Theo tìm hiểu, rau bò khai còn có tên gọi khác là rau dạ hến. Thời điểm sau Tết Nguyên đán, thứ rau dại này mọc bạt ngàn ở núi rừng Tây Bắc, nhiều nhất là ở các tỉnh Cao Bằng, Bắc Cạn, Tuyên Quang. Người dân địa phương cho biết cây rau bò khai giòn, dễ dàng bẻ gãy, chúng có mùi khai nồng đặc trưng nhưng khi chế biến thành món ăn thì vô cùng ngon ngọt, hấp dẫn.
Chị Chính (46 tuổi, ở huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang) cho hay: "Rau bò khai có mùi khai như nước đái bò, nên người dân nơi đây mới gọi là bò khai. Trước khi đem đi chế biến, người ta mang lá ra vò nát để giảm bớt mùi khai. Tuy nhiên, đây cũng là mùi hương đặc trưng khiến bất cứ ai thưởng thức thứ rau dại này đều nhớ mãi không quên".
Chị Chính cho biết rau này không sống ở vùng đất màu mỡ mà chúng mọc trên núi đá, bám vào những cây to bên cạnh, nhiều nhánh bò ra, vươn lên để lấy ánh mặt trời. Thời điểm sau Tết, từ tháng 2 đến tháng 7 âm lịch là mùa cây phát triển, người dân nơi đây sẽ lên rừng tìm hái những ngọn rau xanh non, mang về chế biến thành các món ăn thơm ngon, thân thuộc.
"Trước đây người dân vùng cao coi rau bò khai là thứ rau dại "cứu đói" trong những ngày còn nghèo khó. Thời đó, cứ sau khi trời mưa, bò khai trổ lên những mầm non gần giống ngọn su su. Chục năm gần đây, khi du lịch Tây Bắc phát triển, rau bò khai thành đặc sản trong các nhà hàng, quán ăn, du khách gần xa đến đây đều tìm bò khai và rau thối để thưởng thức", chị Chính nói thêm.
Từ rau bò khai có thể luộc, xào, nhúng lẩu, trong đó xào tái với tỏi hoặc xào bò là ngon và đậm vị nhất. Ai ăn thử cũng thích mê cái hương vị thơm nồng, ngai ngái của thứ rau rừng này.
Rau bò khai thành món ăn đặc sản trong nhà hàng, ai ăn một lần đều nhớ mãi vì chúng có hương vị đặc biệt
Tại nhiều nhà hàng còn có món rau bò khai xào với trứng gà. Món ăn này hấp dẫn thực khách nhờ hương thơm, vị ngọt đặc trưng của rau rừng, hòa quyện cùng vị bùi béo của trứng gà.
Không chỉ được bày bán các chợ vùng cao, hiện nay trên chợ mạng cũng có rất nhiều địa chỉ rao bán rau bò khai với giá lên tới 100.000 đồng/kg. Dù đắt hơn nhiều so với các loại rau truyền thống nhưng vì đây là rau rừng, vừa sạch vừa có hương vị lạ nên người dân thành phố tìm mua về làm món ăn đổi vị cho gia đình.
Vì mang lại giá trị kinh tế, gần đây nhiều hộ gia đình vùng cao đã mở rộng mô hình trồng rau bò khai trên đồi để bán cho thương lái đi khắp các tỉnh thành.
Rau bò khai được bán trên chợ mạng, được người dân thành phố ưa chuộng
Bò khai không chỉ là loại rau ngon mà còn là một vị thuốc đông y dùng hỗ trợ thải độc, tăng cường chức năng gan, thanh nhiệt, lợi tiểu... Đặc biệt theo kinh nghiệm của người dân vùng Cao Bằng, rau bò khai được sử dụng chữa bệnh tốt nhất khi còn mùi vị đặc trưng.