Làm bàn cờ cho các nước lớn, Ukraine được gì?

Cục diện tại Ukraine bước tiếp một bước tiến khiến người ta khó có thể ngờ. Nếu như chỉ trước đó một ngày, EU còn bỏ ngỏ lệnh trừng phạt với nước Nga, Mỹ thì hoan hô Nga đã tích cực nhiệt tình, cục diện Ukraine có những bước tiến đáng hoan nghênh. Thì đến ngày 12/9, phương Tây đã đẩy Ukraine bước vào một bất ngờ mới.

EU và Mỹ tuyên bố trừng phạt nước Nga vì thiếu thiện chí trong việc giải quyết vấn đề khủng hoảng ở Ukraine. Một loạt các biện pháp được áp dụng khiến nước Nga sôi sục giận dữ, còn Kiev khấp khởi mừng thầm vì mình không bị những đấng tạo dựng bỏ rơi.

Một tin vui khác dành cho Kiev vào ngày 16/9 này, Ukraine sẽ trở thành thành viên của Liên minh châu Âu EU, khẳng định quyết tâm hướng Tây bài Nga của mình. Tổng thống Poroshenko cũng tỏ ra lạc quan khi cho rằng họ sẽ còn tiến xa hơn với khả năng đạt được "quy chế đặc biệt" với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) sau khi ông này kết thúc chuyến thăm Mỹ.

Những động thái này của phương Tây, của Ukraine thêm một lần nữa khẳng định khủng hoảng của quốc gia Đông Âu này chưa thể nhanh chóng chấm dứt. Bởi người Nga đã bị chọc giận và tương lai cho thỏa thuận ngừng bắn là vô cùng mong manh.

Nhưng nhìn nhận một cách sâu sắc, liệu những gì mà EU hay Mỹ áp đặt trừng phạt có đủ khiến Nga đau đầu? Đầu tiên, EU cắt huy động tài chính với các tập đoàn năng lượng và quốc phòng quan trọng của Nga, cụ thể với năng lượng là Rosneft, Transneft, Gazprom, Neft, với quân sự là ba công ty sản xuất máy bay, xe tăng và trực thăng.

Còn Mỹ, họ áp đặt trừng phạt vào lĩnh vực tài chính của Nga với các ngân hàng VTB Bank, Gazprombank, Bank of Moscow, VEB và Ngân hàng Nông nghiệp Nga (Russian Agriculture Bank).

Có thể thấy rằng đòn trừng phạt này là sự tăng cường những biện pháp được áp dụng trước đó. Nhưng liệu nó có thực sự mang lại hiệu quả? Có đủ sức để gây sức ép lên nền kinh tế Nga, khiến họ phải xuống nước trong cục diện Ukraine.

Không hề, Nga sớm đã có sự chuẩn bị cho điều này. Minh chứng là họ đã tìm được nguồn đầu tư thay thế khi bị châu Âu cự tuyệt. Ngày 12/9, ông Putin đã kêu gọi các doanh nghiệp đẩy mạnh tăng cường hợp tác với Trung Quốc và các nước cộng hòa thuộc Liên Xô trước đây.

Đặc biệt với Trung Quốc, hai bên đã nhất trí tăng cường đầu tư lẫn nhau vào ngày 9/9/2014. Và Nga còn một cứu cánh cho lĩnh vực năng lượng của mình với hợp đồng 400 tỷ USD với Bắc Kinh, và đã bắt đầu được giải ngân.

Ngoài ra, Nga chắc chắn sẽ không ngồi yên chịu trận. Phương án xấu nhất, Nga sẽ cắt toàn bộ khí đốt cung cấp cho châu Âu vào mùa đông để đôi bên cùng thiệt hại.

Nga tìm được đường thoát một cách nhanh chóng, hoặc phương Tây đang trừng phạt một cách cầm chừng và có giới hạn.

Vậy với những biện pháp có giới hạn ấy, EU đã khẳng định họ đâu có dại dột mà liều mạng một sống một chết với Nga. Phương Tây có thể chiến đấu với Nga đến người Ukraine cuối cùng, nhưng tuyệt nhiên đô la và máu của họ sẽ không thể đổ vì Ukraine. Bằng chứng là những khoản tiền mười mấy tỷ USD mà Mỹ, EU, ngân hàng thế giới, quỹ tiền tệ quốc tế hứa tặng cho Ukraine, giờ nó đang nằm ở đâu, giải ngân thế nào? Tất cả vẫn ở trên giấy, qua những nét vẽ của Mỹ và EU. Mới đây nhất, EC tuyên bố chưa vội thực thi hiệp ước hội nhập dành cho Ukraine.

An toàn và lợi ích là hai nguyên tắc tiên quyết của phương Tây thực dụng. Quyên sinh, liều mạng không phải là phong cách của họ. Nhưng đòn nhử ấy cũng đủ khiến Ukraine ảo tưởng, và với cái bánh vẽ đó, Kiev say sưa tuyên chiến với nước Nga mà không hề hay biết họ ngày càng ngập sâu vào vũng bùn.

Nguyên nhân châm ngòi cho cuộc khủng hoảng ở Ukraine bắt nguồn từ bán đảo Crimea. Nếu tính về hải quân, Nga hiện chỉ còn duy nhất hạm đội Biển Đen và căn cứ ở Crimea là mang tính chất của một hạm đội đích thực, căn cứ đích thực. Tước đi bán đảo này chẳng khác gì NATO đã dỡ nóc mái nhà của Hải quân Nga.

Đồng thời, Ukraine luôn trong sự phân hóa sâu sắc giữa phương Tây và nước Nga. Lợi dụng sự áp đảo trong tầng lớp thân Tây để tước đoạt chính quyền, thay đổi chính sách, biến Ukraine thành một phần của NATO, để họ có thể đưa vũ khí đến cửa nhà của Moscow, đó là điều phương Tây chủ định.

Như vậy, dỡ nóc mái nhà hải quân, mang súng đạn đặt trước cửa nhà là mục đích của phương Tây khi tạo dựng ra cuộc chính biến này.

Còn Nga, sau khi Liên Xô tan rã, Nga vất vả chiều lòng Kiev, ràng buộc Kiev cũng vì giá trị địa chính trị của họ. Còn Ukraine, nước Nga còn cái cổng, cái nóc nhà. Khi chính biến xảy ra, Nga nhanh chóng, lặng lẽ, và thậm chí là "mặt dày" tước luôn bán đảo Crimea bỏ vào túi mình. Và chọc cho những người ủng hộ nước Nga tại quốc gia này thành lập một lực lượng có sức mạnh bằng vai phải lứa với Kiev. Bằng chứng là Kiev đã phải ngồi vào bàn đàm phán với những người ly khai.

Như vậy, Nga thủ thắng với bán đảo Crimea xinh đẹp và vùng đệm miền Đông. Sở hữu miền Đông này, dù cánh cổng trước cửa nhà Moscow có hẹp lại, nhưng lại là một cánh cổng vững chắc như thành trì, bởi đó là tập hợp của tất cả những người chung chí hướng vì nước Nga.

Còn Mỹ, EU, mất Crimea chóng vánh, ngỡ ngàng, nhưng đổi lại, họ cũng vẫn còn phần còn lại của Ukraine chiếm 3/4 lãnh thổ, đủ để NATO muốn đặt bất kỳ thứ vũ khí gì vào đó và chĩa sang Nga. Không đạt được tất cả, nhưng chẳng phải thua thiệt hoàn toàn. Phần của Mỹ cũng coi như xong.

Vậy Kiev trong hoàn cảnh này, phần của họ đâu, họ sẽ được gì khi vẫn điên cuồng chống Nga?

Hoàn cảnh của Kiev lúc này, phải nói là thảm cảnh. Trước khi chính biến xảy ra, Ukraine đứng trước nguy cơ vỡ nợ, lạm phát chóng mặt, tiền xuống giá tụt dốc không phanh. Sau chính biến, đến thời điểm này, Kiev chuẩn bị tuyên bố phá sản và cơ cấu lại số nợ của mình. Họ cần ít nhất 15 tỷ USD để cấp cứu cho đất nước này. Trong khi miền đông không còn, có thể nói đã nghèo còn mắc cái eo.

Thêm một điều đáng lo cho Kiev. Mùa đông này họ sẽ dùng gì sưởi ấm? Dù đàm phán về năng lượng đã được nối lại với Nga, nhưng với diễn biến trừng phạt thế này, có lẽ mùa đông này Kiev sẽ phải sưởi ấm bằng củi.

Nghèo đói, lạnh giá sẽ khiến phần còn lại của Ukraine này rơi vào khủng hoảng và trở thành một đất nước bất trị, hỗn loạn. Với một đất nước như vậy, khi không còn chút lợi ích nào, EU liệu có cứu Kiev, Mỹ liệu có ra tay? Có lẽ không, bởi nếu muốn cứu, có lẽ họ đã cứu từ cách đây vài tháng, khi lực lượng miền Đông ly khai mới chỉ nhen nhóm trong tư tưởng.

Kinh tế, xã hội bất ổn. Chính trị thì bầy hầy như một vũng lầy khi quốc hội đã bị giải tán và chờ Tổng tuyển cử vào tháng 10. Từ nay đến đó, các chính trị gia của Ukraine có lẽ sẽ tập trung vào đấu đá, tranh quyền đoạt vị hơn là nhìn ngó đến lực lượng ly khai hay đời sống nhân dân.

Còn một điểm nhấn khác trong chính trường Ukraine, Kiev đã bắt đầu điều tra những người phạm tội ác nhằm vào nhân dân trong quá trình tiến hành chiến dịch quân sự chống lại những người ly khai. Đáng buồn cho ông Tổng thống Poroshenko khi mọi lệnh tấn công, mọi chiến dịch đều phải có sự đồng thuận của vị này.

Nếu phe của ông Tổng thống bại trong cuộc chiến giành quyền lực, viễn cảnh xấu nhất rất có thể sẽ là ông hoàng chocolate, nhà tài phiệt giàu thứ 6 đất nước phải ngồi tù.

Nga, Mỹ đã thủ lợi, tất cả đã chắc phần. Chỉ còn chính quyền Kiev ngồi trên vũng bùn lầy và gặm nhấm miếng bánh mà phương Tây vẽ ra.