Nếu nhìn bề ngoài, loại quả này sần sùi, không đẹp mắt, nhưng nếu biết cách sử dụng, đây là loại hạt độc lạ và rất có lợi cho sức khỏe. Người dân ở Kon Tum gọi đây là "lộc trời" bởi chúng chỉ mọc trong tự nhiên chứ không trồng được.
Quả đười ươi còn có các tên gọi khác là quả ươi, ươi bay. Đây là một loại quả rừng xuất hiện ở khu vực Trung Trung Bộ và Tây Nguyên. Một điểm vô cùng đặc biệt là cây ươi trưởng thành 4 năm mới cho ra quả một lần nên chúng rất hiếm.
Hạt đười ươi là một loại quả rừng tự nhiên, cây trưởng thành 4 năm mới cho ra quả một lần
Trên thị trường những năm gần đây, hạt đười ươi bỗng nhiên "gây sốt", nhiều người tìm mua dù giá không hề rẻ, lên tới 450.000 đồng/kg. Nếu như trước đây thứ quả dại này ít người biết tới, chỉ có người dân địa phương đi nhặt về pha nước uống hoặc chế biến món ăn thì giờ đây chúng đã "lên đời" thành thứ đặc sản đắt giá.
Theo tìm hiểu, hạt đười ươi có 2 loại. Ươi bay là loại quả tự chín rồi theo gió thổi bay xuống đất và hạt đười ươi do người dân tự hái trên cây sau đó mang về sấy khô. Giá thành 2 loại này có sự chênh lệch nhỏ: hạt ươi bay được bán với giá dao động từ 280.000 - 300.000 đồng/kg có khi cao điểm lên tới 450.000 đồng/kg, trong khi đó, hạt đười ươi do người dân tự sấy có giá “mềm” hơn, khoảng 180.000 – 250.000 đồng/kg.
Chị Ngọc Lài - một người dân ở Kon Tum chia sẻ: "Mùa hạt ươi từ tháng 4 đến tháng 6 hàng năm, đó là khoảng thời gian nhiều người tập trung thu hoạch ươi để bán ra thị trường. Việc thu hoạch hạt ươi rất vất vả vì phải đi vào rừng sâu, mỗi người một ngày chỉ nhặt được vài kg hạt.
Cách sử dụng hạt ươi rất đơn giản, lấy 2-3 hạt ngâm vào 500ml nước ấm khoảng 40 phút là hạt nở, sau đó bỏ đi phần vỏ bên ngoài và hạt cứng bên trong chỉ lấy phần thịt mềm, giòn sần sật như thạch. Lúc này chỉ cần thêm chút đường hoặc hạt chia, mủ trôm rồi thưởng thức".
Hạt ươi ngâm với nước ấm, giòn sần sật như thạch nên từ người lớn đến trẻ nhỏ đều rất thích.
Chị Lài nói thêm, bí quyết chọn hạt ươi ngon là chọn quả mình căng nẩy, vỏ màu nâu vàng. Quả có vỏ màu đen thường là quả non được xông hoặc phơi cho khô sẽ không nở nhiều khi ngâm nước. Hạt ươi có thể pha uống cùng với hạt chia, hạt é.
Phần thịt hạt ươi có khoảng 1% chất béo, 59% bassorin, chất nhầy và tanin. Phần đường trong hạt chủ yếu là galactoza, pentoza và arabinoza.
Theo y học cổ truyền, công dụng của ươi không chỉ giúp giải nhiệt mà còn tốt cho người ho khan không đờm, cổ họng sưng đau, viêm đường tiết niệu.
Loại nước uống từ quả ươi thanh nhiệt có thể dùng cho người thức khuya làm ca đêm, lao động trí óc nhiều, nhiệt miệng, táo bón, mọc nhiều mụn hay người bệnh trĩ. Ngoài ra, quả ươi còn có tác dụng hỗ trợ cho người tiểu gắt không thông, siêu âm có sỏi thận...