Năm nào cũng vậy, bắt đầu vào mùa mưa là người dân ở nhiều tỉnh thành phía Nam lại rủ nhau đi săn nấm mối. Là loại nấm quý, mọc tự nhiên nên mỗi kg nấm hái về đều được thương lái tìm mua tận nhà với giá từ 500-800.000 đồng/kg.
Anh Lê Văn Phương, trú tại xã Tân Lập, huyện Đồng Phú (Bình Phước) cho biết, trải qua nhiều tháng dài nắng gắt, nấm mối mọc lên sau những cơn mưa mát lạnh đầu mùa. Loại nấm này đặc biệt ở chỗ, chúng chỉ xuất hiện ở những nơi có mối làm tổ, từ những dấu chân của mối thợ đi qua.
Nấm mối mới nhú hình chiếc ô, mọc tự nhiên trong rừng có giá cao nhất.
“Trong quá trình bò quanh tổ, mối thợ để lại một loại chất tựa như nước bọt. Sau cơn mưa, loại chất này mọc lên những cây nấm thơm lừng. Những người đi hái nấm vào ban đêm, chưa kịp nhìn thấy cây nấm đã ngửi thấy mùi nấm thơm ngọt đầu rừng”, anh Phương chia sẻ.
Theo anh Phương, mùa nấm mối chỉ kéo dài vài tháng và nhú lên khỏi mặt đất từ lúc khoảng 2-3 giờ sáng và héo tàn vào đầu giờ chiều. Vì vậy, người dân tranh thủ vào rừng từ lúc nửa đêm để soi nấm. Người dùng đèn pin, người rọi đèn xe máy chạy vào rừng, đến những lô cao su hay rẫy điều để soi nấm cả đêm.
Những người đi cạo mủ cao su sẽ là người gặp được nấm mối đầu tiên do công việc cạo mủ cao su thường làm vào ban đêm. Tuy nhiên, nhìn thấy nấm rồi nhưng cũng phải biết cách hái mới lấy được hết chân nấm và bán được giá cao.
“Chúng tôi phải dùng những que gỗ thật chắc, nhỏ như ngón tay để “chọt” nấm. Đầu giờ sáng, nấm mới nhú đầu lên mặt đất nên phần thân vẫn đang nằm dưới đất. Vì vậy, phải dùng que thọc xuống, nâng toàn thân nấm lên. Đặc biệt không được dùng que sắt vì sang mùa sau nấm không còn mọc lại nữa, mất công đi tìm ở những nơi khác”, anh Phương bày tỏ.
Những người đi hái nấm phải dùng cây nhọn để lấy được phần thân nấm mối ở sâu dưới đất.
Trước đây, người dân đi hái được nấm mối chỉ để xào với quả mướp hay ngọn mướp làm thức ăn cho gia đình. Thấy vị nấm giòn, ngon hơn bất kỳ loại nấm nào khác, cộng thêm nhiều người biết đến hương vị và giá trị tuyệt vời của nấm mối rừng mang lại nên nấm được thu mua với giá cao, từ 700-900.000 đồng/kg. Vì vậy, nhiều người đã thức đêm đi soi nấm mối.
Vào mỗi mùa nấm mối, chị Cao Thị Thủy, trú tại phường Tân Phú, TP. Đồng Xoài (Bình Phước) đều chạy xe về quê ở Bù Đăng để đi soi nấm. Theo chị Thủy, nấm mối có 2 loại, thân trắng và thân đen. Thân đen dai, giòn, ngọt hơn thân trắng, vì vậy giá cũng cao hơn.
“Nấm mối thơm lắm. Đi soi nấm chỉ cần tinh mũi sẽ ngửi thấy mùi thơm thoang thoảng của nấm mối đâu đó. Cầm đèn rọi xung quanh sẽ thấy những đốm sáng nhỏ mờ mờ của cây nấm”, chị Thủy nói.
Người dân dùng đèn xe máy chiếu sáng để hái nấm.
Cũng theo chị Thủy, giá nấm mối những năm gần đây luôn cao ngất. Nếu như cách đây 3 năm chỉ 450.000 đồng/kg thì năm trước đã lên 700.000 đồng/kg. Năm nay, đầu mùa, bán cho người dân quanh vùng cũng được 750.000 đồng/kg. Sau mỗi trận mưa lớn, người nào may mắn có thể hái được vài kg nấm, kiếm vài triệu dễ dàng.
Những năm gần đây, nắm bắt nhu cầu thị trường tại các thành phố lớn, nhiều người dân ở Đồng Phú hành nghề “buôn nấm mối”. Thay vì cầm đèn vào rừng soi hái nấm mỗi đêm, cả ngày họ chạy xe hàng trăm km khắp các vùng được coi là có nhiều nấm mối để mua, gom hàng.
Anh Nguyễn Hữu Miễu ở xã Thuận Lợi, huyện Đồng Phú, buôn nấm mối đã 7 năm nay cho biết, loại nấm này được người tiêu dùng khắp nơi săn lùng, có bao nhiêu cũng bán hết bấy nhiêu. Đặc biệt, họ chỉ mua nấm mối rừng.
Nấm mối được thương lái khắp nơi săn lùng với giá cao.
Chỉ bằng nghề thu mua nấm mối, 3 thành viên trong gia đình anh Miễu có thể thu về khoảng 3 triệu đồng/ngày. Năm nay, nếu nấm vẫn nhiều, giá nấm cao như hiện tại thì thu nhập của những người buôn nấm như anh chắc chắn sẽ cao hơn.
Theo y học, nấm giàu can xi, phốt pho, sắt, protein và các chất dinh dưỡng rất tốt cho việc bồi bổ sức khỏe, đặc biệt người mắc bệnh tiểu đường, người bệnh và người cao tuổi. Ăn nấm mối thường xuyên có thể cải thiện khả năng miễn dịch chống lại các tế bào ung thư, chống lão hóa...
Những món ngon được chế từ nấm mối rất đơn giản và dân dã, như: bánh xèo đổ có nhân là nấm mối tách sợi nhỏ, nấm mối xào, canh nấm mối, cháo nấm mối…