Có những loại rau từng mọc dại ở khắp vườn, gắn với tuổi thơ của biết bao thế hệ, nay trở thành đặc sản được săn lùng ở thành phố, trong đó có rau sam.
Cây rau sam có tên khoa học là Portulaca oleracae L,có nguồn gốc ở Ấn Độ, Trung Quốc, hiện nay chúng được trồng ở nhiều nơi, thích nghi với nhiều môi trường khác nhau. Tại Việt Nam, rau sam có ở cả 3 miền, thường mọc dại ở vùng đất ẩm ướt ven đường, kênh rạch, ao hồ, sau vườn nhà...
Loại rau này có vị hơi chua, hơi nhớt, trước đây cứ mỗi lần trời mưa, rau sam lại lên tua tủa, xanh non. Thế nhưng, vì chúng hơi nhớt nên không được ưa chuộng như các loại rau khác ở quanh vườn như rau dền, rau khoai, rau cúc...
Cây rau sam từng mọc hoang dại ở khắp vườn, có vị chua thanh hấp dẫn
"Mình còn nhớ, cứ sau những trận mưa, cây rau sam lên mọc lên xanh tốt, ngọn nào ngọn nấy mơn mởn. Chỉ cần mang rổ ra quanh bờ ao một lúc là hái được cả rổ mang vào. Mẹ mang luộc rồi chấm mắm ớt. Lúc đầu ăn chưa quen, mấy chị em mình đều chê nhưng sau đó ai cũng nghiện. Ngoài luộc, rau sam có thể đem nấu canh chua cá hoặc nấu canh cùng rau tập tàng ở trong vườn. Mùa hè và mùa thu là thời điểm rau sam vào mùa, những mùa khác cây này sẽ lụi dần, trồng cũng không phát triển.
Độ vài năm gần đây, rau sam trở thành đặc sản. Mình mua ở siêu thị với giá 60.000 đồng/kg, còn ở chợ thì rẻ hơn. Khi các loại rau truyền thống đã quá quen thuộc thì mình lại thích ăn các loại rau lạ như rau sam, vừa đổi vị cho gia đình vừa tìm lại hương vị của tuổi thơ", bạn Hoàng Hà (ở TP.Vinh) chia sẻ.
Hoàng Hà cho biết bây giờ ở quê, hiếm nhà nào có vườn rộng vì nhà cửa mọc lên san sát, vì thế muốn tìm được một mẻ rau tập tàng mỗi khi về quê cũng rất khó. Tại các ruộng ngô, ruộng lúa, rau sam mọc xen lẫn nên người dân hái ra chợ bán, số lượng không nhiều.
Hiện nay nhiều người trồng rau sam ở ban công hay sân vườn để có rau ăn đổi vị cho bữa cơm gia đình
Chị Ngọc (người bán rau ở chợ Hà Đông, Hà Nội) chia sẻ: "Vào mùa hè, mỗi ngày tôi chỉ có vài mớ rau sam của bà con trong làng gửi bán. Vì có ít nên ai đi chợ sớm mới mua được. Rau sam có vị chua thanh nên nấu với canh tôm hay thịt băm đều rất ngon và lạ miệng.
Tôi bán ở chợ với giá 10.000 đồng/mớ nhỏ, 15.000 đồng/mớ to, tính ra giá mỗi kg rau sam khoảng 40.000 đồng".
Chị Ngọc nói thêm, rau sam có thể làm nhiều món nhưng món nộm vẫn ngon và dễ ăn nhất. Theo đó, rau này được chần qua, vắt khô nước rồi trộn với hỗn hợp nước mắm tỏi ớt, thêm đậu phộng cùng các loại rau gia vị là có món ăn ngon lành. Tại một số nhà hàng, quán ăn ở Hà Nội, rau sam cũng được đưa vào thực đơn để phục vụ khách.
Theo tìm hiểu, ở nhiều nước châu Âu, rau sam được dùng trong các món ăn khá phổ biến, người Hà Lan dùng rau sam làm dưa chua, người Pháp cũng rất thích rau sam và chế biến thành nhiều món ăn đặc biệt, hoặc ở Mỹ, có món rau sam trộn dầu giấm...