Câu thơ: “Anh đi anh nhớ quê nhà/ Nhớ canh rau muống nhớ cà dầm tương” đã được nhiều người biết đến, lưu truyền trong dân gian hàng trăm năm qua. Tuy nhiên, ít ai biết được rằng, món cà dầm tương được nhắc đến trong câu thơ này lại là loại quả đặc sản nức tiếng một vùng của Hà Nội.
Từ Canada trở về Việt Nam lần này, bà Nguyễn Thị Thuỳ, quê ở Bắc Giang nhờ người quen tìm mua bằng được loại quả cà dầm tương nhưng hơn một tháng rồi bà chưa mua được.
 |
Cà dầm tương có giá lên tới 50 nghìn đồng/quả. Loại quả này được được nhiều người tìm mua vì ăn gợi nhớ về những kỉ niệm xưa (Ảnh: Cà dầm tương).
|
Bà Thuỳ cho biết, hơn 10 năm định cư ở nước ngoài, cách đây 2 năm, bà được một người bạn mang sang tặng cho 1 hũ gồm 3 quả cà dầm tương. Nếm thử, bà cảm nhận được hương vị quen thuộc từ loại quả mà hàng chục năm chưa được ăn lại. Vậy nên, lần này về nước, bà muốn tìm mua cà dầm tương để làm quà.
“Miếng cà mới cho vào miệng có vị mặn của muối, thơm của tương, giòn dai của cà nhưng lại ngọt ở hậu vị. Tôi ăn miếng cà mà cay mắt vì quá nhớ nhà, nhớ những bữa cơm chỉ có canh rau muống kèm quả cà bát muối nén lâu ngày cho qua bữa, cả nhà quây quần nói cười vang nhà”, bà Thuỳ nhớ lại.
 |
Những quả cà bát được ngâm trong tương nếp trên 6 tháng sẽ được mang bán với giá 50 nghìn đồng/quả. (Ảnh: Cà dầm tương).
|
Theo bà Thuỳ, quê bà trước đây cũng làm cà muối, làm một mùa để ăn cả năm nhưng chỉ có cà và muối, không làm bằng tương như quả cà bà được biếu nên không ngon bằng. Tuy nhiên, vị mặn của miếng cà nén lâu ngày lại trở thành món ăn ngon hơn cả sơn hào hải vị của người con xa xứ.
“Tôi phải ăn dè vì sợ hết. Mỗi bữa, mang quả cà ra thái một vài lát mỏng, cho thêm một ít đường, một vài nhánh tỏi đập dập, vắt nửa quả chanh vào, đảo đều cho bớt mặn. Một quả cà tôi ăn trong nửa tháng”, bà Thuỳ cho hay.
 |
| Cà bát được chọn những quả không quá già, cắt bỏ núm, rửa sạch, ướp muối khoảng 20 ngày trước khi mang ngâm tương. (Ảnh: Cà dầm tương). |
Món cà dầm tương tưởng rằng chỉ có trong ca dao hay thơ ca, thế nhưng, đây lại là đặc sản nức tiếng của xứ Đoài, làng Hoà Thôn, xã Tam Hiệp (Phúc Thọ, Hà Nội), nhiều năm gần đây được nhiều người biết đến ;loại quả này , tìm mua ăn hoặc làm quà biếu.
Đặc biệt hơn, một quả cà dầm tương tại Hoà Thôn có giá lên tới 50 nghìn đồng, đắt gấp 10 lần cà bát thông thường chưa qua chế biến.
Được coi là người trẻ tuổi nhất tại Hoà Thôn làm cà dầm tương, anh Đỗ Văn Trường (SN 1982) cho biết, cả thôn chỉ có khoảng 20 người biết làm món này, gia đình anh cũng có hàng chục năm làm cà dầm tương để bán.
 |
| Sau khi cà được muối chín sẽ mang đi ép sạch nước rồi cho vào ngâm tương. (Ảnh: Cà dầm tương). |
Để cà được ngon nhất phải chọn cà bát trắng trồng ở phía bãi bồi bên kia sông có trọng lượng từ 0,3-0,6kg/quả, không quá non cũng không quá già. Cà được thu hoạch trong những ngày nắng ráo để đảm bảo độ giòn, mang đi rửa sạch, cắt núm và ướp với muối trong 20 ngày.
“Cà sau khi muối chín sẽ được ép hết nước và thả vào chum tương từ 6 tháng trở lên mới mang đi bán. Những quả cà ngâm tương từ 1 đến 2 năm có màu vàng đẹp mắt là ngon nhất”, anh Trường nói.
 |
| Mỗi năm, nhà anh Trường làm khoảng 1 tấn cà vẫn không đủ bán. (Ảnh: Cà dầm tương). |
Tương muối cà cũng phải được làm cẩn thận và kỹ càng. Các nguyên liệu để làm tương bao gồm gạo nếp, đỗ tương, ngô, muối hạt. Tương ngon phải được ủ trong chum sành, đủ nắng, đủ gió, đúng kỹ thuật mới không bị lên men hay nổi váng, cho mùi thơm đặc trưng.
Anh Trường cho biết, theo như các cụ kể lại thì cà dầm tương xưa kia là loại quả này được dùng để làm quà tặng dâng lên vua chúa, chỉ những nhà giàu có tiếng trong làng mới làm. Trải qua hàng trăm năm, ngày càng có nhiều của ngon vật lạ đã khiến món cà dầm tương có nguy cơ bị mai một, cả làng chỉ còn vài người biết làm.
 |
| Cà dầm tương đắt khách nhất vào dịp cận Tết do nhu cầu mua biếu, làm quà tặng tăng cao. (Ảnh: Cà dầm tương). |
Vì vậy, anh Trường đã học hỏi các cụ trong làm để làm cà dầm tương, trở thành người trẻ tuổi nhất trong làng biết làm cà, mặc dù năm nay anh đã 42 tuổi. Quả cà dầm tương vài năm gần đây bỗng được nhiều người biết đến hơn. Cứ đến dịp gần Tết, hàng trăm người tìm về tận Hoà Thôn để mua loại quả đặc sản cà dầm tương này để mang đi biếu, tặng khắp nơi, sang cả nước ngoài.