Dân Lâm Đồng nguy cơ mất Tết vì không bán được chè

Thời gian qua, sản phẩm chè ô long được trồng và sản xuất tại tỉnh Lâm Đồng trở nên “chết đứng” vì không thể xuất bán. Hàng ngàn hộ dân trồng chè cũng như các công ty chế biến, xuất khẩu chè ô long đều lâm vào cảnh “sống dở, chết dở”. Nhiều người đang đứng trước nguy cơ bị mất Tết vì phải bán chè với giá rẻ như cho.

Từ đầu năm 2015 đến nay, việc xuất khẩu chè ô long sang thị trường Đài Loan (chiếm 95% thị phần xuất khẩu chè ô long của Việt Nam) gặp nhiều khó khăn.

Ghi nhận tại vùng chè Lộc Tân (huyện Bảo Lâm) và xã Đam Bri (TP Bảo Lộc), hàng trăm hộ dân có thâm niên canh tác chè ô long đang rơi vào cảnh điêu đứng khi chè đến mua thu hoạch đại trà nhưng các nhà máy chế biến chỉ mua theo kiểu “nhỏ giọt” buộc người dân phải chấp nhận bán trôi nổi với giá rẻ bèo.

Ông Trần Văn Phi (một hộ dân trồng chè ô long tại xã Lộc Tân) cho biết, hiện nay hầu hết người dân trồng chè ô long tại TP Bảo Lộc và huyện Bảo Lâm đang gặp phải khó khăn khi bán chè búp tươi. Ngoài việc phá hợp đồng, không tiếp tục thu mua, các công ty cũng hạ giá chè ô long búp tươi xuống thấp khiến người dân lỗ nặng.

Bà Đinh Thị Sáu (ngụ thôn 12, xã Đam Bri, TP Bảo Lộc) cho biết, gia đình bà có trồng hai sào chè ô long, sau một năm rưỡi bỏ công chăm sóc với chi phí lên hơn 50 triệu đồng thì vườn chè đã cho thu hoạch. Tuy nhiên, 3 lứa trở lại đây chè hái rồi không biết bán cho ai vì những công ty thu mua trước đây đều từ chối. “Chúng tôi phải bán đổ, bán tháo mong vớt vát được chút vốn đã đầu tư. Tình trạng này mà kéo dài chắc người dân trồng chè như chúng tôi không thể cầm cự được. Tết năm nay chắc không vui vẻ gì khi nhìn cánh đồng chè xanh mơn mởn nhưng chẳng biết phải bán cho ai. Hiện tại, cứ 45 ngày, tôi hái được 1 lứa chè với khoảng 110kg chè tươi. Với giá bán như hiện tại thì mỗi lứa lỗ vài triệu đồng.” – Bà Sáu tâm sự.

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch UBND xã Đam Bri (TP Bảo Lộc) cho biết, toàn xã hiện có gần 160ha chè ô long. Trong đó, diện tích nhỏ lẻ trong dân khoảng 15ha. Hiện việc tiêu thụ sản phẩm chè ô long đối với người dân gặp rất nhiều khó khăn vì giá cả xuống thấp, nơi tiêu thụ không ổn định, thị trường tiêu thụ phụ thuộc hoàn toàn vào các công ty chế biến.

Không chỉ những hộ trồng chè ô long nhỏ lẻ bị ảnh hưởng, ngay cả những công ty trồng với quy mô lớn và có hợp đồng tiêu thụ với các nhà máy chế biến cũng chịu chung số phận.

“Cơ sở chúng tôi mặc dù có hợp đồng tiêu thụ chè nhưng hiện giờ công ty thu mua lâm vào cảnh khó khăn thì mình cũng không thể bắt ép họ được. Hiện, phía công ty cam kết trong thời gian tới sẽ thanh toán nợ đọng nên tôi vẫn tiếp tục chờ. Công ty cũng đưa ra gợi ý nếu ai có thể tìm nguồn tiêu thụ thì công ty sẽ trả nợ bằng chè thành phẩm, chỉ lấy tiền gia công. Trong lúc chờ giải phảp thì mỗi ngày tôi phải bỏ khoảng 6 triệu đồng để chăm sóc vườn chè của mình” – Chủ một cơ sở thu mua chè tại Bảo Lộc chia sẻ.

Một điểm trồng chè ô long nổi tiếng khác của tỉnh Lâm Đông là khu vục chè ô long Cầu Đất (TP Đà Lạt), hàng trăm người dân nơi đây cũng đang thấp thỏm vì hai trong bốn công ty sản xuất chè tại đây rơi vào cảnh khó khăn. Trong khi Công ty TNHH Hà Linh (xã Trạm Hành, TP Đà Lạt) gặp nạn do nữ giám đốc công ty này bị sát hại tại nên phải dừng hoạt động mua, các công ty khác cũng thông báo hạn chế hoặc dừng hẳn mua do không xuất khẩu được chè thành phẩm.

Trước đó giữa tháng 9/2015, Công ty TNHH chè Fusheng (xã Trạm Hành, TP Đà Lạt) đã thông báo ngừng mua chè để chuyển đổi hướng kinh doanh một phần sang trồng hoa lan vũ nữ và hồ điệp, chuyện rất hiếm khi xảy ra với khu vực chè Cầu Đất, đã tạo “cú sốc” đối với nhiều người trồng chè. Trong thông báo gửi đến 28 hộ dân liên kết sản xuất, ông Han Wen Te - Giám đốc công ty cho biết , hiện công ty rơi vào tình cảnh lực bất tòng tâm, không thể duy trì đầu ra cho trà ô long thành phẩm.

Theo bà Lê Thanh Định - Phó giám đốc Công ty Fusheng, hiện công ty đang tồn kho tới 70 tấn chè ô long thành phẩm do các đối tác phía Đài Loan thông báo dừng mua đột xuất từ tháng 4/2015 đến nay. “Chúng tôi đã tìm đủ cách nhưng vẫn chưa có đầu ra. Việc chúng tôi chuyển dịch kinh doanh một phần sang trồng hoa là quyết định khó khăn nhưng không còn cách nào khác” - bà Định nói.

Theo một lãnh đạo Sở Công thương tỉnh Lâm Đồng, hiện Đài Loan đang chiếm thị phần lớn trong việc nhập tới 90% mặt hàng chè ô long cao cấp từ VN và trong số 30 doanh nghiệp đăng ký sản xuất chè ô long tại Lâm Đồng có 24 doanh nghiệp Đài Loan. Do đó, khi thị trường này bị thu hẹp, hoạt động của các doanh nghiệp chè Đài Loan tại Lâm Đồng gặp khó khăn, người trồng chè trên địa bàn sẽ bị ảnh hưởng nặng. Trong thời gian tới, tỉnh Lâm Đồng khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, mở rộng ra các thị trường tiềm năng khác. Đặc biệt là việc doanh nghiệp nên có chiến lược mở rộng thị trường nội địa và các nước châu Âu để giảm bớt dần tình trạng mua bán độc quyền loại chè này từ Đài Loan.

Ông Nguyễn Văn Sơn - Phó giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Lâm Đồng cho rằng, việc xuất khẩu trà ô long gặp khó trong thời gian dài gần đây xuất phát từ tin đồn thất thiệt tại Đài Loan, Trung Quốc chè Lâm Đồng nhiễm chất độc da cam (dioxin). Đặc biệt, thông tin chè VN tồn dư vượt mức thuốc bảo vệ thực vật vào tháng 4 khiến uy tín chè oolong sụt giảm đáng kể. Ngoài ra, lĩnh vực chè cao cấp đang có sự cạnh không lành mạnh giữa doanh nghiệp sản xuất chè ô long tại Đài Loan với chính các doanh nghiệp chè Đài Loan đóng tại Lâm Đồng, nên rất khó để cơ quan chức năng có thể nhúng tay giải quyết.

Trước mắt, để giúp hàng ngàn người dân đang gặp khó khăn do các công ty mua chè hạn chế, Sở NN&PTNT Lâm Đồng đang có công văn đề nghị các doanh nghiệp mua chè trả chậm cho dân. Đồng thời công ty có giải pháp ứng trước thuốc, phân bón... cho người dân yên tâm sản xuất. Chúng tôi sẽ sớm đề xuất một cuộc gặp giữa UBND tỉnh Lâm Đồng với Phòng kinh tế Đài Bắc tại TP HCM cùng Chi hội chè Đài Loan ở Lâm Đồng để tìm hướng ra cho vụ việc bế tắc trên.