Với uy tín và kinh nghiệm của mình, Lang Văn Thiết đã tập hợp nghĩa quân, chủ động đứng lên chống thực dân Pháp. Ông đã dùng tài mưu lược của mình lãnh đạo nghĩa quân kiểm soát đường vận chuyển lương thực và những đồ cúng tiến của bọn tay sai, vừa lấy lương thực nuôi quân vừa chống giặc.
Tập hợp nghĩa quân chống thực dân Pháp
Cuối năm 1885, nhìn thấy cảnh bà con dân bản phải chở bao thứ lâm thổ sản quý về nạp cho quan Tây đóng ở vùng Nghĩa Đàn, Đốc Thiết vận động thanh niên dân bản sắm vũ khí xung phong vào đội quân thường trực để chuẩn bị đánh thực dân Pháp. Lang Văn Thiết nêu mục tiêu là không thể để bà con dân bản phải nộp những lâm sản quý của bản làng cho bọn thực dân Pháp, kiên trì giữ vững bản làng, quyết tâm hiệp lực cùng Cầm Bá Thước ở Thanh Hoá đánh thực dân Pháp.
Ba mục tiêu mà Đốc Thiết đề ra đã thu hút rộng rãi đồng báo Thái đang căm ghét bọn tri phủ bán nước và bọn cướp nước thực dân Pháp. Chỉ sau một thời gian ngắn, hàng ngũ nghĩa quân của Đốc Thiết đã có tới hơn 300 người. Vùng thượng nguồn sông Hiếu hai anh em Quản Thông, Quản Thụ được Đốc Thiết giác ngộ cũng tổ chức lực lượng đứng lên chống thực dân Pháp, ủng hộ Đốc Thiết, ủng hộ phong trào chống thực dân Pháp của Cầm Bá Thước.
Được tin vua Hàm Nghi trên đường ra Bắc có đi qua đất Phủ Quỳ, Lang Văn Thiết đã đích thân xuống Kẻ Dinh (nay là thị trấn nông trường 3/2) ở Quỳ Hợp để hộ tống nhà vua. Dọc đường Lang Văn Thiết được vua Hàm Nghi căn dặn nhiều đến nhiệm vụ tổ chức việc đánh Pháp ở vùng núi, ủng hộ phong trào của Phan Đình Phùng ở Đức Thọ - Hương Khê và Cầm Bá Thước ở Thanh Hoá.
Đốc Thiết vì nhiệm vụ được giao đã ở lại không qua Thanh Hoá và dựa vào đặc điểm tự nhiên cùng số quân hiện có phiên chế thành 6 bộ phận, mỗi bộ phận do một tướng giỏi phụ trách: Vùng Kẻ Khum, Gia Hội do Đội Hón chỉ huy; vùng Kẻ Ninh, Đồng Lạc do Đội Dương phụ trách; vùng Bản Xăng, Tiên Bích do Cai Cù phụ trách; vùng Thanh Nga, Gia Hội do Cai Ba phụ trách và vùng Thường Xuân, Thanh hoá do Đội Dũng phụ trách.
 |
| Tranh minh họa. |
Chủ động đánh giặc
Đốc Thiết chọn Bến Mòng thuộc xã Châu Hội làm địa điểm kiểm soát giữ những thuyền bè chở lương thực, sản vật quý như ngà voi, quế, sừng tê giác... của bọn tay sai lang đạo trong vùng xuôi xuống Nghĩa Đàn cống nạp cho thực dân Pháp. Tại đây Đốc Thiết cho quân đóng cọc hai bên bờ, chăng sợi dây song qua sông và ngày đêm cho quân canh gác. Trên mỏm Bù Đớn, một tốp nghĩa quân khác làm nhiệm vụ cảnh giới từ xa và sẵn sàng hiệp lực khi cần thiết. Các thuyền bè qua Bến Mòng phải dừng lại chịu sự kiểm soát chặt chẽ của nghĩa quân. Lương thực và mọi thứ thu được dùng để nuôi dưỡng nghĩa quân chống Pháp.
Mặt khác Đốc Thiết còn chỉ huy nghĩa quân xây dựng những đồn trạm liên hoàn để khống chế con đường thượng đạo từ Nghĩa Đàn lên Kẻ Bọn.
Năm 1887, Đốc Thiết chủ động tổ chức nhiều toán quân nhỏ trang bị nhẹ xuôi xuồng xuống Nghĩa Đàn đánh tập kích kẻ địch. Đốc Thiết còn cử nhiều người đóng giả kẻ đi ăn xin để luồn sâu vào nơi đóng quân của giặc rồi tổ chức các trận tập kích. Một lần biết quân Pháp mở cuộc hành quân lên Phủ Quỳ, Quản Thụ nhận đóng vai chỉ đường cho chúng và đưa quân địch vào cạm bẫy đã giăng sẵn. Do chủ động nên trận đánh của Đốc Thiết đã thắng lớn, thu giữ nhiều vũ khí, đạn dược và quân trang, quân dụng.
(Còn nữa)...