Mới đây, Viện Y tế Công cộng TP HCM đã hoàn tất quá trình lựa chọn nhà thầu cho gói thầu mua sắm thiết bị phân tích có giá trị gần 7 tỷ đồng. Điều đáng chú ý, dù được tổ chức theo hình thức đấu thầu rộng rãi nhưng gói thầu này chỉ có sự tham gia của một nhà thầu duy nhất và nhà thầu này đã trúng thầu với tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách rất thấp, đặt ra những câu hỏi về tính cạnh tranh và hiệu quả kinh tế của gói thầu.

Đấu thầu rộng rãi nhưng chỉ một nhà thầu tham dự

Theo thông tin từ Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, ngày 06/10/2025, ông Đặng Văn Chính, Viện trưởng Viện Y tế Công cộng TP HCM, đã ký Quyết định số 493/QĐ-VYTCC phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu cho Gói thầu TB01.2025: 01 danh mục thiết bị phân tích. Gói thầu này thuộc dự toán "Mua sắm trang thiết bị năm 2025 từ nguồn Quỹ phát triển hoạt động sự nghiệp của Viện Y tế Công cộng TP HCM".

Đơn vị trúng thầu là Công ty TNHH Thiết bị và Dịch vụ Kỹ thuật Quốc tế (Công ty IETS; Mã số thuế: 0103865301; địa chỉ tại Phường Thanh Xuân, TP. Hà Nội). Giá trúng thầu của Công ty IETS là 6.930.000.000 đồng, so với giá gói thầu được phê duyệt là 6.990.000.000 đồng, đạt tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách chỉ khoảng 0,86%.

Điểm đáng quan tâm nhất là gói thầu này được mời thầu theo hình thức "Đấu thầu rộng rãi", một hình thức được áp dụng nhằm không hạn chế số lượng nhà thầu tham dự để tăng tính cạnh tranh và hiệu quả kinh tế, theo quy định tại Điều 21, Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15. Tuy nhiên, theo biên bản mở thầu, chỉ có duy nhất Công ty IETS là nhà thầu tham gia và nộp hồ sơ dự thầu.

Trong Báo cáo đánh giá E-HSDT ngày 29/09/2025, Tổ chuyên gia của Viện Y tế Công cộng TP HCM khẳng định Công ty IETS đáp ứng tất cả các yêu cầu về tính hợp lệ, năng lực, kinh nghiệm, kỹ thuật. Báo cáo cũng nhận xét về quá trình lựa chọn nhà thầu: "Tính cạnh tranh: Các tiêu chí trong hồ sơ mời thầu được xây dựng hợp lý, không mang tính phân biệt hoặc hạn chế sự tham gia của các nhà thầu... Tính công bằng... Tính minh bạch... ". Nhận định này có phần gây băn khoăn khi thực tế chỉ có một nhà thầu tham gia một cuộc "đấu thầu rộng rãi".

IETS và tỷ lệ trúng thầu "áp đảo" trong năm 2025

Công ty TNHH Thiết bị và Dịch vụ Kỹ thuật Quốc tế (IETS), do ông Nguyễn Thành Lê làm Giám đốc, là một tên tuổi đáng chú ý trong lĩnh vực cung cấp thiết bị khoa học kỹ thuật. Dữ liệu cho thấy, công ty này có lịch sử đấu thầu dày dặn với tỷ lệ trúng thầu rất cao.

Tính đến 10.10.2025, IETS đã tham gia 191 gói thầu trên cả nước, trong đó trúng tới 169 gói, chỉ trượt 13 gói, đạt tỷ lệ thắng trên 92% (tính trên các gói đã có kết quả). Tổng giá trị các gói thầu đã trúng (cả vai trò độc lập và liên danh) lên đến hơn 472 tỷ đồng.

Đặc biệt, trong năm 2025, sự thành công của Công ty IETS càng thể hiện rõ nét. Công ty đã tham gia 29 gói thầu, và tính đến thời điểm 10.10.2025 đã được công bố trúng 22 gói, chỉ trượt 2 gói (5 gói chưa có kết quả). Tỷ lệ thắng thầu trong năm 2025 của IETS là khoảng 91,7%, một con số "biết nói".

Phân tích sâu hơn cho thấy Công ty IETS là "gương mặt thân quen" tại nhiều bên mời thầu là các đơn vị sự nghiệp công. Điển hình như tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Ninh, Công ty IETS đã tham gia 9 gói và trúng cả 9 (tỷ lệ 100%). Tại Trung tâm dịch vụ phân tích thí nghiệm TP HCM, công ty trúng 11/12 gói đã tham gia (tỷ lệ 91,7%).

Ngay tại Viện Y tế Công cộng TP HCM, trước gói thầu gần 7 tỷ đồng này, IETS cũng đã tham gia 7 gói và trúng 5 gói, cho thấy một mối quan hệ hợp tác đã được thiết lập từ trước.

Cần đảm bảo tính cạnh tranh thực chất

Luật Đấu thầu số 22/2023/QH15 và các văn bản hướng dẫn như Nghị định 214/2025/NĐ-CP, Thông tư 79/2025/TT-BTC đều nhấn mạnh mục tiêu cao nhất của công tác đấu thầu là đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.

Trao đổi với phóng viên, chuyên gia đấu thầu Nguyễn Quốc Vũ cho rằng: "Việc một gói thầu đấu thầu rộng rãi mà chỉ có một nhà thầu tham gia là một hiện tượng cần được bên mời thầu, chủ đầu tư xem xét kỹ lưỡng. Mặc dù không vi phạm trực tiếp quy định về số lượng tối thiểu nhà thầu tham gia để mở thầu, nhưng nó cho thấy tính cạnh tranh của gói thầu không cao. Điều này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, hoặc do yêu cầu của hồ sơ mời thầu quá đặc thù, hoặc do thông tin về gói thầu chưa được lan tỏa rộng rãi, hoặc các yếu tố khác".

Dưới góc độ pháp lý, Luật sư Võ Quang Vinh (Đoàn Luật sư tỉnh Vĩnh Long) phân tích: "Luật Đấu thầu 2023 đã có nhiều quy định tiến bộ nhằm tăng cường tính cạnh tranh. Tuy nhiên, việc thực thi mới là yếu tố quyết định. Trách nhiệm của chủ đầu tư, bên mời thầu trong việc xây dựng hồ sơ mời thầu, đăng tải thông tin là rất lớn. Mục tiêu không chỉ là lựa chọn được một nhà thầu, mà là lựa chọn được nhà thầu tốt nhất thông qua một quá trình cạnh tranh thực sự, từ đó mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất, thể hiện qua tỷ lệ tiết kiệm cho ngân sách nhà nước".

Trường hợp gói thầu TB01.2025 tại Viện Y tế Công cộng TP HCM, với chỉ một nhà thầu tham gia và tỷ lệ tiết kiệm chưa đến 1%, đặt ra yêu cầu cần có sự rà soát, đánh giá lại từ các cơ quan chức năng để đảm bảo công tác đấu thầu thực sự đạt được các mục tiêu đã đề ra, tránh tình trạng "đúng quy trình" nhưng chưa tối ưu về hiệu quả kinh tế.

Báo Tri thức và Cuộc sống sẽ tiếp tục thông tin về vấn đề này.