Theo tìm hiểu của Báo Tri thức và Cuộc sống, ngày 01/12/2025, ông Lê Trung Toán, Giám đốc Chi nhánh Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam - Công ty than Hòn Gai - TKV (gọi tắt là Công ty than Hòn Gai) đã ký Quyết định số 7199/QĐ-VHGC phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho gói thầu: "Xây dựng tường rào bảo vệ xung quanh moong, cống lưu thông nước và trồng cây thuộc Đề án đóng cửa mỏ khoáng sản than tại khu vực Suối Lại thuộc phường Hà Khánh, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh".

Gói thầu này có mã thông báo mời thầu IB2500413893, sử dụng nguồn vốn từ chi phí sản xuất của Công ty than Hòn Gai - TKV, được tổ chức đấu thầu rộng rãi qua mạng, phương thức một giai đoạn một túi hồ sơ.

"Một mình một chợ" tại gói thầu hơn 25 tỷ đồng

Theo biên bản mở thầu hoàn thành vào ngày 15/10/2025, gói thầu có giá dự toán được phê duyệt là 25.487.601.295 đồng. Tuy nhiên, đến thời điểm đóng thầu, chỉ có duy nhất một nhà thầu tham dự là Liên danh An Bình - Môi trường Hạ Long (gồm Công ty Cổ phần Xây dựng và Kinh doanh Tổng hợp An Bình và Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Công nghệ Môi trường Hạ Long).

Do không có đối thủ cạnh tranh, Liên danh này đã dễ dàng vượt qua các bước đánh giá và trúng thầu với giá 24.352.295.428 đồng. So với giá gói thầu, ngân sách tiết kiệm được khoảng 1,1 tỷ đồng, tương ứng tỷ lệ tiết kiệm đạt khoảng 4,45%. Thời gian thực hiện hợp đồng là 12 tháng (cộng thêm 12 tháng bảo hành công trình).

Dư luận quan tâm rằng, việc một gói thầu quy mô lớn, đấu thầu rộng rãi nhưng chỉ thu hút duy nhất một nhà thầu tham dự liệu có đảm bảo tính cạnh tranh thực sự theo tinh thần của Luật Đấu thầu hay không, hay đây chỉ là "sân chơi" của những nhà thầu quen thuộc?

Những nội dung phải "giải trình" trong hồ sơ dự thầu

Dữ liệu từ Báo cáo đánh giá E-HSDT cho thấy, quá trình chấm thầu đã phát sinh nhiều nội dung cần nhà thầu phải làm rõ để chứng minh năng lực.

Cụ thể, ngày 06/11/2025, Công ty than Hòn Gai đã có văn bản yêu cầu nhà thầu làm rõ. Đối với phần nhân sự, danh sách huy động 16 công nhân của nhà thầu có 10 người thuộc quản lý của Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Công nghệ Môi trường Hạ Long có hợp đồng lao động xác định thời hạn chỉ đến ngày 31/12/2025. Trong khi đó, thời gian thực hiện gói thầu kéo dài 12 tháng, tức là hợp đồng lao động hết hạn trước khi gói thầu hoàn thành. Sau đó, nhà thầu đã phải bổ sung hợp đồng lao động gia hạn để đáp ứng yêu cầu.

Bên cạnh đó, báo cáo tài chính của Công ty Cổ phần Xây dựng và Kinh doanh Tổng hợp An Bình (thành viên liên danh) cũng bị Bên mời thầu "soi" kỹ. Tại Phụ lục 03, số dư thuế phải nộp ngân sách nhà nước là 816 triệu đồng, nhưng văn bản xác nhận nghĩa vụ thuế lại ghi nhận nợ 75 triệu đồng. Sự chênh lệch này buộc nhà thầu phải có văn bản giải trình đã hoàn thành nghĩa vụ thuế đến thời điểm đóng thầu.

Ngoài ra, các nhân sự chủ chốt như ông Trần Minh Tỉnh (Chỉ huy trưởng) và ông Hoàng Tiến Đại (cán bộ phụ trách trồng cây) cũng bị yêu cầu bổ sung Quyết định giao nhiệm vụ và hợp đồng lao động để chứng minh kinh nghiệm thực tế.

Mặc dù các nội dung làm rõ sau đó đã được Tổ chuyên gia đánh giá "Đạt", nhưng những thiếu sót ban đầu trong E-HSDT cũng đặt ra dấu hỏi về sự chuẩn bị hồ sơ của nhà thầu tại một gói thầu có giá trị lớn.

Năng lực "đáng nể" của Liên danh nhà thầu

Theo dữ liệu phân tích của PV, cả hai thành viên trong liên danh trúng thầu đều là những doanh nghiệp có "lịch sử" đấu thầu dày đặc tại địa bàn tỉnh Quảng Ninh, đặc biệt là các gói thầu thuộc ngành than.

Thành viên đứng đầu liên danh là Công ty Cổ phần Xây dựng và Kinh doanh Tổng hợp An Bình (gọi tắt là Công ty An Bình), có địa chỉ tại Tổ 9, Khu 2, Phường Cửa Ông, Quảng Ninh. Doanh nghiệp này thành lập năm 2011, do ông An Minh Tiến làm người đại diện pháp luật.

Lịch sử đấu thầu ghi nhận Công ty An Bình đã tham gia khoảng 151 gói thầu, trong đó trúng tới 113 gói. Tổng giá trị trúng thầu lên tới hàng trăm tỷ đồng. Riêng trong năm 2025, công ty này đã tham gia 27 gói thầu và được công bố trúng 15 gói. Công ty An Bình là đối tác "quen mặt" của nhiều bên mời thầu lớn như: Công ty Tuyển than Cửa Ông - TKV (trúng 22/23 gói tham gia), Công ty than Thống Nhất - TKV (trúng 13/14 gói), Công ty than Hòn Gai - TKV...

Thành viên còn lại là Công ty Cổ phần Đầu tư Xây dựng và Công nghệ Môi trường Hạ Long (gọi tắt là Công ty Môi trường Hạ Long), có địa chỉ tại Phường Hạ Long, Quảng Ninh, do ông Tô Vũ Long Hải làm Giám đốc. Dữ liệu cho thấy doanh nghiệp này có tỷ lệ trúng thầu cao đến mức "khó tin". Trong số 31 gói thầu đã tham gia được ghi nhận, công ty này trúng tới 28 gói, trượt 3 gói. Tỷ lệ trúng thầu đạt xấp xỉ 90%.

Đáng chú ý, Công ty Môi trường Hạ Long có mối quan hệ đặc biệt mật thiết với Công ty Cổ phần Than Hà Tu - Vinacomin khi tham gia 22 gói thầu tại đơn vị này và trúng tới 21 gói. Năm 2025, doanh nghiệp này tiếp tục giữ vững phong độ khi tham gia 8 gói thầu và đã trúng 7 gói.

Việc hai nhà thầu có năng lực trúng thầu "khủng" bắt tay nhau tham gia gói thầu tại Công ty than Hòn Gai và trúng thầu trong bối cảnh không có đối thủ cạnh tranh là điều không quá bất ngờ nhưng lại khiến dư luận băn khoăn về tính cạnh tranh thực chất của thị trường xây lắp mỏ tại địa phương này.

Trao đổi về vấn đề này, Luật sư Nguyễn Văn Lập (Đoàn Luật sư TP HCM) cho biết: "Luật Đấu thầu năm 2023 và Nghị định số 214/2025/NĐ-CP ngày 04 tháng 8 năm 2025 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu đều hướng tới mục tiêu cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế. Tình trạng 'một mình một chợ' diễn ra phổ biến, lặp đi lặp lại tại các gói thầu của một chủ đầu tư với những nhà thầu quen thuộc là dấu hiệu cần được các cơ quan chức năng giám sát kỹ lưỡng. Điều này nhằm đảm bảo không có sự thông đồng, hạn chế nhà thầu hoặc các rào cản kỹ thuật được cài cắm trong hồ sơ mời thầu".

Chuyên gia Đỗ Phạm Giang cũng nhận định, việc chỉ có một nhà thầu tham gia đấu thầu rộng rãi làm giảm đi cơ hội để chủ đầu tư lựa chọn được nhà thầu tốt nhất với mức giá cạnh tranh nhất. Tỷ lệ tiết kiệm thấp trong các gói thầu này cũng là một vấn đề cần xem xét về hiệu quả sử dụng vốn.

Báo Tri thức và Cuộc sống sẽ tiếp tục thông tin.