Có nên từ bỏ Facebook?

Đầu tuần này, Ủy ban Thương mại liên bang Mỹ (FTC) xác nhận cơ quan đầy quyền lực này đang điều tra cách thức mà Facebook bảo vệ dữ liệu cá nhân của người sử dụng. Ngay sau đó, giá cổ phiếu của Facebook lao dốc mạnh, mất thêm 6,5% trong phiên giao dịch ngày thứ Hai 26-3, chỉ gượng lên một chút vào cuối phiên.

Cuộc rà soát của Facebook có thể ảnh hưởng việc kinh doanh trực tuyến

Trong cộng đồng người sử dụng Facebook đã bắt đầu một trào lưu tẩy chay mạng xã hội này; nhiều người kêu gọi xóa tài khoản (#deletefacebook) hoặc ngừng truy cập Facebook. Trong số này có cả những nhân vật nổi tiếng như nữ ca sĩ Cher, tỉ phú Elon Musk - nhà sáng lập các tập đoàn SpaceX và xe hơi Tesla. Brian Action - người sáng lập WhatsApp và trở thành tỉ phú sau khi bán ứng dụng này cho Facebook với giá 19 tỉ đô la Mỹ năm 2014, kêu gọi: “Đã đến lúc #deletefacebook!”.

Ngay cả những nhân vật chủ chốt của Facebook cũng lên tiếng tố giác những mặt trái của mạng xã hội. Justin Rosenstein, tác giả của nút “like” trên Facebook, đã xóa ứng dụng trên điện thoại và công khai lên án việc thao túng tâm lý người dùng vào mục đích quảng cáo. Còn Sandy Parakilas, một cựu giám đốc khác của Facebook viết trên báo The Washington Post rằng Tổng giám đốc Mark Zuckerberg “phải bị truy cứu trách nhiệm về tội bất cẩn của công ty”.

Phản ứng của mọi tầng lớp xã hội đối với Facebook là dễ hiểu từ khi thông tin về việc dữ liệu cá nhân của 50 triệu người dùng Facebook bị lén lút lạm dụng để phục vụ cho cuộc vận động tranh cử tổng thống Mỹ của ông Donald Trump năm 2016. Nhưng từ bỏ Facebook có phải là lựa chọn tối ưu?

Trước tiên nên lưu ý rằng, không chỉ Facebook mà rất nhiều công ty công nghệ cung ứng các dịch vụ và giải pháp chúng ta sử dụng hàng ngày đều thu thập dữ liệu cá nhân người dùng. Khi dùng Google để tìm đường, tra cứu thông tin, lưu trữ danh bạ và hình ảnh, gửi và nhận thư điện tử... chúng ta gần như đã cung cấp cho ông lớn này mọi dữ liệu chi tiết về cá nhân. Cũng có thể nói như vậy về nhiều mạng công nghệ khác như Amazon, Apple, Twitter, Instagram... Và thực ra, ngay từ khi mở một chiếc thẻ tín dụng, mua một cái SIM điện thoại, chúng ta đã phải cung cấp chi tiết về nhân thân của mình. Hơn 2,2 tỉ người sử dụng Facebook trên toàn cầu đã cung cấp cho mạng xã hội này một kho dữ liệu khổng lồ, có giá trị cực kỳ lớn.

Bạn không phải mất tiền khi dùng Facebook, Google... nhưng các công ty này sử dụng kho dữ liệu khổng lồ, trong đó có bạn, để bán quảng cáo, để thiết kế quảng cáo hướng đến đúng đối tượng hoặc để nghiên cứu và phát triển các ứng dụng trí tuệ nhân tạo như khả năng nhận diện gương mặt.

Đi xa hơn, một số chính phủ sử dụng kho dữ liệu cá nhân của công dân vào mục đích an ninh, như Mỹ có hệ thống theo dõi các thành phần nghi khủng bố, Trung Quốc theo dõi hành vi của công dân trên mạng để “chấm điểm” tư cách công dân, từ đó quyết định có nên cho họ vay vốn, đi nước ngoài, thậm chí được mua vé máy bay hay không. Trong thế giới hiện đại, ai kiểm soát được dữ liệu sẽ làm chủ được xã hội, cho nên có vô số tổ chức cá nhân đang tìm mọi cách thu thập thông tin về người.

Nói ngắn gọn, khi đã “dấn thân” vào thế giới mạng thì ít nhiều thông tin về cá nhân bạn cũng đã được theo dõi, thu thập và lưu trữ ở một hoặc nhiều nơi nào đấy. Từ bỏ Facebook không giải quyết được vấn đề, trừ khi bạn quay lại với lối sống xưa cũ, viết thư tay trên giấy, không dùng điện thoại và dịch vụ ngân hàng, lãng quên Google và mọi mạng thông tin khác!

Hiện ở một số nước phát triển Facebook đã bão hòa, lượng người dùng không tăng thêm, nhưng ở châu Á, châu Phi và Nam Mỹ, Facebook còn rất nhiều dư địa để phát triển. Dự tính mạng xã hội này sẽ có 3 tỉ người dùng vào năm 2020. Vài triệu, thậm chí vài trăm triệu người sử dụng đồng loạt “deletefacebook” không thay đổi được xu thế này.

Thêm vào đó, Facebook cũng như Google là những bước tiến công nghệ, đem lại nhiều tiện ích cho cuộc sống con người. Rồi đây các nhà làm luật và chính phủ nhiều nước sẽ phải đưa ra nhiều khuôn khổ pháp lý mà các mạng xã hội phải tuân thủ trong việc bảo vệ dữ liệu người dùng khỏi sự lạm dụng vì mục đích xấu. Nếu thận trọng và suy nghĩ thấu đáo mỗi khi tương tác trên mạng, người sử dụng cũng có thể tự bảo vệ dữ liệu của mình, hạn chế những mặt trái của Facebook và tận hưởng những tiện ích lớn lao mà công nghệ này mang lại.