Hiệp ước an ninh Mỹ-Philippines và Biển Đông

Tuy nhiên, một số học giả Philippines cho rằng Washington không nên nới rộng hiệp ước an ninh Mỹ-Philippines  vào thời điểm này.

Cựu Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Seth Cropsey nói với VOA rằng vấn đề này nên được xử lý giống như cách xử lý vấn đề Senkaku, là quần đảo đang do Nhật kiểm soát nhưng Trung Quốc cũng đòi chủ quyền và gọi là đảo Điếu Ngư.

Ông Cropsey nói: “Mục tiêu cũng giống hệt như vậy. Đó là tuân hành nghĩa vụ hiệp ước với Philippines và để phòng vệ khu vực này trước một nước Trung Quốc mỗi ngày một hung hăng hơn và có nhiều tham vọng hơn, một nước đang dùng sức mạnh quân sự và đe dọa sử dụng sức mạnh quân sự để đạt các mục tiêu của mình”.

Ông Walter Lohman, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Châu Á của Quỹ Heritage ở Washington, mới đây nói với Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ là đã tới lúc Mỹ dành cho Philippines một sự bảo đảm rõ ràng về an ninh. Ông nói: “Tôi nghĩ rằng chúng ta nên thay đổi lập trường về phạm vi áp dụng của hiệp ước an ninh Mỹ-Philippines  để bao gồm những hòn đảo và bãi cạn hiện do Philippines chiếm đóng và nằm dưới quyền quản lý của nước này. Hiện giờ, chúng ta không có lập trường rõ ràng về vấn đề này”.

Trung Quốc đòi chủ quyền hầu như toàn bộ Biển Đông và đang ráo riết tiến hành kế hoạch xây đảo nhân tạo trong khu vực. Bắc Kinh cũng đang xây các cơ sở quân sự trên những đảo mới ở đó, tạo ra những mối đe dọa mới đối với khu vực do Philippines kiểm soát.

Ông Cropsey, hiện là giám đốc Trung tâm Sức mạnh Hải dương Mỹ thuộc Viện Hudson, nói: “Chính phủ (Obama) trong thời gian qua có thái độ lúc nóng lúc lạnh với Trung Quốc, đôi lúc họ có tư thế tiến về phía trước và đôi lúc họ thụt lùi. Tôi hy vọng là việc có thêm nhiều người nói về đề tài này một cách công khai sẽ khuyến khích chính phủ xem xét lại vấn đề và nghĩ tới Philippines trong cùng một cách thức mà họ nghĩ tới Nhật Bản… Philippines là một nước bạn lâu năm và là một đồng minh cực kỳ quan trọng về mặt chính trị, địa lý và chiến lược trong khu vực này của thế giới”.

Hôm 21/7,  Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á Daniel Russel nói rằng Washington tôn trọng hiệp ước với Philippines và chính phủ của Tổng thống Obama không loại trừ bất kỳ sự lựa chọn quân sự nào đối với mối đe dọa chung trong khu vực.

“Theo hiệp ước, chúng tôi sẽ tham khảo ý kiến ngay tức khắc để xem xét tới cách ứng phó với một mối đe dọa được xem là mối đe dọa chung”, ông Russel cho biết.

Trong khi đó, Philippines đang tích cực hợp tác với Mỹ trong nhiều hoạt động quân sự, kể cả việc cho phép máy bay hải quân Mỹ sử dụng căn cứ không quân Clark để thực hiện những phi vụ trinh sát gần những hòn đảo nhân tạo mà Trung Quốc mới xây ở quần đảo Trường Sa.

Tuy nhiên, một số học giả ở Philippines cho rằng vào lúc này Mỹ không nên và sẽ không công khai nới rộng phạm vi áp dụng của hiệp ước phòng thủ chung để bao gồm những hòn đảo và bãi cạn do Philippines kiểm soát ở Biển Đông.

“Tôi nghĩ rằng Mỹ nên duy trì sự mơ hồ chiến lược về vấn đề này, một sự mơ hồ làm cho Trung Quốc không biết cách xoay sở”, giáo sư Renato Cruz de Castro của Đại học De La Salle ở Manila cho biết như thế trong cuộc phỏng vấn mới đây dành cho VOA.

Giáo sư de Castro nói “không thể so sánh quan hệ Mỹ-Nhật với quan hệ Mỹ-Philippines vì nhiều lý do” và lý do quan trọng nhất là việc nới rộng hiệp ước sẽ “tự động đưa Mỹ và Philippines tới chỗ đối đầu trực tiếp với Trung Quốc”. Ông nói thêm rằng quân đội Philippines yếu hơn nhiều so với quân đội Nhật Bản.

Giáo sư de Castro cho biết ông tin là Manila có thể chấp nhận sự mơ hồ chiến lược này và chưa yêu cầu Mỹ nới rộng phạm vi áp dụng của hiệp ước phòng thủ chung.