Bộ GTVT vừa ban hành Thông tư 03/2018 nhằm hướng dẫn Nghị định 116/2017 về kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với ô tô ngoại nhập, có hiệu lực từ ngày 1/3/2018.
Thông tư này được xem là đòn “nốc ao” (knock-out), gần như chặn hoàn toàn ô tô nhập khẩu vào Việt Nam , nhất là với các dòng xe dưới 10 chỗ ngồi.
 |
| Nhu cầu mua xe trước Tết nguyên đán tăng cao trong khi nguồn cung khan hiếm khiến người mua ô tô chịu thiệt. |
Đại lý thất thu, khách hàng chịu thiệt
Thông tư 03/2018 của Bộ GTVT đưa ra rất nhiều quy định với ô tô nhập khẩu. Riêng xe nhập chưa qua sử dụng, bộ hồ sơ cần tới khoảng 12 loại giấy tờ khác nhau. Trong rất nhiều giấy tờ, thủ tục bắt buộc để đạt điều kiện nhập khẩu ô tô, giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô được xem là quan trọng nhất và khó đáp ứng nhất.
Đáng chú ý, Thông tư 03 quy định đối với ô tô chưa qua sử dụng nhập khẩu phải được cơ quan quản lý chất lượng kiểm tra đối với từng lô xe nhập khẩu. Mẫu ô tô đại diện cho từng kiểu loại ô tô trong lô phải được kiểm tra, thử nghiệm về khí thải và chất lượng an toàn kỹ thuật.
Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho rằng Thông tư 03 là một rào cản khó vượt qua đối với nhiều nhà nhập khẩu ô tô. Tương tự, đại diện một số đơn vị nhập khẩu ô tô cũng cho rằng quy định kiểm tra theo lô làm tốn thời gian và phát sinh chi phí không cần thiết cho doanh nghiệp lẫn khách hàng.
Đặc biệt, đã có giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhưng thông tư còn yêu cầu thêm giấy chứng nhận linh kiện của lốp, kính chiếu hậu, đèn chiếu sáng phía trước và kính.
Rào cản khó vượt qua
Những rào cản này khiến nhiều đơn vị đành phải ngừng hoạt động nhập khẩu ô tô, bởi nhiều nước trên thế giới không có loại giấy tờ như thông tư yêu cầu. Đơn cử, ông Bùi Xuân Trường, Giám đốc Công ty Ô tô Trường Thành, cho biết hiện đơn vị đã ngừng kinh doanh ô tô nhập, chuyển sang bán ô tô cũ trong nước.
Bà Nguyễn Thị Hiền, phụ trách mảng ô tô đã qua sử dụng Toyota Việt Nam, nhận định Thông tư 03 siết chặt hơn đối với xe nhập khẩu. Với quy định từ thông tư mới này có thể đến giữa năm 2018 nhiều đơn vị cũng chưa chắc đã nhập được xe về Việt Nam. Thậm chí sẽ có thêm một số công ty liên doanh tạm dừng nhập khẩu xe.
“Quy định tại thông tư này gây khó khăn nhất cho các đơn vị nhập khẩu xe từ các nước ASEAN như Thái Lan, Indonesia nơi ô tô có tay lái nghịch với Việt Nam. Bởi việc yêu cầu các cơ quan chức năng của những nước này chứng nhận chất lượng xe xuất khẩu là rất khó khăn và mất nhiều thời gian” - bà Hiền nói.
Ông Phạm Vũ, chủ đại lý kinh doanh ô tô tại quận 1, TP.HCM, cho biết đã phải thông báo kéo giãn thời gian giao hàng với hàng chục khách hàng đặt cọc mua xe, trong đó chủ yếu là mẫu xe Toyota Fortuner nhập từ Indonesia.
“Sau khi Bộ GTVT ban hành thông tư mới, chúng tôi buộc phải cáo lỗi với nhiều khách hàng vì không thể chắc chắn thời điểm giao xe. Chúng tôi cũng chữa cháy bằng cách bồi hoàn lại tiền đặt cọc và tặng thêm gói dịch vụ, phụ kiện đối với khách hàng khi họ chấp nhận mua những mẫu xe lắp ráp trong nước thay vì xe nhập khẩu” - ông Vũ chia sẻ.
Tác động tiêu cực đến ô tô nhập khẩu
Anh Tiến Mạnh, quận Gò Vấp, TP.HCM, than thở mấy ngày nay anh cũng như nhiều người khác đi lùng các đại lý hỏi mua các mẫu xe nhập khẩu nguyên chiếc như Everest hay Explorer nhưng đều được thông báo hết hàng. Một số đại lý bảo anh để lại số điện thoại, khi có hàng sẽ liên hệ kèm theo lời nhắn anh phải trả thêm vài chục triệu đồng mới có xe vì hiện rất nhiều người hỏi mua.
“Tôi quyết định quay sang mua các mẫu xe sản xuất, lắp ráp trong nước. Dù không mua được mẫu xe thiết kế đẹp như mong muốn nhưng đành chịu” - anh Mạnh chia sẻ.
Bà Nguyễn Hiền, chủ đại lý Hiền Toyota trên đường Trần Đình Xu, quận 1, TP.HCM, phân tích: Với các quy định thắt chặt tại Nghị định 116 có hiệu lực từ đầu năm 2018, nhiều tập đoàn mẹ như Toyota, Honda (Nhật) đã dừng hoạt động sản xuất ô tô để xuất khẩu sang thị trường Việt Nam. Nay cộng thêm những điều kiện tại Thông tư 03 khiến không khác gì một rào chắn ô tô nhập khẩu nguyên chiếc.
“Thông tư 03/2018 sẽ tác động tiêu cực khiến lượng xe nhập của hãng này trên thị trường sẽ khan hiếm, giá xe đều tăng. Đặc biệt là các dòng xe được nhập nhiều về Việt Nam như Yaris, xe bán tải Hilux tăng vài chục triệu đồng/xe, mẫu xe bán chạy Fortuner tăng hơn 100 triệu đồng/xe và xe hạng sang Lexus tăng khoảng 200 triệu đồng/xe. Thậm chí mấy ngày qua giá còn rục rịch tăng thêm nữa” - bà Hiền nói.
Xe sản xuất, lắp ráp trong nước hưởng lợi
Nhiều nhà kinh doanh, nhập khẩu ô tô cho rằng càng siết xe nhập khẩu thì xe sản xuất, lắp ráp trong nước càng hưởng lợi. Thậm chí xe sản xuất, lắp ráp trong nước sản xuất ra đến đâu bán hết đến đó. Chính vì vậy, mấy ngày gần đây xe trong nước giảm giá để chớp thời cơ chiếm lĩnh thị trường. Cụ thể, nhiều mẫu xe đang được Toyota Việt Nam lắp ráp như Vios, Innova, Altis được điều chỉnh giảm giá 3%-10%. Trong đó, mẫu ô tô ăn khách Toyota Vios giảm nhiều nhất, 51-58 triệu đồng. Mẫu xe bảy chỗ Toyota Innova giảm 42-50 triệu đồng.
Nhiều hãng xe khác cũng công bố giảm giá đối với các mẫu lắp ráp tại Việt Nam như Nissan giảm 50-127 triệu đồng; Mitsubishi giảm khoảng 200 triệu đồng cho mẫu xe Outlander so với phiên bản nhập khẩu.
Theo ông Đinh Ngọc Thắng, Cục phó phụ trách Cục Hải quan TP.HCM, cho biết trong tháng 1-2018, không có chiếc ô tô nào nhập về Việt Nam qua cảng TP.HCM. Điều này trái ngược hẳn so với các năm trước, thời điểm tháng đầu năm là số lượng ô tô nhập khẩu về Việt Nam tăng mạnh do nhu cầu khách hàng đặt mua xe để đi chơi Tết.
Nguyên dân dẫn đến tình trạng trên do nhà nhập khẩu phải cung cấp giấy chứng nhận chất lượng kiểu loại ô tô nhập khẩu được cấp bởi cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nước ngoài. Hiện các doanh nghiệp nhập khẩu chưa đáp ứng được nên các hoạt động nhập khẩu ô tô đều ngừng.
Số liệu do Tổng cục Hải quan vừa công bố cũng cho thấy lượng ô tô nhập khẩu về Việt Nam đầu năm nay cũng sụt giảm nghiêm trọng. Cụ thể, kim ngạch nhập khẩu ô tô nguyên chiếc 15 ngày đầu tháng 1/2018 chỉ đạt 60 chiếc với giá trị trên 5,6 triệu USD. Trong đó, lượng xe du lịch chở người dưới 10 chỗ ngồi chỉ có vỏn vẹn… 6 chiếc với giá trị kim ngạch 282.708 USD.
Đây là điều chưa từng xảy ra trên thị trường nhập khẩu ô tô Việt Nam.