Người kế tục Gia Cát Lượng
Theo Ifeng, sai lầm lớn nhất trong việc dùng người của quân sư nhà Thục Hán Gia Cát Lượng, không phải việc ông từng dùng Mã Tốc hay Ngụy Diên, mà là việc lựa chọn Khương Duy làm người kế thừa sau khi mình qua đời.
Khương Duy, tự Bá Ước, là người Cam Túc, ban đầu là một vị tướng bên phe Tào Ngụy. Mùa xuân năm 228, Gia Cát Lượng phái Trấn Đông tướng quân Triệu Vân, Dương Vũ tướng quân Đặng Chi chiếm cứ Cơ Cốc, sẵn sàng tấn công đất Mi (Thiểm Tây ngày nay).
Ngụy Minh Đế Tào Duệ khi đó cử đại đô đốc Tào Chân làm thống lĩnh, đặt trọng binh phòng ngự ở đất Mi.
Gia Cát Lượng nắm lấy cơ hội dẫn đầu quân chủ lực quay sang tấn công Kỳ Sơn. Quân Thục đang có thế lớn lại được ba quận Thiên Thủy, Nam An, An Định của Ngụy đều đã sẵn sàng "bỏ Ngụy về Thục".
 |
| Ảnh minh họa. |
Khương Duy khi đó là Trung lang tướng ở quận Thiên Thủy, cùng Thái thú Mã Tuân tháp tùng Thứ sử Ung Châu Quách Hoài tuần sát các vùng. Được tin 3 quận phản Ngụy, Quách Hoài cấp trở về đất Thượng Khuê ở phía đông để gia cố phòng ngự.
Vì bất đồng chính kiến, Mã Tuân bỏ lại Khương Duy, một mình chạy về Thượng Khuê. Khi Khương Duy cùng các thuộc hạ tới nơi thì Quách, Mã quyết không mở cổng thành.
Khương Duy tới bước đường cùng, buộc phải quay đầu trở lại và sau đó gia nhập lực lượng của Gia Cát Lượng. Có được Khương Duy, Gia Cát Lượng vui mừng như nắm trong tay báu vật. Thư gửi Tham quân Tưởng Uyển có đoạn viết: "Khương Bá Ước nhạy bén việc quân, suy nghĩ thấu đáo, đã trải qua nhiều thử thách”.
Năm đó, Khương Duy 27 tuổi, được Gia Cát Lượng sắc phong Phụng Nghĩa tướng quân, làm Dương Đình Hầu. Được Gia Cát Lượng tín nhiệm, Khương Duy sớm thăng cấp làm Trung giám quân, dẫn đầu đại quân chinh phạt phía tây.
Sau lần rút quân từ gò Ngũ Trượng về Thành Đô, Dương Nghi tỏ ra tự mãn, cho rằng mình có công lớn, đáng là người kế thừa Gia Cát Lượng. Nhưng lại không được Gia Cát Lượng tin tưởng, giao phó binh quyền nên Dương Nghi tỏ ra bất mãn. Năm 235, Năm 235, Lưu Thiện hạ lệnh bãi chức Dương Nghi, phế làm dân thường. Vì vẫn tỏ ra phản kháng, Dương Nghi bị bắt giam và cuối cùng tự sát trong tù.
Về phần mình, Gia Cát Lượng đem chính sự giao Tưởng Uyển, Phí Y, Đổng Doãn, riêng quân sự do Khương Duy nắm quyền.
Về sau, Tưởng Uyển, Đổng Doãn lần lượt qua đời, Khương Duy nắm quyền lực lớn hơn, cùng Phí Y giữ chức Thượng thư.
Khi Phí Y bị hàng tướng Quách Tuần ám sát năm 253, Khương Duy về cơ bản đã trở thành đại thần có tầm ảnh hưởng lớn nhất Nhà Thục Hán. Có thể nói, mọi vấn đề của Thục Hán đều đổ lên đầu Khương Bá Ước.
Sai lầm của "Long trung đối"
Gia Cát Lượng nói với Lưu Bị rằng chỉ cần chiếm được Kinh Châu và Ích Châu, sau đó chia ra hai đội quân để tấn công vào Trung nguyên, nghiệp lớn ắt thành.
Nhưng Mao Trach Đông cho rằng "hàng ngàn dặm và hai đội quân" là một sai lầm.
Lý do rất đơn giản, trong 3 nước, mạnh nhất là Tào Ngụy, Thục Hán tuy có được Kinh Châu và Ích Châu nhưng thế lực lại yếu. Trong tình huống này, việc phân chia quân đội, không những không mang lại bất kỳ lợi ích nào, ngược lại còn làm suy yếu thêm sức mạnh của Thục Hán.
Thực tế đã cho thấy như vậy, trước khi Thục Hán chia hai đội quân để tiến vào Trung nguyên, Kinh Châu đã dễ dàng bị Lã Mông chiếm giữ, lại còn "được thêm" cả tướng Quan Vũ.
Bố trí chiến lược bất cẩn
Sau khi giành được Ích Châu, để Quan Vũ ở lại trấn thủ Kinh Châu và những nhân vật quan trọng khác đều về Thục Trung, đây vốn dĩ không phải là một bố cục hợp lý.
Trước hết, Thục Hán vì đánh giá quá cao độ tin cậy của Liên minh Tôn Lưu mà chuyển hết trọng tâm sang Ích Châu. Còn Đông Ngô lại luôn rất rõ ràng rằng liên minh chỉ là tạm thời, lợi ích riêng mới là vĩnh cửu. Lý do Tôn Lưu có thể tạo thành đồng minh không phải là vì tình nghĩa, mà là vì lợi ích.
Trong tình huống này, chỉ một thay đổi nhỏ thôi cũng sẽ dẫn đến chiến tranh và việc để lại Quan Vũ cũng là một điều thiếu cân nhắc. Kết quả là Đông Ngô giành được Kinh Châu, Gia Cát Lượng phản ứng không kịp, Lưu Bị thì chỉ có thể khóc!