phần hạ đẳng đến mức nếu dám vào quán ăn, nhà vệ sinh của người da trắng, hay không nhường chỗ cho người da trắng trên tàu điện, họ sẽ bị đánh, bị đuổi, thậm chí bị bắt giam.
Vào những năm tháng nóng bỏng ấy, việc cô nữ sinh da đen Elizabeth Eckford dám đi học ở một trường của người da trắng ở TP Little Rock, tiểu bang Arkansas đã khiến cộng đồng địa phương nổi sóng. Ngày đầu tiên tới trường, 4/7/1957, Elizabeth đã phải một mình đối mặt với 100 người da trắng. "Đám đông ngày càng tiến lại gần và bắt đầu đi theo tôi, hò hét tên tôi. Hai đầu gối của tôi run lên và tôi tự hỏi không biết mình có thể đi tới cổng chính cách đó 1 tòa nhà không. Đó là tòa nhà dài nhất mà tôi từng đi qua trong cả cuộc đời mình".
Bảo vệ đứng chắn tất cả lối vào trường học, mọi học sinh da trắng đều được vào, còn Elizabeth thì không. Khi Elizabeth bước tới, họ chĩa lưỡi lê về phía cô. Những người da trắng tiếp tục tiến gần, những tiếng lăng mạ không ngừng vang lên: "Hành hình cô ta đi". "Không đứa mọi đen nào được vào trường của chúng tao! Cút đi". Khoảnh khắc này đã được một nhiếp ảnh gia ghi lại và trở thành biểu tượng nổi tiếng nhất cho Phong trào đấu tranh đòi nhân quyền của người da đen và phút chốc khiến Elizabeth Eckford được cả nước Mỹ biết đến.
Sau đó, nhờ có sự can thiệp của Tổng thống Dwight Eisenhower, Elizabeth và một số bạn bè da đen đã được vào học tại ngôi trường của người da trắng.
Cuốn sổ của hiệu trưởng vẫn còn ghi vô số lần cô gái da đen bị hành hạ trong 1 năm học: Bị bạn đâm bằng bút chì đầu nhọn, bị xô đẩy ở hội trường, bị đá, bị đấm, bị xô ngã ở cầu thang, bị nhổ nước bọt... Elizabeth bị bắt nạt nhiều đến mức, một ngày nếu chỉ bị ném cà chua vào người đối với cô đã là rất tuyệt vời.
 |
| Bức ảnh Elizabeth Eckford trở thành nổi tiếng của Phong trào đấu tranh đòi nhân quyền cho người da đen ở Mỹ. |
Cuộc đời đầy biến động
Sau khi học xong trung học, Elizabeth tiếp tục học lịch sử tại Đại học Central State (Ohio) và tham gia vào quân đội, làm công việc nhân viên thu ngân, viết báo.
Bà luôn né tránh khi báo chí tìm đến hỏi về bức ảnh nổi tiếng của chính mình. Chỉ khi Hazel Bryan (cô gái da trắng đang mở to mồm ở bên trái bức ảnh) gọi điện xin lỗi về thái độ cư xử trước đây, bà mới biết cô gái da trắng "la hét và kích động" (New York Times) đi sau mình là ai.
Sáng ngày lễ kỷ niệm 40 năm xóa bỏ phân biệt chủng tộc, Hazel đã tới nhà Elizabeth, cùng trò chuyện và giúp bà chọn đồ mặc trong ngày lễ trọng đại. Sự hòa giải của hai người phụ nữ, một da đen một da trắng, đã trở thành sự kiện vui vẻ nhất trong năm 1997 tại TP Litlle Rock.
Hai người phụ nữ trở thành bạn, cùng nhau đi mua sắm, đi massage, xuất hiện trong rất nhiều hội thảo về hòa giải sắc tộc, ký tặng poster, những cuộc gặp gỡ Tổng thống.... Hazel thậm chí đã đùa rằng mình sẽ trở thành tài xế của Elizabeth vì bà không biết đi xe. Nhưng mối quan hệ này không kéo dài. Elizabeth cho rằng, người bạn da trắng có lẽ muốn trục lợi từ sự nổi tiếng của mình.
Nỗi ám ảnh quá khứ và cuộc sống không hạnh phúc khiến Elizabeth không thể mở lòng. Bà có 2 cậu con trai với 2 người đàn ông, không ai trong số họ trở thành chồng bà. Một cậu con trai của bà mắc bệnh tâm thần và đã bị cảnh sát bắn chết ở tuổi 26 khi nổ súng không kiểm soát trên đường phố.
Lê My (Tổng hợp)
[links()]