Củ tỏi là loại củ gia vị quen thuộc, có mặt trong gian bếp của mọi nhà. Nhưng ít ai biết rằng một bộ phận nữa của cây tỏi cũng ăn được, đó chính là phần thân hay còn gọi là ngồng tỏi.
Ngồng tỏi chính là một phần của cây tỏi, chính là mầm hoa của cây tỏi và được xem là phần ngon nhất của cây tỏi. Ngồng tỏi có dáng thon dài màu xanh mướt, thường dùng để chế biến thành các món ăn. Với mùi vị thơm và cay nhẹ đặc trưng như tỏi nhưng vị ít hăng và dịu nhẹ hơn.
Chúng gồm nhiều loại khác nhau: ngồng tỏi xanh loại 1 có đường kính từ 0.7mm trở lên, độ dài khoảng 60 - 65cm; ngồng tỏi xanh dẻo loại 1 có đường kính ngồng từ 0.7mm trở lên, dài từ 70 - 75cm; ngồng tỏi xanh giống mới có đường kính ngồng tỏi từ 0.7mm trở lên, chiều dài ngồng chỉ khoảng 60cm; ngồng tỏi xanh đặc biệt có đường khoảng 0.7mm, chiều dài dao động từ 40 - 50cm…
Ở Lý Sơn, ngồng tỏi là đặc sản và được người dân sử dụng trong các bữa cơm hằng ngày hay đãi khách. Còn ở những nơi khác, ngồng tỏi ít người biết tới. Những năm gần đây, ngồng tỏi được bán trên chợ mạng hay các cửa hàng rau sạch và rất đắt hàng bởi hương vị lạ, hấp dẫn.
Theo khảo sát, ngồng tỏi được bán với giá từ 70.000 - 100.000 đồng/kg. Chị em nội trợ có thể tìm mua về chế biến thành các món ăn ngon như ngồng tỏi xào mề gà, ngồng tỏi xào thịt bò, ngồng tỏi vào mực, ngồng tỏi xào rau củ chay…
Chị Hòa (ở Lý Sơn, Quảng Ngãi) chia sẻ: "Ngồng tỏi nếu ai ăn chưa quen sẽ thấy hăng, nhưng nếu ăn quen sẽ rất ghiền bởi nó có vị thơm và cay nhẹ đặc trưng như tỏi nhưng dịu nhẹ hơn. Mấy năm gần đây người dân ở Lý Sơn mở rộng mô hình trồng tỏi để bán ngồng bên cạnh bán củ. Khi chế biến ngồng tỏi cần chú ý không nấu chín quá kỹ, tác dụng diệt khuẩn của nó sẽ giảm đáng kể.
Sau khi hái, ngồng tỏi chỉ để được trong thời gian nhất định. Nếu bảo quản tủ mát thì được độ một tuần".
Anh Hải (ở Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết lần đầu tiên anh được ăn ngồng tỏi là khi cùng hội bạn thân đi du lịch ở Lý Sơn. Món ngồng tỏi xào hầu như có mặt trong các nhà hàng, lúc ăn vị nó ngon và lạ lắm. "Mình vốn rất thích tỏi nên lúc thử ăn ngồng tỏi là mình ưng luôn. Sau đó về Hà Nội mình đặt mua ở trên chợ mạng, có nhiều địa chỉ bán, giá chừng 100.000 đồng/kg. Ngồng tỏi chế biến các món xào đều rất ngon, trẻ con nhà mình cũng ăn được".
Theo tìm hiểu, việc ăn ngồng tỏi thường xuyên có thể giúp phòng chống bệnh tim mạch và hạ mỡ máu. Trong ngồng tỏi có chứa các vitamin, caroten, khoáng chất và chất xơ tốt cho sức khỏe nên còn được gọi là "rau trường thọ".