Nhưng điều hiếu kỳ hơn là ở đầu thôn còn mọc lên cây đa đứng đối diện với thạch quỷ, và "cây đa thần" này được coi như đẩy lùi mọi quỷ dữ từ hòn đá tai ương, phù hộ cho dân làng tránh mọi thiên tai.
"Thạch quỷ" mang lại điềm xấu?
Theo cụ Đặng Trang (81 tuổi, trú xóm 2, thôn Phú Hiệp, xã Tây Phú, huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định), một trong những bậc cao niên ở thôn Phú Hiệp kể, khi còn nhỏ đêm nào cụ cũng được ông nội kể cho nghe về hòn đá mặt quỷ trên ngọn núi Mặt Kính ở cuối làng.
Ngọn núi có cái tên kỳ lạ như vậy là vì quả núi dựng đứng, tuy không cao lắm nhưng lại dốc vô cùng, đứng từ xa nhìn lên ngọn núi chẳng khác gì một tấm kính chắn ngang lưng trời. Trên núi có rất nhiều khối đá lớn, bé nằm rải rác. Trong đó, khối đá to nhất nằm trên đỉnh núi và hướng về làng là đá mặt quỷ.
"Nghe ông bà tôi kể lại, hòn đá kỳ lạ này cao khoảng 10m, bề ngang 20m, một mặt hướng về phía làng. Trên bề mặt tảng đá có nhiều vết nứt nẻ, lồi lõm tạo nên đường nét giống gương mặt người nhưng trông rất gớm ghiếc, dữ tợn. Bất cứ ai nhìn vào cũng thấy rùng mình, ớn lạnh", cụ Trang cho biết thêm. Chẳng những mang hình thù dị biệt và to lớn, hòn đá này còn gắn với nhiều câu chuyện ly kỳ.
Trước đây, có một người trong thôn Phú Hiệp đi phát rừng làm rẫy dưới chân núi. Khi đốt rẫy, đám lửa từ chân núi theo chiều gió cháy lan về phía đỉnh núi, thiêu rụi cánh rừng phía trên. Nhìn ngọn lửa cao cả chục mét, cháy ngùn ngụt như muốn nuốt chửng cả ngọn núi, dân làng ai cũng hốt hoảng. Thế nhưng ngọn lửa như vũ bão khi đến cách hòn đá mặt quỷ khoảng vài trăm mét thì bỗng nhiên tắt ngúm. Sự việc này sau đó lặp lại nhiều lần, thế nên dù bốn phía chân núi là nương rẫy thì đỉnh núi vẫn là rừng nguyên sinh.
Theo lời của cụ Đỗ Tần (79 tuổi, trú xóm 2, thôn Phú Hiệp), đến bây giờ ở thôn Phú Hiệp vẫn còn lưu truyền những câu chuyện kỳ bí về hòn mặt quỷ. Thời trước, cuộc sống dân làng chẳng được bình yên no ấm mà luôn bị thiên tai, địch họa hoành hành.
Những tai ương được cho là từ hòn đá mặt quỷ được kể lại đầy đau thương. Trong đó phải nói đến trận mưa liên hoàn bảy ngày bảy đêm, khiến người dân sống dở, chết dở. Sau thiên tai khủng khiếp ấy, hơn nửa số dân trong làng bị chết, số còn lại sống thoi thóp, cố gượng dậy để vượt qua tai ương kiếp nạn. Năm nào làng cũng bị lũ lụt, người làng chết như rạ, cái nghèo cái đói bủa vây quanh năm suốt tháng. Một số người chịu không được phải bỏ xứ mà đi, một số thì cố bám trụ sống cho qua ngày, để nhờ điều kỳ diệu xảy ra.
"Gần đây cũng xảy ra chuyện kỳ lạ, mùa mưa lũ năm 2013, ngọn núi Mặt Kính bị sạt lở một đường dài từ đỉnh núi xuống chân. Nhiều tảng đá bị cuốn phăng xuống suối, ai cũng nghĩ bụng hòn đá ma đã bị ông trời trừng phạt, hất ngã. Ai ngờ sau đó nhìn kỹ lại thì hòn đá được ma quỷ níu giữ nên vẫn sừng sững nằm đó và càng đáng sợ hơn xưa. Bây giờ nhìn lên vẫn thấy được đường sạt lở trên núi, ngọn núi gần đó nhưng dân làng sợ, ít ai dám đến gần", cụ Tần vừa kể vừa nhìn xa xăm về phía ngọn núi.
Đa "thần" chế ngự tai ương?
Người dân thôn Phú Hiệp lưu truyền rằng, cách đây hơn 200 năm, sau một đêm mưa to gió lớn, ở mảnh đất đầu làng Phú Hiệp mọc lên một cây đa. Ban đầu chẳng mấy ai để ý tới cây bé nhỏ, mọc bờ mọc bụi này. Đồn rằng sau khi cây đa mọc được vài năm, nhiều người bị ốm đau, điên dại trong làng bỗng nhiên khỏi bệnh. Thấy sự lạ, dân làng vui mừng vô cùng nhưng không biết vì sao mình tai qua nạn khỏi. Theo năm tháng, cây đa cứ thế lớn dần lên rồi trở thành cây cổ thụ cao lớn, uy nghi. Vị trí cây đa mọc nằm trên đường thẳng nối liền đỉnh núi Mặt Kính.
Sau nhiều năm chiêm nghiệm, những bậc cao niên phát hiện ra rằng, từ ngày có cây đa án ngữ, thiên tai địch họa đều giảm đi. Từ đó, các cụ cho rằng ông trời muốn ngăn chặn hòn đá mặt quỷ gieo rắc tai họa lên con dân, nên ban cho cây đa để án ngữ nơi đầu làng. Khi cây đa cao lớn, dùng thân mình che khuất tầm nhìn của mặt quỷ trên tảng đá lại, những tai ương vì thế cũng dần dần được đẩy lùi. Từ đó dân làng xem cây đa như một vị thần sức mạnh chống lại hòn đá mặt quỷ, là vật trấn yểm hòn đá mặt quỷ.
Cụ Đỗ Tần kể, một mặt phù hộ dân làng nhưng cây đa cũng rất hung dữ, ai xâm phạm sẽ bị trừng phạt ngay? Chuyện đồn thổi rằng, vào năm 2002, có một người từ xã khác đánh máy cày đến làng cày thuê. Buổi trưa, người này lái máy cày vào chỗ cây đa để nghỉ mát, lúc trở ra đột nhiên máy cày không khởi động được. Người lái máy cày loay hoay mãi, nhưng chẳng hiểu được vì sao máy đang chạy ngon lành lại hỏng. Các cụ thấy chiếc máy cày hỏng ngay cạnh gốc đa thì biết nguyên do nên mách nước người này hương khói khấn cầu. Quả thật sau khi dứt lời cầu xin, khởi động lại thì máy hoạt động bình thường.
Một lần khác, có người ở làng khác thấy cây đa to lớn bèn lấy rựa đến chặt cành đem về nấu đường mía. Ai ngờ vừa đem cây về nhà thì bỗng dưng đau đầu mãi không dứt. Các cụ ở thôn Phú Hiệp biết chuyện nên mách nước vợ người này đến thắp hương xin đa "thần" tha tội, quả nhiên người này hết bệnh ngay. Từ đó không ai dám mạo phạm đến đa "thần", thậm chí cành khô gãy xuống đất cũng không ai dám đem về làm củi.
Chỉ là hiện tượng tự nhiên
Ông Nguyễn Ngàn, Trưởng thôn Phú Hiệp cho biết, chuyện từ xa xưa dân làng thường gặp phải tai họa cũng là lẽ thường. Trước kia làng Phú Hiệp là chốn rừng thiêng nước độc, những người đầu tiên đến khai hoang lập ấp thường gặp phải thiên tai, bệnh tật. Về sau, cha ông biết chế ngự thiên nhiên, xây đê đắp đập nên dần tránh được thiên tai, hạn hán. Không có chuyện cây và đá đánh nhau.
Những trận "quyết chiến" đó thực ra chỉ là những hiện tượng tự nhiên. Cây đa gặp gió cũng rung chuyển, phát ra tiếng ào ào. Mỗi khi mưa gió giông bão, tiếng sấm chớp bị những vách núi cao khuếch đại làm vang vọng như có ai đó đang gầm gừ, gào rú. Những câu chuyện lưu truyền qua các thế hệ, được thêm thắt để thêm phần thần bí, ly kỳ.