 |
| Các khách mời, chuyên gia đã có mặt tại tòa soạn Báo điện tử Kiến Thức và sẵn sàng trả lời các câu hỏi của độc giả về chủ đề: “Phát triển nhân lực và thu hút nhân tài lĩnh vực y tế ở tuyến cơ sở”. |
 |
| Thạc sĩ- Bác sĩ Hoàng Công Lâm - Phó Giám đốc bệnh viện Phú Thọ (bên trái). |
 |
| PGS-TS Lê Đình Tùng, Trưởng phòng Đào tạo trường Đại học Y Hà Nội |
Trở lại câu hỏi của độc giả, chúng tôi xin đưa ra một số yếu tố như sau: Trước tiên, chúng ta cần làm rõ khái niệm “nguồn nhân lực chất lượng cao”, khảo sát đầy đủ, có căn cứ để xem thiếu hụt ở đâu, ngành nào, trình độ chuyên môn, có điển hình không để đánh giá cả hệ thống y tế chứ không riêng gì cơ sở nào. Qua đó, đánh giá, đề xuất hướng sử dụng, đãi ngộ đào tạo cho đúng đối tượng, khu vực mà chúng ta đang bị thiếu hụt hoặc dịch chuyển.
Có rất nhiều mong muốn về nhân lực y tế, cả về sử dụng, nhân lực... Việc này đòi hỏi rất đồng bộ, cần những đánh giá kỹ hơn để tìm ra nguyên nhân và cuối cùng đưa ra giải pháp phù hợp nhất.
 |
| PGS-TS Nguyễn Quốc Huy, Trưởng phòng Quản lý Đào tạo – Cục Khoa học Công nghệ và Đào Tạo, Bộ Y tế (ngồi giữa). |
- Tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, cho tuyến y tế dự án cơ sở (Đề án 585 của Bộ Y tế - Bác sĩ trẻ tình nguyện, đào tạo BS chuyên khoa cho các khu vực khó khăn, vùng sâu vùng xa, các huyện nghèo). Qua theo dõi thực tế ở những khu vực này, chúng tôi nhận thấy các bác sĩ tốt nghiệp từ đề án này đã giúp ích rất nhiều đối với các trường hợp ở những nơi khó khăn.
- Bộ Y tế đã chỉ đạo các cơ sở giáo dục, cơ sở thực hành trong đào tạo nguồn nhân lực Y tế để nâng cao chất lượng, bao gồm các hoạt động như sau: Xây dựng chương trình đào tạo cập nhật khu vực, quốc tế (dựa vào chuẩn năng lực nghề nghiệp). Nâng cao năng lực đội ngũ giảng viên (tại cơ sở và các cơ sở thực hành tại bệnh viện… đặc thù trong đào tạo y tế), kể cả giảng viên ở trường và giảng viên ở cơ sở thực hành. Các giảng viên giảng dạy thực hành cũng rất được quan tâm, để phù hợp với từng chuyên khoa đặc thù. Chăm lo cơ sở vật chất cho các cơ sở đào tạo (phòng thí nghiệm, phòng/trung tâm tiền lâm sàng để các sinh viên học tại đó trước khi thực hành tại BV). Đồng thời, các cơ sở giáo dục đã được kiểm định để đạt chuẩn quy định, qua đó các cơ sở giáo dục được đánh giá một cách tổng thể để làm sao đảm bảo các chất lượng đào tạo…
Mặc dù, hiện tại, vấn đề này đang gặp rất nhiều thách thức nhưng toàn ngành y tế vẫn đã và đang nỗ lực hết sức.
 |
| Ths Nguyễn Thanh Đức, đại diện Dự án HPET, Bộ Y tế (người đứng phát biểu). |
Ths Nguyễn Thanh Đức: Đến giờ phút này, HPET đã triển khai được 3 trên tổng thời hạn 5 năm. Có 2 cấu phần đã hoàn thành và đạt thành quả tốt.
Thứ nhất: Đầu tư đổi mới chương trình đào tạo: Bao gồm đào tạo bác sĩ răng hàm mặt, đa khoa, điều dưỡng… Dựa trên chương trình đào tạo trước đây, chuyển sang đào tạo theo chuẩn năng lực, đảm bảo nhân lực làm việc tốt sau khi tốt nghiệp dựa trên yêu cầu của bộ Y tế. Tăng cường đội ngũ giảng viên với phương pháp giảng dạy mới (giảng theo năng lực); Tăng cường cơ sở vật chất của cơ sở đào tạo.
Thứ hai: Tăng cường năng lực đội ngũ nhân lực y tế cơ sở tập trung vào 15 tỉnh trên cả nước. HPET đầu tư đào tạo theo nhóm, theo từng chuyên môn khác nhau.
HPET triển khai xây dựng các trạm y tế hoạt động theo nguyên lý y học gia đình, trạm y tế sẽ quản lý bệnh sử của từng người dân, từng gia đình. Hiện tại, đang có hơn 6.000 cán bộ y tế thuộc 15 tỉnh đã được tham gia khoá đào tạo, dự kiến sau khi HPET kết thúc sẽ đạt 10.000 cán bộ y tế.
Ths Nguyễn Thanh Đức: Luân chuyển cán bộ chỉ là một trong một nhóm giải pháp về việc giải quyết thiếu hụt nhân lực. Giải pháp luân chuyển cán bộ y tế là thiếu bền vững.
Hiện tại, dự án đang hỗ trợ đào tạo bác sĩ trẻ tình nguyện theo hình thức đào tạo bác sĩ nội trú với tên gọi đề án 585. Sau khi tốt nghiệp, các bác sĩ sẽ về vùng khó khăn phục vụ trong thời hạn nhất định (nam 3 năm, nữ 2 năm). Lứa đầu tiên đã có mặt ở Mường Tè, Lai Châu; Mường Nhé (Điện Biên)… phát huy rất hiệu quả trong công việc khám chữa bệnh cho bà con dân tộc vùng sâu vùng xa.
Thực tế, muốn giải quyết vấn đề này quan trọng nhất vẫn là chế độ đãi ngộ. Sự đãi ngộ của nhà nước chưa được thoả đáng khiến nhân lực không đủ yên tâm phục vụ, cống hiến. Trong khi đó, đội ngũ cán bộ y tế bao gồm rất nhiều đối tượng, để những nhân lực này yên tâm công tác ở vùng khó khăn, đòi hỏi phải có sự đãi ngộ hợp lý. Và biện pháp tốt nhất vẫn là sử dụng người của chính địa phương đó, như thế nhân lực mới có thể trụ được lâu dài. Việc luân chuyển cán bộ không mang tính dài hơi và không xử lý được triệt để vấn đề.
- Trong khi các cơ sở y tế công lập ở đồng bằng rất cần đề án thu hút bác sĩ về công tác thì ở miền núi lại tỏ ra không quan tâm, bởi theo những người đại diện các cơ sở y tế ở miền núi, đơn vị của họ không được hưởng lợi từ chính sách này, ông nghĩ gì về điều này?
PGS TS Nguyễn Quốc Huy: Tôi cho rằng, vấn đề này mang tính chất cá thể ở một số khu vực. Hiện nay, các địa phương vùng sâu, vùng xa rất quan tâm đến hình thức này, điển hình như việc tổ chức thực hiện dự án 585 của Bộ Y tế. Từ khi nhân lực bắt đầu được tuyển vào đào tạo để học chương trình chuyên khoa, đã có lãnh đạo trung tâm y tế, huyện đến tận trường Y để nhận người, chứng kiến, xác nhận nhu cầu, thu hút nhân lực trình độ cao, bài bản.
Trong thực tiễn, các cơ sở vùng sâu vùng xa rất cần những người có năng lực trình độ cao để xử lý trực tiếp các trường hợp bệnh nhân tại cơ sở, đặc biệt là những ca khó, ca nghiêm trọng. Điển hình, đã có những bác sĩ có năng lực giải quyết được những ca bệnh nặng tại cơ sở.
- Rõ ràng, trong điều kiện thiếu nhân lực, việc đưa thầy thuốc đi đào tạo sẽ khiến cho tình trạng thiếu hụt càng trầm trọng hơn. Ông có thể cho biết ngành đã làm thế nào để hài hòa trong việc vừa nâng cao chất lượng nguồn nhân lực vừa bảo đảm chất lượng khám chữa bệnh?
PGS TS Nguyễn Quốc Huy: Đối với nhân lực y tế, việc học và nâng cao trình độ là việc hàng ngày. Đó là điều bắt buộc, đặc thù của ngành Y. Hướng tới nhu cầu ngày càng tăng của người dân, việc cán bộ y tế đi đào tạo là bắt buộc, cần thiết để phục vụ nhu cầu của người dân. Theo quy định, các cơ sở cử người đi học sẽ bố trí phù hợp để không ảnh hưởng đến chất lượng khám, chữa bệnh đã được Bộ Y tế quán triệt đầy đủ.
- Theo ông, hiện nay vấn đề cần nhất của công tác đào tạo ngành Y là gì? Ông có gợi ý gì cho tuyến y tế cơ sở để các bệnh viện có thể tuyển được những bác sĩ chất lượng cao?
PGS. TS Lê Đình Tùng: Yếu tố đảm bảo chất lượng đào tạo dựa trên năng lực, dựa trên yêu cầu của người bệnh và theo kịp các nước tiên tiến.
Về công tác đào tạo cần: Thực hành ở phòng thí nghiệm, nâng cấp trang thiết bị phù hợp nội dung học tập. Thực hành ở cơ sở thực hành, tận dụng giảng viên thỉnh giảng, giảng dạy thực hành. Nâng cao phương pháp dạy học lâm sàng. Bên cạnh xây dựng chương trình đào tạo, chú trọng điều kiện đào tạo và giám sát chất lượng đào tạo
Nghề y là nghề đặc biệt, tuyển dụng đặc biệt, đào tạo đặc biệt, sử dụng đặc biệt, đãi ngộ đặc biệt. Nếu muốn tuyển được những bác sĩ chất lượng cao, các cơ sở cần tạo cơ hội để nhân lực phát triển chuyên môn, có chính sách đãi ngộ tốt để các bác sĩ yên tâm công tác.
- Có rất nhiều nỗi lo về những 'con đường vòng' để trở thành bác sỹ như học liên thông, cử tuyển hay thậm chí học theo 'đặt hàng' của từng địa phương… ông có thể giải thích rõ về vấn đề này không?
PGS-TS Lê Đình Tùng: Bộ Y tế phấn đấu đến năm 2020, cố gắng đáp ứng đủ số lượng, không ngừng nâng cao chất lượng của các bác sĩ, nhân viên y tế.
Để có thể đáp ứng, tổ chức đào tạo chính quy khó có thể đáp ứng được. Cần đa dạng hóa hình thức đào tạo nhưng cần đảm bảo chất lượng chuẩn đầu ra theo từng bậc học. Khâu tổ chức thực hiện cần được giám sát chặt chẽ để đảm bảo như không được hạ thấp tiêu chuẩn đào tạo chính quy, Không được có chuẩn riêng cho những đối tượng này...
- Trường Đại học Y đã có chủ trương thế nào để ưu tiên đào tạo dài hạn và đào tạo theo địa chỉ cho các địa phương nhằm tăng cường số lượng bác sỹ đa khoa, chuyên khoa tại tuyến cơ sở, đặc biệt là đối với bệnh viện tuyến tỉnh và huyện, thưa ông?
PGS-TS Lê Đình Tùng: Trường Đaị học Y Hà Nội luôn chủ động, tích cực tham gia các chương trình, dự án đào tào tạo nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng thực hành cho các bác sỹ tuyến cơ sở theo đúng tôn chỉ mục đích dựa trên cơ sở thực tiễn, kế thừa, phát huy những thành tựu, kinh nghiệm, khắc phục bất cập yếu kém để đáp ứng đầy đủ nhu cầu nhân lực cho việc phát triển hệ thống KBCB, từng bước đáp ứng nhu cầu CSSK ngày càng tăng của người dân.
- Không thể dạy một bác sĩ tốt khi chỉ ở giảng đường đại học. Ở các nước phát triển đều có một bộ phận đánh giá năng lực độc lập, đó là: Hội đồng Y khoa độc lập. Hệ thống Y tế Việt Nam sẽ sớm có tổ chức này không, thưa ông?
PGS TS Nguyễn Quốc Huy: Cần làm rõ ý ở đây, có lẽ nên ghi là đào tạo khối ngành sức khoẻ nhất là đối với đào tạo ngành y khoa/y đa khoa (để sau này trở thành Bác sĩ) không chỉ học lý thuyết ở giảng đường mà cần có thời gian được giảng dạy thực hành rất nhiều tại các bệnh viện.
Về Hội đồng Y khoa Quốc gia (HĐYK) thì vừa qua, qua rất nhiều công đoạn chuẩn bị, Bộ Y tế đã có tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quyết định của Chính phủ phê duyệt đề án thành lập, tổ chức và hoạt động của Hội đồng Y khoa Quốc gia.
Đây là bước chuẩn bị để thể chế hoá đường lối quan điểm chỉ đạo của Đảng (tại NQ số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017) là “Thành lập HĐYK Quốc gia, tổ chức thi cấp chứng chỉ hành nghề có thời hạn phù hợp với thông lệ quốc tế”.
Thành lập HĐYK Quốc gia tại Việt Nam dự kiến để tổ chức thi, đánh giá năng lực chuyên môn làm cơ sở đề nghị cấp Chứng nhận hành nghề (CNHN) khám bệnh, chữa bệnh là yêu cầu cần thiết để nâng cao chất lượng chuyên môn của người hành nghề, từ đó năng cao chất lượng dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh; đồng thời góp phần thúc đẩy đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo y khoa của các cơ sở đào tạo.
Thi chứng nhận năng lực người hành nghề khám bệnh chữa bệnh làm cơ sở cấp CCHN thông qua mô hình HĐYK là hợp với xu hướng hội nhập quốc tế trong lĩnh vực hành nghề khám bệnh chữa bệnh, có kinh nghiệm từ nhiều quốc gia đã thực hiện hiệu quả đối với những mô hình này.
- Nhiều ý kiến cho rằng, việc thu hút nhân tài cần có sự nuôi dưỡng từ giai đoạn sinh viên đại học chứ không thể chỉ “hái” khi họ đã trưởng thành GS, TS. Ông nghĩ sao về điều này và hiện tại bệnh viện Phú Thọ có dự định này không, thưa ông?
Ths.Bs Hoàng Công Lâm: Chúng tôi đồng ý với ý kiến độc giả. Việc thu hút nguồn nhân lực khi đã trưởng thành, từ đơn vị này sang đơn vị khác gọi là “Chảy máu chất xám”, bệnh viện đa khoa Phú Thọ xác định khó có thể thực hiện được trong giai đoạn hiện nay. Vì thế, chúng tôi có chế độ nuôi dưỡng những sinh viên đang ngồi trong ghế nhà trường, ngoài ra, bệnh viện còn có các chế độ đãi ngộ với bác sĩ nội trú. Ngoài ra, hàng năm bệnh viện luôn tổ chức những buổi giới thiệu với các sinh viên chuẩn bị tốt nghiệp tại các trường đại học Y.
Trong cơ chế thị trường hiện nay, nhiều bệnh viện ngoài công lập đưa ra các chính sách trả lương cao để thu hút các bác sĩ chất lượng cao. Đã có rất nhiều các bác sĩ ở bệnh viện tuyến tỉnh, tuyến trung ương ra làm việc ở ngoài, chuyện luân chuyển là điều không tránh khỏi và người lao động được quyền lựa chọn. Tuy vậy, nếu tuyến cơ sở nên tạo điều kiện môi trường tốt, để cho các bác sĩ làm việc và cống hiến thì chúng tôi tin là các bác sĩ tài năng vẫn lựa chọn bệnh viện công. Rất nhiều bác sĩ cần điều kiện làm việc và phát triển chứ không chỉ là thu nhập.
- Thưa ông, chương trình thu hút bác sĩ là cần thiết, nhưng trước những ưu đãi mà người mới được hưởng, thì bệnh viện có chính sách với “người cũ” như thế nào, thưa ông? Làm thế nào để có thể duy trì sự công bằng giữa mới và cũ?
Ths.Bs Hoàng Công Lâm: Chúng tôi cũng đã nghĩ tới điều này, không chỉ thu hút những bác sĩ có trình độ về làm việc tại bệnh viện mà sau khi về công tác, bệnh việc tiếp tục tạo điều kiện để các bác sĩ có thể yên tâm cống hiến. Ngoài tiền lương theo chính sách, bổ sung thu nhập của bác sĩ nội trú cao tương đương với bác sĩ CK2, bệnh viện luôn tạo cho cán bộ bác sĩ một môi trường làm việc tốt nhất có thể, điều đó xây dựng nên niềm tin cho người mới và người “cũ” để mọi người yên tâm làm việc lâu dài.
