Có những loại cây cỏ mọc hoang dại ngoài tự nhiên có thể sử dụng làm nguyên liệu để chế biến thành các món ăn độc lạ, mang hương vị đặc biệt. Trong đó phải kể tới cây sọ chó - loài cây mọc dại ở núi rừng thuộc các tỉnh miền Trung.
Theo tìm hiểu, cây sọ chó còn có tên gọi khác là sẻn đen, truông lá nhỏ, mọc hoang dại tại núi rừng các tỉnh miền Trung như Quảng Bình, Quảng Trị, Huế, Quảng Nam,... Ở Lào Cai, Lạng Sơn cũng tìm thấy cây này.
Nhiều người ở thành phố chưa từng biết tới lá sọ chó
Lá của cây sọ chó màu xanh bóng, sẫm màu, kích thước nhỏ bằng đầu ngón tay, cành lá có nhiều gai. Tuy chỉ là cây bụi, mọc hoang dại ở đồi núi, nhưng ít ai biết được rằng lá của cây này có thể làm thành gia vị cho nhiều món ăn. Theo kinh nghiệm của người dân địa phương, lá càng già càng cứng và càng đậm vị, thơm hơn hẳn so với lá non. Khi nhai lá hơi có vị hăng , hơi gắt như vỏ quýt nhưng dần dần sẽ tạo vị ngọt hậu , có mùi vị phảng phất vị cà ri.
Ngoài ra, lá sọ chó còn có tinh dầu tạo mùi thơm cho món ăn. Khi sử dụng, người ta đập giập lá, ướp với các loại thịt, tôm, cá... rồi đem nướng. Một điểm cần lưu ý khi sử dụng lá này là phải phải chờ cho thịt gần chín mới cho vào. Lá sọ chó nấu quá lâu sẽ mất màu xanh đẹp mắt và không còn vị thơm ngon.
Theo kinh nghiệm của dân gian, ngoài sử dụng như một loại gia vị, lá sọ chó còn có một số tác dụng với sức khoẻ như sát trùng, chữa mẩn ngứa, ghẻ lở, đau răng, viêm gan vàng da, viêm thận, phong thấp,...
Tại một cuộc thi Chiếc thìa vàng, đầu bếp Nguyễn Hoàng Trung (ở TP.HCM) đã sử dụng lá sọ chó làm món tôm hùm nướng sốt me. Lá sọ chó được xay nhuyễn sau đó phết lên tôm hùm đã ướp gia vị đầy đủ rồi mang đi áp chảo, cho vào một ít sốt me. Vị ngọt của thịt tôm quyện với hương nồng dịu của lá sọ chó mang lại cảm giác khác lạ. Từ đó, lá sọ chó được sử dụng nhiều hơn.
Lá sọ chó được bán trên thị trường với giá đắt đỏ
Trước đây, một số bà con ở vùng rừng núi Ba Tơ, Quảng Ngãi hái lá sọ chó để ướp với thịt rừng rồi đem nướng trên bếp lửa hoặc bếp than, tạo ra món ăn dân dã nhưng lạ miệng và vô cùng hấp dẫn. Món ăn này còn được dùng để thiết đãi khách quý ở xa đến.
Những năm gần đây, lá sọ chó được sử dụng như một loại gia vị đặc biệt. Nhiều đầu bếp tại các nhà, quán ăn đưa lá sọ chó vào trong gian bếp, là nguyên liệu cho nhiều món ăn.
Trên thị trường, lá sọ chó tươi có giá khoảng 350.000 đồng/kg, lá khô khoảng 800.000 đồng/kg. 5 cây lá tươi sẽ được 1 kg lá khô.
Anh Quyền ở huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi đã mở rộng mô hình trồng cây sọ chó, thu hoạch lá và sản phẩm từ lá sọ chó để bán. Đây là cây mọc hoang nên có sức sống khá mãnh liệt, không tốn công chăm sóc, chỉ cần tưới nước. Trong quá trình nuôi trồng phải theo dõi sát sao vì cây hay xuất hiện bệnh đục thân, rám lá.