Ba bị can nói trên bị truy tố tội “Tuyên truyền Chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam” theo khoản 2, điều 88 , Bộ luật Hình sự năm 1999 được sửa đổi, bổ sung năm 2009.
 
Theo cáo trạng, năm 2001, Lê Xuân Lập (SN 1958), công tác tại một tờ báo có văn phòng đại diện tại TPHCM đã có đơn gởi Hội Nhà báo Việt Nam xin thành lập “Hội nhà báo tự do” với mục đích giúp đỡ, tương trợ những cộng tác viên không có thẻ nhà báo. Đề nghị này không được chấp nhận.
 

Phiên tòa xét xử blogger Điếu Cày dự kiến sẽ bắt đầu ngày 7-8. Ảnh: Internet

Đến năm 2007, sau khi nghỉ làm ở tờ báo này, ông Lập đệ đơn lên Thủ tướng Chính phủ xin thành lập “Hội nhà báo tự do” cũng không được chấp nhận.
 
Sau đó, qua trao đổi trên mạng internet, điện thoại, Lập đã gặp gỡ Nguyễn Văn Hải cùng một số đối tượng khác thành lập “Câu lạc bộ nhà báo tự do” (CLBNBTD), Lập được bầu làm chủ nhiệm. Sau đó, Nguyễn Văn Hải và 2 đối tượng khác được giao nhiệm vụ thiết kế blog CLBNBTD rồi thông báo rộng rãi cho các thành viên sử dụng.
 
Tuy nhiên, sau đó Nguyễn Văn Hải đã tự động thay đổi mật khẩu blog để nắm giữ, quản lý điều hành. Hải đã tập hợp thêm Tạ Phong Tần và Phan Thanh Hải là những người có đồng quan điểm, tham gia CLBNBTD. Sau đó, Hải được bầu làm chủ nhiệm blog, còn Lê Xuân Lập bị loại khỏi CLBNBTD.
 
Ngay sau khi lên nắm quyền quản lý blog CLBNBTD, Nguyễn Văn Hải cùng Tạ Phong Tần và Phan Thanh Hải đã viết nhiều bài với nội dung tuyên truyền, xuyên tạc sự thật nhằm chống phá Nhà  nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
 
Ngoài ra, các bị can còn đăng nhiều bài viết trên blog riêng của mình: Tạ Phong Tần lập blog “Công lý và Sự thật”, sau đổi thành “Sự thật và Công lý”, Phan Thanh Hải là blog “Anhbasaigon”.
                                                         
Chỉ trong thời gian từ tháng 9/2007 đến tháng 10/2010, đã có 421 bài đăng trên CLBNBTD, trong đó có 94 bài do thành viên CLBNBTD viết và 327 bài lấy lại từ các blog, trang web của các tổ chức hoạt động chống phá Nhà nước Việt Nam.
 
Trong số này, 26 bài được Giám định viên Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch TPHCM kết luận: “…hầu hết những bài viết đều chứa nội dung, giá trị của sự phê phán trong tinh thần không phải để xây dựng, hoặc cao hơn là lên án, kết án nhằm hướng tới sự cổ động, kích động công luận tham gia đấu tranh thay đổi sự lãnh đạo của Đảng Cộng Sản, thay đổi chế độ chính trị, Nhà nước hiện tại nhằm xây dựng một chế độ khác, nhà nước khác…
 
Xác lập và công bố hệ thống quan điểm về thông tin báo chí, ngôn luận của một nhóm nhà báo mệnh danh tự do cố thể hiện mình như là thế lực mới đang được hình thành và từng bước trưởng thành trong lòng Chế độ Cộng sản ở Việt Nam hiện tại nhằm mục đích xây dựng, tập hợp lực lượng chính trị chống đối phục vụ cho âm mưu diễn biến, lật đổ trước mắt và lâu dài”.
 
Ngoài ra, 3 bị can còn lợi dụng các sự kiện chính trị, tổ chức và tham gia các cuộc biểu tình với danh nghĩa chống Trung Quốc xâm chiếm Hoàng Sa-Trường Sa và tẩy chay Olympic Bắc Kinh khi rước đuốc qua TPHCM.